DeZAKENMARKT FoodValley regio nr. 2 2019

Column
OPEN SOURCE CODE IS NIET GRATIS
Het gebruik van open source software is tegenwoordig
niet meer weg te denken. Er is nauwelijks software
die geen open source code bevat. Onderzoeksbedrijf
Black Duck constateerde in 2017 dat van de 1.100 onderzochte
applicaties, er 96% open source code bevat.
Achter het gemak van open source software schuilt
een schimmige wereld van ingrijpende licentievoorwaarden.
Het gemak van het gebruik van open source
code heeft een prijs, en die ‘prijs’ wordt bepaald in de
licentievoorwaarden.
Soorten licenties
Open source licenties zijn grofweg in te delen in twee categorieën:
premissive en copy-left licenties. Premissive licenties worden op eigen
risico gebruikt en bieden geen enkele zekerheid over kwaliteit.
De gebruiker is alleen verplicht te vermelden dat de open source
programmatuur wordt gebruikt. Voorbeelden hiervan zijn de BSD,
Apache en MIT licenties. De bekende javascript library jQuery gebruikt
de MIT licentie.
Copy-left licenties verplichten de gebruiker om de wijzigingen die
aangebracht worden, vrij te geven aan de community. De ‘strenge’
varianten van deze licenties, zoals de GNU-GPL gaan nog verder.
Deze licenties bepalen dat wanneer er open source code in een
eigen broncode wordt opgenomen, de gebruiker verplicht is om de
gehele eigen broncode vrij te geven. Linux is een bekend voorbeeld
waarbij de GNU GPL licentie wordt gebruikt.
Wat zijn de risico’s?
De risico’s van open source code liggen vooral bij de copy-left licenties.
Ontwikkelaars die snippets code van internet halen, die met
een copy-left licentie is vrijgegeven, verplichten zich om hun eigen
broncode volledig vrij te geven. Dit betekent dat bijvoorbeeld concurrenten
inzage kunnen krijgen in zelf geschreven broncode. Dit
effect gaat echter nog verder; ook de afnemers van de programmatuur
met open source code, zijn verplicht die broncode vrij te geven
van de programmatuur waarin open source software wordt ingebed.
Zo verspreid de open source licentie zich als een virus, wat daarom
ook wel de virale werking van open source code wordt genoemd.
Het toezien op de naleving van open source licenties, kan door iedereen
die lid is van de community, worden uitgevoerd. In de Verenigde
Staten hebben diverse partijen zoals gpl-violations.org zich
opgeworpen om namens de community toe te zien op de naleving
en claims in te stellen tegen partijen die de licentievoorwaarden
overtreden. In onder andere de Verenigde Staten en Duitsland zijn
er al diverse rechtszaken gevoerd over schendingen van de licentievoorwaarden,
waarbij schadevergoedingen zijn betaald. Het ontvangen
van claims is daarmee een reëel risico.
Hoe het risico te beperken?
Voor ontwikkelaars is het van groot belang om tijdens het ontwikkeltraject
te documenteren welke open source code er wordt gebruikt
en onder welke licentie die code is vrijgegeven. Zo kan je te
Jan-Willem Mouthaan
allen tijde herleiden of er open source code is gebruikt en wat de
gebruiksvoorwaarden zijn. Daarnaast moet elke ontwikkelaar beleid
en richtlijnen opstellen voor het gebruik van alle vormen van open
source code. Op die manier kan er zekerheid verkregen worden
over de aanwezigheid van open source code. Afnemers van software
kunnen op hun beurt in het contract opnemen dat bepaalde
varianten van open source licenties niet gebruikt mogen worden. In
de praktijk komt het regelmatig voor dat de afnemer een garantie
krijgt dat er geen code wordt gebruikt die onder de GNU-GPL licentie
is vrijgegeven. Op deze manier beperkt de afnemer de gevolgen
als de ontwikkelaar te enthousiast is geweest met het gebruik van
open source code.
Kortom, zoals in de meeste gevallen geldt dat ‘gratis’ niet gratis is,
geldt dit ook bij het gebruik van open source code. Wees je ervan
bewust welke open source code je gebruikt en welke je juist niet
moet gebruiken. Wij kunnen helpen bij het inventariseren van de
risico’s en bij het contractueel beperken van die risico’s.
Jan-Willem Mouthaan is advocaat bij Heijink & Meure advocaten
en gespecialiseerd in ICT-recht. Heijink & Meure
advocaten is als partner verbonden aan ICT Valley.
Tel. 06 463 753 00
E-mail: mouthaan@heijinkenmeure.nl
de Advocaat
ICT MARKT
FOOD VALLEY regio
21