Adviesrapport Klimaatbestendig Centrum Son - Joep Verhoef
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
DVIESRAPPORT<br />
LIMAATBESTENDIG CENTRUM SON<br />
1
2
<strong>Klimaatbestendig</strong> <strong>Centrum</strong> <strong>Son</strong><br />
<strong>Adviesrapport</strong><br />
Auteur<br />
J. <strong>Verhoef</strong><br />
Studentennummer 2115832<br />
Opleiding<br />
Civiele Techniek<br />
Onderwijsinstelling<br />
Avans Hogeschool Tilburg<br />
Procesbegeleider<br />
P.P.M. van den Berg,<br />
docent Civiele Techniek<br />
Opdrachtgever<br />
Gemeente <strong>Son</strong> en Breugel<br />
Datum 21-06-2019<br />
3
in samenw<br />
4
erking met<br />
5
Figuur 2 – Kaart Nederland, ingezoomd op Gemeente <strong>Son</strong> en Breugel (Google, 2019)<br />
6
<strong>Adviesrapport</strong><br />
<strong>Klimaatbestendig</strong> <strong>Centrum</strong> <strong>Son</strong><br />
Aan de lezer,<br />
Voor u ligt het adviesrapport voor de ontwikkeling van een<br />
klimaatbestendig centrum voor de gemeente <strong>Son</strong> en Breugel. Op initiatief<br />
van Avans Hogeschool Tilburg heeft projectteam KCS30 samen met<br />
diverse opdrachtgevers en belanghebbenden de afgelopen maanden<br />
bevlogen gewerkt aan de doorontwikkeling van het plan voor Gemeente<br />
<strong>Son</strong> en Breugel.<br />
Omdat het centrum de potentie heeft om als leefbaar gebied te<br />
functioneren zal de voormalige Nieuwstraat niet langer voor een<br />
scheiding tussen het Kerkplein én het Raadhuisplein zorgen, maar voor<br />
een eenheid tussen de twee pleinen. Verder word het Raadhuis- en<br />
Kerkplein optimaal ingericht om de openbare ruimte niet alleen fysiek een<br />
boost te geven, maar ook te zorgen voor een leefbare omgeving waar<br />
gebruikers op een gezonde en plezierige manier zullen verblijven. Ook is<br />
aandacht geschonken aan de hittestress die zich in de huidige situatie<br />
voordoet en hoe dit gereduceerd kan worden in combinatie met de<br />
hoeveelheid hemelwater én afvalwater dat in uitzonderlijke situaties<br />
nauwelijks afgevoerd kan worden waardoor zich problemen kunnen<br />
voordoen. Tot slot komt Het Vestzaktheater aan bod welke de functies<br />
ervan overdraagt aan de Sint Petrus’ Banden Kerk. Gekeken wordt naar<br />
een inpassing van de bestaande functies uit het theater in de kerk én de<br />
toewijzing en inpassing van nieuwe functies in Het Vestzaktheater.<br />
In nauw overleg met projectteam KCS30 is Gemeente <strong>Son</strong> en Breugel een<br />
traject gestart in samenwerking met Avans Hogeschool Tilburg met als<br />
doel om, samen met andere belanghebbenden én experts, de kansen en<br />
mogelijkheden van het plangebied in beeld te brengen. Dit heeft geleid<br />
tot de offerte ‘<strong>Klimaatbestendig</strong> <strong>Centrum</strong> <strong>Son</strong>’ (april 2019) met daarin de<br />
aanbieding, gebiedsvisie én concepten voor de onderzoeken die<br />
uitgewerkt worden.<br />
Nadat deze offerte is omarmd door het bestuur van Gemeente <strong>Son</strong> en<br />
Breugel én de begeleidend docent van Avans Hogeschool Tilburg, is deze<br />
de afgelopen maanden doorontwikkeld tot dit huidige adviesrapport.<br />
In dit adviesrapport presenteert projectteam KCS30 haar ideeën met<br />
betrekking tot de toekomst van het centrum van <strong>Son</strong> en Breugel, rekening<br />
houdend met de verandering van het klimaat én de<br />
leefbaarheid/bereikbaarheid/veiligheid die gegarandeerd dient te<br />
worden.<br />
Het adviesrapport spreekt tot de verbeelding en inspireert tot verdere<br />
samenwerking. Met veel plezier presenteert projectteam KCS30 u dit<br />
plan. In de hoop dat het u inspireert om vanuit uw kracht en kunde bij te<br />
dragen aan de realisatie van een ‘<strong>Klimaatbestendig</strong> <strong>Centrum</strong> <strong>Son</strong>.’<br />
7
Figuur 3 - Kaart <strong>Son</strong> en Breugel in 1815 (Kadaster, 2019)<br />
8
Inhoudsopgave<br />
Projectteam KCS30 .................................................................................... 10<br />
<strong>Son</strong> ............................................................................................................. 16<br />
Herinrichting Nieuwstraat ......................................................................... 18<br />
Herinrichting openbare ruimte ................................................................. 30<br />
Reduceren van hittestress ......................................................................... 47<br />
Hemelwater opvangen in het centrum ..................................................... 56<br />
Optimalisatie rioolstelsel ........................................................................... 64<br />
Van Het Vestzaktheater naar de Sint Petrus’ Banden kerk ....................... 72<br />
Wonen in een voormalig theater .............................................................. 80<br />
Bibliografie ................................................................................................ 90<br />
9
Projectteam KCS30<br />
Voorafgaand aan het beschrijven van de diverse onderzoeken die hebben<br />
plaatsgevonden gedurende de projectperiode, zal het projectteam<br />
worden beschreven zodat helder is met welke disciplines is gewerkt aan<br />
dit adviesrapport. Gedurende de gehele projectperiode is de term ‘samen’<br />
erg belangrijk geweest. Het samen zoeken naar oplossingen, nieuwe<br />
inzichten delen én aan het eind van de rit samen volledig achter de<br />
opgestelde adviezen staan, zijn de kernwaarden van projectteam KCS30.<br />
Verder is het niet alleen van belang dat er binnen het projectteam op de<br />
juiste manier gecommuniceerd wordt en zo effectief mogelijk tot het<br />
gewenste eindresultaat wordt gekomen, ook de samenwerking met de<br />
gemeente is gedurende de projectperiode erg van belang geweest. Bij het<br />
opstellen van dit adviesrapport is dan ook rekening gehouden met de<br />
eisen en wensen vanuit Gemeente <strong>Son</strong> en Breugel. Uiteindelijk zijn zij de<br />
gene die overtuigd moeten worden van de ideeën die projectteam KCS30<br />
in dit adviesrapport beschrijft.<br />
Projectteam KCS30 bestaat uit acht hardwerkende en gemotiveerde<br />
studenten (inclusief projectleider, ‘p.l.’) die met veel enthousiasme<br />
hebben gewerkt aan de vooraf opgestelde gebiedsvisie;<br />
“Een leefbaar, cultureel, klimaatbestendig, bereikbaar en veilig centrum<br />
van <strong>Son</strong>.”<br />
<strong>Joep</strong> <strong>Verhoef</strong> (p.l.) –<br />
Dirk Proenings –<br />
Maarten Staal –<br />
Heleen Urbach –<br />
Reinoud Zijlmans –<br />
Bram Kok –<br />
Thomas Philipsen –<br />
Ramon Schellekens –<br />
10
Civiele Techniek<br />
Civiele Techniek<br />
Ruimtelijke Ontwikkeling<br />
Civiele Techniek<br />
Civiele Techniek<br />
Civiele Techniek<br />
Bouwkunde<br />
Bouwkunde<br />
11
Cirkel van invloed<br />
Macht-belangen diagram<br />
Kragten<br />
Pennings<br />
Figuur 4 – Cirkel van Invloed (J. <strong>Verhoef</strong>)<br />
Figuur 5 – Macht-belangen diagram (J. <strong>Verhoef</strong>)<br />
12
Strategie<br />
Gedurende de projectperiode heeft projectteam KCS30 strategieën<br />
toegepast waarmee op een zo efficiënt mogelijke manier tot het<br />
gewenste eindresultaat gekomen is. Gezien de diversiteit aan<br />
stakeholders waarmee KCS30 heeft samengewerkt en rekening mee heeft<br />
gehouden, is het voorafgaand aan de diverse onderzoeken van belang<br />
geweest dat de verschillende stakeholders in kaart worden gebracht.<br />
Allereerst is hierbij gebruik gemaakt van een zogeheten<br />
stakeholdersanalyse. In een stakeholdersanalyse komen alle mogelijke<br />
stakeholders aan bod waarmee het projectteam te maken zal krijgen. Aan<br />
de stakeholders worden diverse waarden gegeven waardoor het mogelijk<br />
is deze te ordenen en op basis van het toewijzen van kenmerken te<br />
rangschikken.<br />
Gezien het feit dat er op deze manier een grote tabel ontstaat die<br />
onoverzichtelijk is, heeft projectteam KCS30 ervoor gekozen deze te<br />
visualiseren naar een Cirkel van invloed en een Macht-belangen diagram.<br />
Hiermee zorgt KCS30 ervoor dat alle betrokken stakeholders in één<br />
oogopslag inzichtelijk zijn en aan de hand van de toegewezen waarden op<br />
de juiste plek staan in het diagram. De Cirkel van invloed en het Machtbelangen<br />
diagram zijn met name voor het projectteam een houvast als<br />
het gaat om de meerwaarde die de diverse stakeholders bieden binnen<br />
het project. Ook hier komt de term samen weer aan bod aangezien een<br />
project alleen tot een goed einde gebracht kan worden wanneer er op de<br />
juiste manier wordt samengewerkt met de verschillende stakeholders.<br />
Gedurende het project kunnen er vele risico’s optreden. Wanneer een<br />
grote hoeveelheid risico’s op voorhand inzichtelijk worden gemaakt, kan<br />
dit veel meerwaarde bieden voor de verloop van het project. Denk hierbij<br />
bijvoorbeeld aan een planning die niet uitloopt waarbij veel geld bespaard<br />
kan worden. Het opstellen van een taak-risico analyse draagt bij aan het<br />
inzichtelijk maken van mogelijke risico’s die gedurende het project<br />
kunnen optreden. Wanneer de risico’s bij het gehele projectteam bekend<br />
zijn en regelmatig worden besproken, kunnen vele risico’s op voorhand<br />
getackeld worden.<br />
Verder draagt het opgestelde communicatieplan bij aan het beheersbaar<br />
maken van de manier van communiceren met de diverse stakeholders. Op<br />
het moment dat bij KCS30 bekend is op welke manier er met welke<br />
stakeholder op welk moment gecommuniceerd dient te worden, ontstaat<br />
er een levend document waarbij de stakeholder gehoord wordt en dit ook<br />
op deze manier ervaart. Stakeholders kunnen zich bijvoorbeeld, indien zij<br />
zich niet gehoord voelen, keren tegen bepaalde werkzaamheden die<br />
gepland staan in de toekomst. Wanneer zij dit doorzetten kan het<br />
voorkomen dat de planning uitloopt waardoor dit hogere kosten met zich<br />
mee zal brengen. Ook is het mogelijk dat de stakeholder de pers op zoekt<br />
waardoor het project, en dus ook de projectorganisatie, op een negatieve<br />
manier in het nieuws terecht kan komen. Het communicatieplan draagt<br />
bij aan het tevreden houden van de diverse stakeholders die een rol<br />
spelen gedurende het project.<br />
Al deze genoemde tools dragen bij aan het beheersbaar maken van het<br />
project. Om de diverse middelen in één tool inzichtelijk te krijgen, is de<br />
GOKIT opgesteld. De GOKIT staat voor alle beheersaspecten die<br />
gedurende het project gemanaged dienen te worden; Geld, Organisatie,<br />
Kwaliteit, Informatie én Tijd. Door het op de juiste en gewenste manier<br />
managen van de diverse beheersaspecten, in combinatie met de overige<br />
tools, ontstaat er een projectteam waarbij de sfeer, motivatie én<br />
samenwerking op hoog niveau is. Met deze instelling heeft het<br />
multidisciplinaire projectteam KCS30 gewerkt aan de diverse onderzoeken<br />
die in dit adviesrapport uitgebreid aan bod komen.<br />
13
GOKIT (Geld, Organisatie, Kwaliteit, Informatie én Tijd)<br />
Figuur 6 – GOKIT; Geld, Organisatie, Kwaliteit, Informatie, Tijd (J. <strong>Verhoef</strong>)<br />
14
‘Alleen ga je wellicht sneller, samen kom je verder’<br />
15
<strong>Son</strong><br />
De gemeente <strong>Son</strong> en Breugel is gelegen in de regio Eindhoven en heeft<br />
een markante en centrale positie. Als schakel tussen de Brainport en het<br />
Groene Woud ligt <strong>Son</strong> en Breugel aan de ene kant op een knooppunt van<br />
hoogwaardige infrastructuur en aan de andere kant op de rand van<br />
uitgestrekte landschappen en groene gebieden. Gezien de contacten die<br />
gelegd zijn met de gemeente zal dit adviesrapport enkel betrekking<br />
hebben op <strong>Son</strong>. <strong>Son</strong> is een dorp met een bloeiend verenigingsleven. Zo<br />
worden er vele sportactiviteiten georganiseerd, wordt er veel aandacht<br />
besteed aan buurtpreventie én is onder andere gedurende de<br />
carnavalsperiode zichtbaar wat voor hechte gemeenschap <strong>Son</strong> is.<br />
Ondanks deze vele positieve aspecten, maakt de gemeente zich zorgen<br />
om de toekomst van <strong>Son</strong> op het gebied van leefbaarheid waarbij het<br />
klimaat een belangrijke rol speelt. Schades en gevaar voor de<br />
volksgezondheid, denkend aan hittestress, droogte én wateroverlast,<br />
worden door aanpassingen aan de omgeving aan de hand van dit<br />
adviesrapport gereduceerd en/of voorkomen.<br />
In opdracht van de gemeente <strong>Son</strong> en Breugel is in de tweede fase<br />
(startdatum 15 april en einddatum 21 juni) waarin projectteam KCS30<br />
werkt aan het multidisciplinaire project, een adviserend integraal<br />
gebiedsplan opgesteld voor het centrum van <strong>Son</strong>, dat een gedeelte van de<br />
gehele gemeente <strong>Son</strong> en Breugel is. In aanloop naar het gebiedsplan is<br />
begin april in het Plan van Aanpak beschreven op welke wijze projectteam<br />
KCS30 te werk zal gaan, met als doel een product op te leveren waar de<br />
gehele projectgroep achter staat.<br />
De diverse onderzoeken die verricht zijn worden uitgebreid besproken, te<br />
beginnen met het onderzoek dat betrekking heeft op de Nieuwstraat.<br />
16
Figuur 7 - Kaart <strong>Son</strong> en Breugel in 1920 (Kadaster, 2019)<br />
17
Herinrichting Nieuwstraat<br />
De verbinding tussen het noorden en zuiden van <strong>Son</strong> en Breugel of de<br />
barrière tussen het Raadhuis- en het Kerkplein; in beide gevallen heeft het<br />
betrekking op de Nieuwstraat gelegen in het centrum van <strong>Son</strong>. Om de<br />
leefbaarheid in het centrum van <strong>Son</strong> omhoog te halen zal de Nieuwstraat<br />
heringericht dienen te worden waarbij deze voor eenheid zal zorgen<br />
tussen de bovengenoemde pleinen. Gezien het feit dat er binnen het<br />
centrum van <strong>Son</strong> onvoldoende afwateringsvoorzieningen zijn, geldt dit<br />
ook voor de Nieuwstraat. De lijngoten die in de huidige situatie aanwezig<br />
zijn, hebben niet voldoende capaciteit in geval van hevige neerslag. Hier<br />
komt bij dat de lijngoten niet onderhoudsvriendelijk zijn waardoor deze<br />
verstopt raken en daardoor minder water kunnen afvoeren. Bij het<br />
nieuwe ontwerp van de Nieuwstraat is rekening gehouden met de<br />
verandering van het klimaat én de diverse verkeersstromen die in de<br />
huidige situatie aanwezig zijn op de Nieuwstraat. De projectgrens<br />
waarbinnen gekeken is naar mogelijke aanpassingen aan de Nieuwstraat<br />
is vanaf de brug in het zuiden van het centrum van <strong>Son</strong>, tot aan het einde<br />
van de Nieuwstraat in het noorden.<br />
Figuur 8 – Huidige verharding Nieuwstraat (H. Urbach)<br />
18
Gebruik van bestaande<br />
verharding<br />
Uit het onderzoek dat heeft plaatsgevonden is gebleken dat de huidige<br />
verharding van de Nieuwstraat voornamelijk bestaat uit een dik formaat<br />
straatbakstenen. Dit type verharding is in het jaar 2012 aangebracht en<br />
zijn anno nu in een uitermate goede staat. De gemiddelde levensduur van<br />
straatbakstenen wordt geschat op 125 jaar (Baksteenfabrikanten, 2009).<br />
In combinatie met de waterdoorlatende functie van de straatbakstenen is<br />
het mogelijk om deze te hergebruiken. De waterdoorlatende functie van<br />
de straatbakstenen zorgt ervoor dat het grondwaterniveau op peil<br />
gehouden wordt. Tegelijkertijd zorgt dit ook voor het reduceren van<br />
hittestress waar later in dit adviesrapport verder op ingegaan zal worden.<br />
Rekening houdend met het eventueel hergebruiken van materialen is dit<br />
een uitstekend voorbeeld waarbij dat mogelijk is. Hierbij dient rekening<br />
gehouden te worden met de kans dat er straatbakstenen beschadigd<br />
raken gedurende werkzaamheden met als gevolg dat deze opnieuw<br />
besteld dienen te worden. De negatieve gevolgen voor het klimaat die<br />
ontstaan door het relatief kleine aantal straatbakstenen dat mogelijk<br />
opnieuw geproduceerd zal moeten worden, wegen niet op tegen de<br />
hoeveelheid positieve gevolgen die het hergebruik van de<br />
straatbakstenen met zich mee brengt.<br />
19
Afwatering<br />
In de huidige situatie wordt de afwatering van het hemelwater dat op de<br />
weg valt én wordt getransporteerd door het verkeer dat gebruik maakt<br />
van de Nieuwstraat, geregeld door een lijngoot. Gezien de wensen vanuit<br />
de Gemeente is ervoor gekozen om deze in de nieuwe situatie niet toe te<br />
passen. De aanwezigheid van groenstroken in de huidige situatie kunnen<br />
bijdragen aan de afwatering van het hemelwater, mits deze niet het<br />
hoogst gelegen punt zijn wat in de huidige situatie wel het geval is. De<br />
toepassing van een groenstrook die ervoor zorgt dat het water er ook<br />
daadwerkelijk naartoe kan stromen, heeft als voordeel dat het bijdraagt<br />
aan de leefbaarheid van het centrum van <strong>Son</strong>. Niet alleen door het feit<br />
dat er een lagere kans bestaat op wateroverlast maar ook doordat<br />
groenstroken een groene uitstraling hebben.<br />
In het nieuwe ontwerp van de Nieuwstraat dient minimaal een<br />
groenstrook van vijf meter breed aanwezig te zijn vanwege de<br />
leefbaarheid en het groen dat behouden wordt. Een groenstrook in de<br />
vorm van een wadi van 5 meter breed, 0,5 meter diep én een talud van<br />
1:1, heeft voldoende capaciteit om een T=5 bui te verwerken.<br />
Figuur 9 – Huidige situatie groenstrook Nieuwstraat<br />
(Google, 2019)<br />
20
21
Reduceren<br />
verkeersbewegingen<br />
Om de scheidende functie die de Nieuwstraat in de huidige situatie heeft<br />
tegen te gaan, is voorafgaand aan het nieuwe ontwerp onderzoek gedaan<br />
naar de diverse verkeersbewegingen en op welke manier deze mogelijk<br />
gereduceerd kunnen worden. In samenwerking met Gemeente <strong>Son</strong> en<br />
Breugel is besloten om in het geval van het uiteindelijke advies, het<br />
sluipverkeer dat voor de grote drukte op de Nieuwstraat zorgt zo ver<br />
mogelijk te verplaatsen. Dit houdt in dat gedurende het onderzoek de<br />
verkeersbewegingen die het sluipverkeer veroorzaakt, verplaatst zijn tot<br />
aan de snelweg A50. Hierbij wordt ook direct duidelijk dat de gevolgen<br />
van de drukte op de A50 effect hebben op regionaal niveau. Gezien de<br />
afbakening van het project is toegezegd dat dit voldoende is om het<br />
onderzoek verder uit te kunnen werken.<br />
Gekozen is om de Nieuwstraat, ter hoogte van het Kerk- en Raadhuisplein,<br />
volledig af te sluiten voor autoverkeer, vrachtverkeer én brommers.<br />
Gezien de impact die de Nieuwstraat heeft op de overige onderzoeken, is<br />
dit een kritisch punt geweest binnen de onderzoeksfase. Dit heeft er voor<br />
gezorgd dat er binnen het projectteam verschillende afspraken gemaakt<br />
moesten worden met de andere disciplines. Om misvattingen te<br />
voorkomen was het onderling bespreekbaar maken van eventuele<br />
wijzigingen van groot belang. De Nieuwstraat zal in het nieuwe ontwerp<br />
wél toegankelijk zijn voor vrachtverkeer dat voor de bevordering van<br />
winkels zorgt, calamiteitendiensten, fietsverkeer, scooters, lijnbussen én<br />
voetgangers. Het afsluiten van bovengenoemd deel van de Nieuwstraat<br />
wordt gerealiseerd door middel van diverse verkeersborden. Het afsluiten<br />
van de Nieuwstraat voor de zojuist benoemde verkeersdeelnemers, leidt<br />
Figuur 10 – Schets van omleidingsroute (D. Proenings)<br />
22
tot het onderzoeken naar alternatieve routes die de afsluiting van de<br />
Nieuwstraat ook daadwerkelijk reëel maakt. De alternatieve route is<br />
opgesteld met als doel het regionale verkeer de A50 te laten nemen. Door<br />
het plaatsen van diverse verkeersborden (C01 en C02) wordt zoals eerder<br />
is vermeld, het sluipverkeer verplaatst tot aan de A50.<br />
Ter plekke van de twee rode cirkels, gelegen in het midden van de<br />
rechterzijde van de afbeelding, wordt een C01 verkeersbord geplaatst. Ter<br />
plekke van de blauwe cirkel een C02 verkeersbord. Op deze manier heeft<br />
het sluipverkeer, na het afsluiten van de Nieuwstraat, niet de<br />
mogelijkheid om via de aanliggende woonwijk te rijden. Hierdoor zal er<br />
weinig tot geen overlast worden ondervonden in de woonwijk en zal het<br />
sluipverkeer de daarvoor bestemde route nemen (op de naastgelegen<br />
afbeelding in het groen weergegeven).<br />
23
Eindontwerp Nieuwstraat<br />
Aan de hand van een variantenstudie waarbij afwegingen gemaakt zijn op<br />
de onderdelen veiligheid, duurzaamheid, leefbaarheid, doorstroming,<br />
bereikbaarheid én kosten, is de variant die hier het beste uit kwam op<br />
deze pagina weergegeven. De afbeelding hiernaast laat een dwarsprofiel<br />
zien van de Nieuwstraat, exclusief het traject ter hoogte van het kerk- en<br />
raadhuisplein, waarbij rekening is gehouden met de eerder genoemde<br />
wensen en onderzoeksresultaten.<br />
Figuur 11 – Definitieve dwarsdoorsnede wegprofiel Nieuwstraat, exclusief het traject ter hoogte van het Kerk- en Raadhuisplein (D. Proenings)<br />
24
Zoals te zien is op bijgevoegde afbeelding, is het fietspad lager gelegen<br />
dan de insteek van de wadi. Er is voor deze optie gekozen zodat er meer<br />
water geborgen kan worden op de Nieuwstraat wanneer zich een<br />
extreme regenbui voordoet. In dat geval zal het fietspad onder water<br />
komen te staan. Hierbij is rekening gehouden met het feit dat wanneer<br />
een extreme regenbui zich voordoet, er niet-nauwelijks buiten gefietst<br />
wordt. Mocht het fietspad voor een dusdanig lange periode onder water<br />
staan, dan is het als fietser mogelijk om gebruik te maken van de rijbaan<br />
voor het gemotoriseerd verkeer.<br />
25
In naastgelegen afbeelding is het nieuwe ontwerp van de<br />
gehele Nieuwstraat, exclusief het tracé ter hoogte van het<br />
Kerk- en Raadhuisplein, weergegeven. De afbeelding laat<br />
globaal zien op welke manier de Nieuwstraat in de nieuwe<br />
situatie wordt ingericht. Gezien de grootte van het bestand<br />
wordt verderop, wanneer de pagina is omgeslagen,<br />
ingezoomd op één deel van de ontwerptekening. Hiervoor<br />
is gekozen omdat de aansluiting én het wegprofiel over het<br />
gehele ontwerp gelijk is. Wanneer ingezoomd dient te<br />
worden op het gehele ontwerp, wordt u doorverwezen<br />
naar het uitgebreide onderzoek dat gekoppeld is aan de<br />
herindeling van de Nieuwstraat.<br />
Figuur 12 – Herontwerp Nieuwstraat exclusief het tracé ter hoogte van het Kerk- en Raadhuisplein (D. Proenings)<br />
26
Op de bovenste afbeelding is het tracé vanaf het Kerk- en<br />
Raadhuisplein weergegeven tot aan het einde van de<br />
noordzijde van de Nieuwstraat. Op de onderste afbeelding<br />
is het tracé vanaf het Kerk- en Raadhuisplein tot aan de<br />
brug aan de zuidzijde van de Nieuwstraat weergegeven.<br />
27
Zoals op de vorige bladzijden is aangegeven, wordt<br />
ingezoomd op één deel van de Nieuwstraat. In het geval<br />
van de naastgelegen afbeelding wordt gesproken over het<br />
noordelijkste deel van de Nieuwstraat waar deze aansluit<br />
op de Wilhelmina- en Boslaan.<br />
Op naastgelegen afbeelding is te zien dat het verkeer dat<br />
gebruik maakt van het fietspad, zich voor het grootste deel<br />
in het midden van de Nieuwstraat bevindt. Op deze manier<br />
is het verkeer dat van het fietspad gebruik maakt over het<br />
grootste deel van de Nieuwstraat volledig gescheiden van<br />
de overige verkeersgebruikers. Ook is te zien dat aan beide<br />
zijdes van het fietspad, wadi´s (in het blauw omlijnd)<br />
worden geadviseerd.<br />
Figuur 13 – Herontwerp Nieuwstraat (D. Proenings)<br />
28
Ook is te zien dat de wadi´s worden voorzien van<br />
bruggetjes (weergegeven in het groen). Deze bruggetjes<br />
zorgen ervoor dat de uitwisseling van het verkeer dat<br />
gebruik maakt van het fietspad, op vele punten op de<br />
Nieuwstraat kan afwijken naar bijvoorbeeld de<br />
naastgelegen winkels/woningen/pleinen/enzovoorts.<br />
Wanneer deze voorzieningen niet getroffen zouden<br />
worden, is het voor het verkeer dat gebruikmaakt van het<br />
fietspad niet mogelijk om van het fietspad te raken<br />
waardoor de leefbaarheid van onder andere de winkels en<br />
het Kerk- en Raadhuisplein in het geding komt.<br />
29
Herinrichting openbare<br />
ruimte<br />
Gezien de leefbaarheid die projectteam KCS30 omhoog wil halen binnen<br />
het centrum van <strong>Son</strong>, wordt zowel het Kerkplein als het Raadhuisplein<br />
aangepakt. Hierbij zal de Nieuwstraat, zoals eerder is vermeld, niet langer<br />
dienen als barrière tussen beide pleinen. Bij het herinrichten van het Kerken<br />
Raadhuisplein is uitgebreid onderzoek gedaan naar de ruimtelijke<br />
kwaliteit van het centrumgebied. Zo is er gekeken naar economische,<br />
sociale, ecologische én culturele belangen. De sterke en zwakke<br />
elementen die gelden voor het centrum van <strong>Son</strong> zijn hierbij naar voren<br />
gekomen en vormen de basis voor de ontwerpprincipes van de openbare<br />
ruimte. Om te voldoen aan de uitvraag van Gemeente <strong>Son</strong> en Breugel<br />
zullen er aanpassingen gedaan moeten worden aan de openbare ruimte.<br />
Voorafgaand aan het beschrijven van mogelijke aanpassingen die gedaan<br />
kunnen worden, is in kaart gebracht of eventuele aanpassingen ook<br />
daadwerkelijk meerwaarde opleveren. De opgestelde richtlijnen, zoals in<br />
het onderzoek is beschreven, dienen samen met de stedelijke analyse als<br />
uitgangspunt voor de herontwikkeling van het centrum van <strong>Son</strong>.<br />
Met behulp van de genoemde werkwijze zijn uiteindelijk drie varianten<br />
ontstaan. Uit deze varianten is één variant gekomen die op het gebied van<br />
ruimtelijke kwaliteit en stedenbouw het beste uit de bus is gekomen. In<br />
de gekozen variant kan de zonering van het Kerkplein- en Raadhuisplein<br />
het beste worden uitgewerkt.<br />
Tot slot is gekeken op welke manier toepassingen op het gebied van<br />
klimaatadaptatie kunnen bijdragen aan het verbeteren van de ruimtelijke<br />
kwaliteit.<br />
Aan de hand van de stedelijke analyse kan de klimaatproblematiek<br />
gereduceerd worden en is het mogelijk de ruimtelijke kwaliteit van het<br />
centrum te verbeteren. Met behulp van de lagenbenadering<br />
(ondergrondlaag, netwerklaag en occupatielaag) wordt een heldere<br />
inventarisatie van het gebied gegeven.<br />
Aangezien de inrichting van de openbare ruimte aan ruimtelijke kaders<br />
moet voldoen, is een Stedenbouwkundig Programma Van Eisen opgesteld<br />
(SPVE). De richtlijnen zijn onder andere voortgekomen uit de stedelijke<br />
analyse.<br />
Figuur 14 – Ondergrondlaag <strong>Son</strong> en Breugel (Atlasleefomgeving, 2018)<br />
30
‘Voor alle vijanden van creativiteit is succes de gevaarlijkste’<br />
31
Stedelijke analyse<br />
Door het toepassen van de lagenbenadering kan een gebied, in dit geval<br />
<strong>Son</strong> en Breugel, uiteengezet worden vanuit de drie verschillende lagen die<br />
hiernaast weergegeven zijn. De drie verschillende lagen zijn bepaald aan<br />
de hand van de snelheid waarmee de lagen door de jaren heen<br />
veranderen.<br />
Aan de hand van de ondergrondlaag kan geconstateerd worden dat <strong>Son</strong> is<br />
gelegen op een hoge dekzandrug aan de Dommel. De van oorsprong<br />
natuurlijke structuren van de ondergrond hebben weinig tot geen invloed<br />
gehad op de stedelijke ontwikkeling van <strong>Son</strong>.<br />
Netwerklaag<br />
Figuur 15 – <strong>Son</strong> in 1850 (Kadaster, 1850)<br />
32
‘Waar in 1850 <strong>Son</strong> gekenmerkt werd door het<br />
marktplein als knooppunt van diverse wegen…’<br />
Figuur 16 – Eigen werk (M. Staal)<br />
33
Netwerklaag<br />
Figuur 17 – <strong>Son</strong> in 2005; nieuwe centrum locatie (Kadaster, 2005)<br />
34
‘…werd <strong>Son</strong> in 2015 gekenmerkt door de verticale<br />
structuur die druk begaand is met autoverkeer.’<br />
Figuur 18 – Eigen werk (M. Staal)<br />
35
Occupatielaag<br />
Figuur 19 – Bouwstructuur (Openstreetmap, 2019)<br />
Figuur 20 – Eigen werk (M. Staal)<br />
36
Wanneer gekeken wordt naar de bouwstructuur is dezelfde structuur te<br />
herkennen als bij de netwerklaag. Door de verticale structuur van de<br />
bebouwing zorgt dit net als de verticale structuur van de Nieuwstraat<br />
voor een scheiding tussen oost en west. Hierdoor wordt het centrum niet<br />
als geheel ervaren maar als verschillende zones waarin je je kunt<br />
bevinden. Dit is duidelijk zichtbaar in onderstaande afbeelding. Zone 1<br />
bestaat uit het Kerk- en Raadhuisplein, zone 2 uit de Nieuwstraat, zone 3<br />
uit het 17 septemberplein en zone 4 uit het deel met de meeste<br />
karakteristieke gebouwen en is deel van de oude hoofdstructuur.<br />
In deze afbeelding is duidelijk te zien dat alleen zone 3 een duidelijke<br />
functie heeft gekregen. De overige zones lopen de voorzieningen, functies<br />
en vormen van gebruik dwars door elkaar heen waardoor deze elkaar<br />
economisch niet kunnen versterken.<br />
Figuur 21 – Huidige centrumzones van <strong>Son</strong>, eigen werk (M. Staal)<br />
37
Algehele interpretatie<br />
In de naastgelegen afbeelding zijn de diverse kenmerken van <strong>Son</strong><br />
weergegeven. Te beginnen met de verticale structuur van de Nieuwstraat<br />
en de bebouwing die voor een scheiding tussen oost en west zorgen. Door<br />
de jaren heen is niet geprobeerd deze verticale structuur te doorbreken<br />
middels een rondweg of omleidingsroute waardoor <strong>Son</strong> momenteel<br />
kampt met verkeersoverlast in de vorm van sluipverkeer. De komst van de<br />
A50 had er mede voor moeten zorgen dat de verkeersintensiteit in <strong>Son</strong><br />
gereduceerd zou worden. Echter zorgde dit juist voor een nog<br />
dominantere verticale structuur van de Nieuwstraat.<br />
Ook de vegetatie zorgt ervoor dat de zichtlijnen van het Kerk- en<br />
Raadhuisplein worden belemmerd. Bij de ontwikkeling van deze pleinen<br />
had beter gekeken kunnen worden naar de aantrekkelijkheid in plaats van<br />
enkel te kijken naar de functionaliteit.<br />
38<br />
Figuur 22 – Algehele interpretatie (M. Staal)
Nieuwstraat (verticale structuur)<br />
Vegetatie (horizontale en verticale structuur)<br />
Cultureel historische landmarks<br />
39
Figuur 23 – Gekozen variant schetsontwerp (M.Staal)<br />
40
Van stedenbouwkundige<br />
uitgangspunten naar<br />
schetsontwerp<br />
Na het uitvoeren van een variantenstudie waarbij de stedenbouwkundige<br />
uitgangspunten zijn weergegeven in een drietal schetsontwerpen, is er<br />
één variant als beste uit de bus gekomen. In naastgelegen variant wordt<br />
de Nieuwstraat afgesloten voor het autoverkeer zoals eerder in dit<br />
rapport is beschreven. In deze variant wordt de infrastructuur rondom de<br />
pleinen ingericht als fietsstraat welke alleen nog toegankelijk is voor de<br />
verkeersstromen die eerder in dit rapport zijn benoemd. Om er voor te<br />
zorgen dat de pleinen niet te groot worden, zowel fysiek als mentaal, zijn<br />
deze opgesplitst in verschillende gebruikszones.<br />
Wat betreft de functies waarmee rekening is gehouden bij het ontwerp<br />
worden de Horeca en winkelvastgoed meer geclusterd. Op deze manier is<br />
het mogelijk om elkaar te versterken en wordt er efficiënter omgegaan<br />
met de beschikbare ruimte. Gezien het feit dat de wekelijkse markt van<br />
hoge waarde is binnen het centrum van <strong>Son</strong>, is hier rekening mee<br />
gehouden in het ontwerp waardoor de benodigde ruimte hiervoor is<br />
vrijgehouden. Op deze manier hoeft de markt niet verplaatst te worden<br />
naar een andere locatie waardoor deze bijdraagt aan de leefbaarheid van<br />
het centrum. Verder worden de culturele historische elementen zoals de<br />
kerktoren en het huidige raadhuisplein geaccentueerd door de ruimtelijke<br />
structuren te behouden.<br />
Met betrekking tot de pleinen en de zonering van het ontwerp wordt het<br />
Raadhuisplein fysiek opgesplitst in een viertal zones. Deze zones worden<br />
verdeeld door fysieke scheidingen. Zo wordt er onder andere een<br />
bomenstructuur aangebracht die winkel- en horecavoorzieningen scheidt<br />
van de markt en de nieuw te ontwikkelen groene zone. Het ontstaan van<br />
kleinere zones met ieder een eigen gebruiksfunctie, draagt bij aan de<br />
leefbaarheid van <strong>Son</strong>. Ook wordt er, gezien het onderzoek dat is gedaan<br />
naar hittestress, een waterzone op het Kerkplein gerealiseerd in de vorm<br />
van een fontein die er mede voor zorgt dat er eenheid ontstaat tussen de<br />
verschillende pleinen. Door de ophoging van de Nieuwstraat, waardoor<br />
deze op hetzelfde niveau komt te liggen als het Kerk- en Raadhuisplein, én<br />
het onderbreken van de nieuwe bomenstructuur kan de Sint Petrus’<br />
Banden kerk verbonden worden met de rest van het centrum. De huidige<br />
bomenstructuur die aanwezig is langs de Nieuwstraat, wordt in de nieuwe<br />
situatie verwijderd en horizontaal geplaatst. Op deze manier wordt het<br />
Raadhuisplein beter geaccentueerd en bij de rest van het centrum<br />
betrokken.<br />
De ruimtelijke kwaliteit en de openbare ruimte worden ingedeeld zoals<br />
hier als volgt wordt beschreven. Het autoverkeer wordt in naastgelegen<br />
variant vermeden uit het hart van het centrum. Wél blijven de<br />
parkeervoorzieningen in stand gehouden waardoor het centrumgebied<br />
met de auto bereikbaar blijft. De toepassing van groene gevels draagt bij<br />
aan het reduceren van de aanwezige hittestress en de leefbaarheid van<br />
het centrum.<br />
De visuele zichtlijnen die in het ontwerp horizontaal in plaats van verticaal<br />
zijn weergegeven, doorbreken de huidige verticale structuur waardoor er<br />
meer eenheid ontstaat tussen de verschillende pleinen en bijbehorende<br />
functies. Dit alles draagt bij aan een leefbaar, bereikbaar, cultureel en<br />
klimaatbestendig centrum van <strong>Son</strong>. Op de volgende pagina’s worden de<br />
diverse schetsontwerpen weergegeven.<br />
41
Figuur 24 – Visuele weergave potentiële nieuwe situatie (M. Staal)<br />
42
43
De toepassing van licht gekleurde verhardingsmaterialen draagt bij aan<br />
het terugkaatsen van het zonlicht richting de atmosfeer. Op deze manier<br />
wordt er minder warmte geabsorbeerd waardoor de temperatuur minder<br />
hoog zal oplopen in geval van warme periodes.<br />
Groene gevels reflecteren een deel van het zonlicht dat een positief<br />
effect heeft op de verkoeling van het centrum van <strong>Son</strong>. Daarnaast<br />
hebben groene gevels een positieve werking op de sociale- en<br />
economische belangen. Zo hebben groene daken een gunstig effect<br />
op de leefbaarheid in het centrum wanneer deze zichtbaar zijn en<br />
zijn een verrijking voor het stadslandschap.<br />
Figuur 25 – Zichtlijnen Raadhuisplein en Kerkplein (M. Staal)<br />
44
Net als bij groene gevels dragen groene daken bij aan de verkoeling<br />
van het centrum. Daarnaast creëert de groenvoorziening schaduw<br />
en zorgt het voor verdamping van water wat bijdraagt aan het<br />
reduceren van de omgevingstemperatuur. Tot slot hebben groene<br />
daken een (geluids)isolerende werking die de waarde van het<br />
vastgoed verhoogt (Groenblauwe netwerken, 2019).<br />
Figuur 26 – OV/fietsstraat (M. Staal)<br />
45
Figuur 27 – Fontein Kerkplein (M. Staal)<br />
46
‘Door de verdamping van water treedt er op de<br />
directe omgeving een verkoelend effect op’<br />
47
Reduceren van hittestress<br />
Een van de klimaatdoelen die de gemeente <strong>Son</strong> en Breugel heeft<br />
opgesteld voor het jaar 2030 is het reduceren van hittestress in het<br />
centrum van <strong>Son</strong>. Ook heeft de gemeente aangegeven zich te willen<br />
voorbereiden op langere droge periodes en hevige neerslag. In dit deel<br />
van het adviesrapport wordt beschreven met welke zaken, met<br />
betrekking tot hittestress, rekening is gehouden bij het herontwerpen van<br />
het centrum van <strong>Son</strong>.<br />
Verder is, in tegenstelling tot de verticale zichtlijnen van de Nieuwstraat,<br />
een onregelmatige bomenstructuur aanwezig op het plein. In combinatie<br />
met de eerder genoemde zaken draagt deze structuur niet bij aan het<br />
creëren van een eenheid binnen het centrum.<br />
Tot slot is er een parkeerplaats aanwezig vóór de Sint Petrus’ Banden kerk<br />
die voor het grootste deel bestaat uit asfaltverharding. Verderop in dit<br />
adviesrapport zal worden beschreven op welke effectieve manier is<br />
omgegaan met deze parkeervoorziening om bij te kunnen dragen aan de<br />
uitvraag van de gemeente.<br />
Voorafgaand aan het eindontwerp zijn met behulp van een exploratief<br />
onderzoek de factoren die leiden tot opwarming van het centrum en de<br />
gevolgen van hittestress in kaart gebracht. Vervolgens is een onderzoek<br />
uitgevoerd naar mogelijke maatregelen die zorgen voor het reduceren<br />
van hittestress. Hierbij is rekening gehouden met de criteria ‘effectiviteit,<br />
veiligheid, kosten/onderhoud en toepasbaarheid’.<br />
In de huidige situatie is het Raadhuisplein volledig verhard met<br />
betonstraatstenen. Dit heeft te maken met de in 2015 gerealiseerde<br />
ruimte voor de wekelijkse markt die op het plein plaatsvindt. Als gevolg<br />
van de wekelijkse markt hebben de bloembakken die oorspronkelijk<br />
gesitueerd waren op het Raadhuisplein, ruimte moeten maken voor de<br />
grote hoeveelheid verharding die is toegepast. Het hemelwater dat op het<br />
Raadhuisplein terecht komt wordt, zoals eerder is beschreven, via<br />
lijngoten afgevoerd die veel onderhoud vergen aangezien deze makkelijk<br />
verstopt raken.<br />
Het Kerkplein is in de huidige situatie een grote open ruimte zonder een<br />
eenduidige functie. In de huidige situatie dient dit plein voornamelijk als<br />
plek waarop de kermis en schaatsbaan gesitueerd kunnen worden.<br />
Aangezien dit enkel een korte periode in het jaar betreft, staat het plein<br />
de rest van het jaar zo goed als leeg.<br />
48
‘Het centrum van <strong>Son</strong> zal zich op de juiste manier<br />
moeten kleden tegen de klimaatveranderingen’<br />
49
Tabel 1 – Hittestress maatregelen d.m.v. MCA<br />
(H. Urbach)<br />
Hittestress maatregelen<br />
Toetsing maatregelen<br />
hittestress<br />
Hogere temperaturen hebben vaak negatieve invloed op het welzijn, de<br />
gezondheid en de productiviteit van mensen (Atelier GroenBlauw, 2019).<br />
Om hittestress te reduceren kunnen verschillende maatregelen worden<br />
opgenomen in het eindontwerp. Om te kunnen toetsen welke<br />
maatregelen voor het centrum van <strong>Son</strong> het meest effectief zijn is een<br />
Multi Criteria Analyse (MCA) opgesteld waarvan de tabel op deze pagina’s<br />
een samenvatting is. De criteria waarop per maatregel is getoetst, zijn<br />
‘effectiviteit, veiligheid, kosten én toepasbaarheid binnen het centrum<br />
van <strong>Son</strong>’. Door het toekennen van de cijfers één tot en met vijf, met een<br />
vooraf gedefinieerde wegingsfactor, resulteert de MCA tot een lijst met<br />
maatregelen die relevant zijn voor het centrum van <strong>Son</strong>.<br />
Koele verhardingsmaterialen<br />
Tabel XX – Toetsing hittestress maatregelen,<br />
samenvatting (H. Urbach)<br />
Groene daken<br />
Greppels<br />
Groen gevels<br />
Stedelijke waterlopen<br />
Staatbomen/ Groene pleinen<br />
Groene privétuinen<br />
Groen ventilatienetwerk<br />
Wadi’s<br />
Koelen met fonteinen<br />
Koele gevels met hoge albedo<br />
Grasvelden en bloemenweiden<br />
Parken en openbaar groen<br />
50
Mogelijkheid<br />
toepassing<br />
Uit de MCA volgt welke maatregelen het meest geschikt zijn en welke<br />
kunnen worden toegepast binnen het eindontwerp van het centrum van<br />
<strong>Son</strong>. Alle toepassingen die een groen kader hebben, en dus de hoogste<br />
score hebben gekregen bij de analyse, zijn verwerkt in het eindontwerp<br />
van het centrum van <strong>Son</strong> zoals in dit adviesrapport wordt beschreven. In<br />
het eindontwerp uit zich dit voornamelijk in de toepassing van een<br />
fontein, de bomenstructuur die wordt doorgetrokken vanaf het<br />
Raadhuisplein richting het Kerkplein én de inpassing van groene gevels en<br />
daken. Ook wordt rekening gehouden met de huidige verharding die<br />
aanwezig is op het Kerk- en Raadhuisplein. Het is mogelijk om deze<br />
huidige verharding te verwijderen en een verharding toe te passen die<br />
lucht- en waterdoorlatend is. Op deze manier draagt óók de verharding<br />
bij aan het reduceren van hittestress binnen het centrum van <strong>Son</strong>.<br />
51
Inpassingen toepasbare<br />
maatregelen<br />
Zoals in naastgelegen afbeelding is<br />
gevisualiseerd is er, aan de hand van de<br />
opgestelde berekeningen die zijn opgesteld in<br />
het onderzoek dat is verricht, voldoende ruimte<br />
beschikbaar voor de markt die wekelijks<br />
plaatsvindt op het Raadhuisplein. Het overige<br />
deel van het Raadhuisplein is in het ontwerp<br />
voorzien van groen met bijbehorende looppaden<br />
zodat de bereikbaarheid van het centrum<br />
gewaarborgd blijft. De ruimte die is gereserveerd<br />
voor winkels en horeca dienen onder andere<br />
voor het mogelijk maken van het laden en lossen<br />
van goederen én het eventueel aanleggen van<br />
een terras. Ook is te zien dat de kiosk, voorheen<br />
gelegen op het Kerkplein, is verplaatst naar het<br />
Raadhuisplein om de leefbaarheid in dat deel te<br />
verhogen én om ruimte te maken voor de<br />
fontein die bijdraagt aan het reduceren van<br />
hittestress. Ook valt de bomenrij op die in het<br />
naastgelegen ontwerp horizontaal is<br />
gevisualiseerd. Deze doorbreking van de<br />
verticale zichtlijnen die in de huidige situatie<br />
aanwezig zijn dragen bij aan zowel de<br />
leefbaarheid als het verlagen van de<br />
temperatuur in het centrum van <strong>Son</strong>.<br />
Figuur 28 – Gekozen (potentiële) variant voor het centrum van <strong>Son</strong> (H. Urbach)<br />
52
Wanneer naar het rechter deel van het centrum<br />
van <strong>Son</strong> gekeken wordt (de Nieuwstraat én het<br />
Kerkplein), is te zien dat de Nieuwstraat<br />
verhoogd is aangelegd en op gelijke hoogte zal<br />
komen te liggen als het Kerk- en Raadhuisplein.<br />
Wat verder opvalt is de verplaatsing van beide<br />
bushaltes richting het noorden. Op deze manier<br />
functioneren beide bushaltes niet langer meer<br />
als barrières tussen het Kerk- en Raadhuisplein<br />
waardoor het visueel aantrekkelijker wordt<br />
gemaakt om de oversteek te maken. De term<br />
‘oversteek’ wordt hier gebruikt om duidelijk te<br />
maken dat de Nieuwstraat overgestoken dient te<br />
worden wanneer beide pleinen bezocht worden.<br />
Echter zal het openbaar vervoer in combinatie<br />
met het fietsverkeer die enkel nog gebruik<br />
mogen maken van de Nieuwstraat ‘te gast zijn’.<br />
In deze situatie is zijn het openbaar vervoer en<br />
het fietsverkeer ‘te gast’ waardoor de snelheid<br />
omlaag zal worden gebracht en de voetgangers<br />
veilig rond kunnen lopen. Tot slot is de fontein<br />
zichtbaar en draagt deze in combinatie met de<br />
bomenrij bij aan de leefbaarheid en het<br />
reduceren van hittestress in het centrum van<br />
<strong>Son</strong>. Ook is te zien dat er één zichtlijn<br />
gerealiseerd is vanuit de kerktoren naar het<br />
Raadhuisplein zonder dat deze onderbroken<br />
wordt.<br />
53
In bijgevoegde visualisatie is te zien hoe de<br />
toekomstige situatie er volgens KCS30 uit komt<br />
te zien ter hoogte van het Raadhuisplein. Te zien<br />
is hoe de groenvakken, looppaden én de wadi<br />
worden ingepast in de huidige situatie. Ook is<br />
gevisualiseerd dat de parkeervakken en<br />
terrassen worden voorzien van<br />
infiltratieverharding. Verder is de nieuw te<br />
realiseren bomenrij, die voor de horizontale<br />
structuur in het centrum zal zorgen, duidelijk<br />
zichtbaar aan de rechterzijde van de afbeelding.<br />
Dwarsdoorsnede<br />
Figuur 29 – Dwarsdoorsnede (C-C) Raadhuisplein, potentiële situatie (H. Urbach)<br />
54
(C-C) Raadhuisplein<br />
55
Hemelwater opvangen in het<br />
centrum<br />
Het centrum van <strong>Son</strong> bestaat uit een grote hoeveelheid verhard oppervlak<br />
en bebouwing waardoor het hemelwater niet of nauwelijks de kans krijgt<br />
om te infiltreren in de bodem. In de huidige situatie wordt al het<br />
hemelwater afgevoerd naar rivier de Dommel. Bij extreme neerslag kan<br />
het voorkomen dat het gemengde rioolstelsel de grote hoeveelheid water<br />
niet aan kan waardoor de kans op wateroverlast sterk aanwezig is. Tot op<br />
heden is er geen schade of hinder ontstaan door extreme weersituaties in<br />
<strong>Son</strong> en Breugel. Door het centrum klimaatbestendig te maken heeft<br />
projectteam KCS30 de gevolgen van wateroverlast, hitte en droogte in de<br />
toekomst weten te beperken.<br />
pleinen terecht komt dient te infiltreren binnen deze twee locaties. In het<br />
onderzoek naar klimaatadaptieve maatregelen voor het vasthouden,<br />
bergen en infiltreren van hemelwater, is beschreven welke positieve<br />
externe effecten, passende locaties én welke infiltratie- en<br />
bergingsvoorzieningen mogelijk zijn. Tot slot is onderzoek gedaan naar<br />
mogelijke verhardingsmaterialen die in de openbare inrichting een<br />
positieve bijdrage kunnen leveren aan de uitstraling van het centrum van<br />
<strong>Son</strong> en de kans op hittestress reduceren.<br />
In dit onderdeel van het adviesrapport wordt beschreven op welke<br />
manier er efficiënt omgegaan kan worden met de verharde pleinen in het<br />
centrum van <strong>Son</strong>. Hierbij wordt de nadruk gelegd op het vasthouden,<br />
bergen én infiltreren van het hemelwater. Gedurende het onderzoek dat<br />
is verricht is allereerst gekeken naar de huidige inrichting van het<br />
watersysteem in en rondom het centrum van <strong>Son</strong>. Zo is er onderzoek<br />
gedaan naar het huidige rioolstelsel, het aanwezige oppervlaktewater én<br />
de grondwaterstand. Verder is aan de hand van een bodemonderzoek is<br />
beschreven waaruit de ondergrond van <strong>Son</strong> en Breugel bestaat en is<br />
onderzocht wat de hoogteligging en doorlatendheid van het centrum is.<br />
Het projectgebied (verharde oppervlaktes) waarmee uiteindelijk is<br />
gerekend is op de naastgelegen afbeelding gevisualiseerd. Hierbij is<br />
onderscheid gemaakt tussen particulier terrein en de openbare ruimte.<br />
Verder zijn het Kerk- en Raadhuisplein niet meegenomen in de<br />
berekeningen aangezien is vastgesteld dat het hemelwater wat op de<br />
Figuur 30 – Projectgrenzen onderzoeksgebied (R. Zijlmans)<br />
56
‘Na regen komt zonneschijn én na zonneschijn komt regen,<br />
houd dus rekening met beide gevallen’<br />
57
Bijdragen aan een robuust<br />
watersysteem<br />
Uit de eerder vermelde gebiedsanalyse komt terug dat verstedelijking,<br />
verdichting én verharding van het grondoppervlak niet geheel onbekend<br />
is in <strong>Son</strong>. Deze aspecten hebben niet alleen gevolgen voor de<br />
wateropgave in het gebied, maar leiden ook tot de verhoging van<br />
temperaturen zoals eerder in dit rapport is beschreven.<br />
Het hemelwater dat in de bodem terecht komt heeft een bepaalde<br />
kwaliteit die mede veroorzaakt wordt door de elementen die aanwezig<br />
zijn in de openbare ruimte. Bij bovengrondse infiltratie van het<br />
hemelwater, denkend aan een wadi, verandert de samenstelling van het<br />
gevallen hemelwater door de bodem en de aanwezige objecten op het<br />
oppervlak. Bij een wadi wordt het infiltrerende water effectief gezuiverd<br />
door de vuildeeltjes die worden gefilterd waarbij verontreinigingen<br />
worden afgebroken. Op deze manier levert een bovengrondse<br />
infiltratievoorziening een positieve bijdrage aan de waterkwaliteit binnen<br />
het gebied.<br />
de eindgebruikers (de desbetreffende stakeholder(s)), kunnen de<br />
toepassingen die verderop besproken worden werkelijkheid worden.<br />
Geschikte locaties voor het vasthouden, bergen en infiltreren van het<br />
hemelwater zijn; onder de parkeerplaats die gelegen is vóór de Sint<br />
Petrus’ Banden kerk én het Vroonhovenpark. Gezien de wens vanuit de<br />
gemeente om zo effectief mogelijk om te gaan met de beschikbare ruimte<br />
zijn deze twee locaties geschikt voor de beschreven toepassingen.<br />
Beide toepassingen in combinatie met het realiseren van infiltrerende<br />
verhardingsmaterialen dragen bij aan een robuust watersysteem van <strong>Son</strong>.<br />
Aan de hand van de hoeveelheid verhard oppervlak in combinatie met de<br />
herhalingstijd van de buien én de neerslagintensiteit (rekening houdend<br />
met een stijging van vijf procent gezien de huidige klimaatscenario’s)<br />
(KNMI, 2015) is per locatie de bergingscapaciteit berekend waarbij het<br />
watersysteem is ontworpen op een herhalingsbui van T=5. Om de<br />
gevolgen van eventuele waterschade in kaart te brengen, is het<br />
watersysteem getoetst op een herhalingsbui van T=100. Hierdoor is het<br />
mogelijk om knelpunten in kaart te brengen waardoor het watersysteem<br />
op een dusdanige manier ingericht kon worden zodat de mogelijke<br />
extreme neerslag in de toekomst voor minimale wateroverlast zorgt.<br />
Hier tegenover staat de ondergrondse infiltratievoorziening waarbij het<br />
gevallen hemelwater door een semiverharde laag vloeit en terechtkomt in<br />
een ondergrondse infiltratievoorziening, denkend aan een<br />
infiltratiekelder.<br />
Zoals eerder is beschreven is het in beide gevallen belangrijk dat er<br />
rekening gehouden wordt met de hoeveelheid groenvoorzieningen die<br />
aanwezig zijn binnen een stedelijk gebied. Verder kan er wat betreft<br />
ecologische waarde verbeteringen ontstaan aangezien er meer<br />
biodiversiteit gecreëerd wordt. Samen met het laten bewust worden van<br />
58
Tabel 2 – Minimale bergingscapaciteit per locatie (R. Zijlmans)<br />
59
Op een natuurlijke manier<br />
hemelwater bergen en<br />
infiltreren<br />
Een wadi (Water Afvoer Door Infiltratie) is uitermate geschikt voor het<br />
Vroonhovepark. Door middel van een wadi is het mogelijk om het<br />
hemelwater op een natuurlijke manier te bergen en te laten infiltreren in<br />
de bodem. Een wadi draagt niet alleen bij aan bovengenoemde punten,<br />
ook vergroot een wadi de bewustwording van bewoners én gebruikers in<br />
het stedelijk gebied (Atelier GroenBlauw, 2019). Tot slot draagt een wadi<br />
bij aan verdroging binnen een gebied. Dit komt doordat een wadi zorgt<br />
voor een vertraagde afvoer van het hemelwater. Op deze manier kan een<br />
wadi een bijdrage leveren aan de verdroging en het reduceren van<br />
hittestress binnen het centrum van <strong>Son</strong>.<br />
Figuur 31 – Potentiële wadi op de locatie van het Vroonhovenpark (R. Zijlmans)<br />
60
Hemelwater afkomstig van het Kerkplein kan op twee manieren<br />
afgevoerd worden naar de bodem. Enerzijds kan het hemelwater<br />
geïnfiltreerd worden door de toepassing van een waterdoorlatende of<br />
waterpasserende verharding, anderzijds kan het hemelwater worden<br />
afgevoerd naar de wadi. Voor het oppervlakkig afvoeren van het<br />
hemelwater zal een open goot worden toegepast zoals in de afbeelding<br />
die gecentreerd is op de pagina is weergegeven. Om uitspoeling te<br />
voorkomen zal het talud van de wadi, waar de open goot vanaf het<br />
Kerkplein uitkomt, worden voorzien van een stortebed. Een<br />
dwarsdoorsnede van de open goot is in onderstaande afbeelding<br />
weergegeven.<br />
00<br />
Figuur 32 – Doorsnede open goot, afmetingen in mm. (R. Zijlmans)<br />
61
Figuur 34 – Dwarsdoorsnede A-A van een deel van de infiltratiekelder met<br />
bovengelegen parkeervoorzieningen (R. Zijlmans)<br />
62<br />
Figuur 33 – Bovenaanzicht infiltratie- en bergingsvoorziening gelegen bij de parkeervoorziening vóór de Sint Petrus’ Banden kerk (R. Zijlmans)
Een parkeervoorziening voor<br />
zowel auto’s als hemelwater<br />
Een infiltratievoorziening die gelegen is onder de huidige parkeerplaats<br />
vóór de Sint Petrus’ Banden kerk, uit het zicht én voldoende capaciteit om<br />
gedurende hevige neerslag het hemelater te bergen.<br />
De infiltratiekelder zorgt voor een tijdelijke berging van het hemelwater<br />
waarna het hemelwater vertraagd wordt afgevoerd in de bodem. De<br />
infiltratiekelder kan worden gerealiseerd in iedere gewenste lengte,<br />
breedte en hoogte waardoor het in veel gevallen toepasbaar is. Ook kan<br />
op deze manier de beschikbare ruimte onder de parkeervoorzieningen,<br />
gelegen vóór de kerk, op een zo efficiënt mogelijke manier worden benut<br />
(Waterblock BV, 2013).<br />
De infiltratiekelder kan voorzien worden van inspectieputten die het<br />
mogelijk maken inspecties en onderhoudswerkzaamheden uit te voeren<br />
in de infiltratiekelder. Aangezien de infiltratiekelder is gelegen onder een<br />
bestaand parkeerterrein is het niet mogelijk om hemelwater te laten<br />
infiltreren vanaf het maaiveld. Wél kan het hemelwater worden<br />
afgevoerd middels lijngoten die afkomstig zijn uit de bestaande inrichting.<br />
De weg die tussen de parkeervoorzieningen komt te liggen, zal voorzien<br />
worden van een lichte kleur. Een lichte kleur draagt bij aan het verlagen<br />
van de omgevingstemperatuur dat een positief effect zal hebben op het<br />
reduceren van hittestress. Verder worden de parkeerplaatsen voorzien<br />
van een donkere kleur zodat vloeistoffen afkomstig uit de auto’s niet<br />
zichtbaar zijn op het wegdek (Mossevelde, Schipper, & Bogaard, 2005).<br />
63
Optimalisatie rioolstelsel<br />
In aankomend deel van dit onderzoeksrapport wordt ingegaan op de<br />
optimalisatie van het rioolstelsel over het traject Dommelstraat-<br />
Nieuwstraat-Raadhuisplein-Taylorstraat. Door de klimaatverandering zal<br />
het rioolstelsel op een dusdanige manier worden aangepast zodat de kans<br />
op wateroverlast in de toekomst gereduceerd wordt.<br />
In de huidige situatie in het centrum van <strong>Son</strong> is een gemengd rioolstelstel<br />
aanwezig die bij eventuele overstromingen zorgt voor vuilwater op straat,<br />
in oppervlaktewater en mogelijk in woningen.<br />
Door onderzoek te doen naar diverse rioleringsvarianten, is uiteindelijk<br />
één variant gekozen in combinatie met een innovatieve toepassing die<br />
van toepassing kan zijn binnen het centrum van <strong>Son</strong> én daarmee het<br />
huidige rioolstelsel ontlast.<br />
Om ervoor te zorgen dat er in de toekomst geen wateroverlast optreed, is<br />
het van belang dat het hemelwater en vuilwater gescheiden wordt<br />
afgevoerd. Dit resulteert in enkel vuilwater dat terecht komt in de huidige<br />
leiding. Het hemelwater wordt in de potentiële nieuwe situatie niet door<br />
de huidige leiding getransporteerd waardoor de capaciteit van de huidige<br />
leiding voldoende is voor alleen het vuilwater. Verder dient de<br />
innovatieve toepassing ‘de rainwinner’ als motivatie voor de gemeente<br />
om particuliere huishoudens af te laten koppelen van het huidige<br />
rioolstelsel.<br />
64
‘Of we vinden een weg, of we maken er één’<br />
65
Afkoppelen hemelwater<br />
In de potentiële toekomstige situatie wordt het hemelwater dat op de<br />
wegen, parkeerterreinen, daken, pleinen enzovoorts valt, afgekoppeld<br />
van het huidige gemengde rioolstelsel. Berekeningen tonen aan dat<br />
hiervoor voldoende capaciteit aanwezig is in het bestaande rioolstelsel<br />
om het vuilwater af te voeren.<br />
Enkele voorbeelden van het afkoppelen van het hemelwater zijn; de<br />
bijdrage die deze maatregel levert aan een duurzaam milieu. Met<br />
betrekking tot het thema klimaat is dit een belangrijk punt aangezien het<br />
afkoppelen ervoor zorgt dat de kans op overstromingen met vuilwater<br />
wordt gereduceerd. Verder presteren waterzuiveringsinstallaties beter<br />
wanneer het afgevoerde vuilwater minder verdund is door het<br />
hemelwater. Tot slot kan het afgekoppelde hemelwater geïnfiltreerd<br />
worden in de bodem of dienen als stimulans met betrekking tot<br />
leefbaarheid binnen de openbare ruimte (realisatie van een wadi zoals<br />
eerder is beschreven).<br />
Verder heeft projectteam KCS30 gedacht aan de<br />
ontluchtingsmogelijkheden die gerealiseerd dienen te worden wanneer<br />
het hemelwater afgekoppeld wordt. Normaal gesproken kan het<br />
rioolstelsel bij een gemengd stelsel ontluchten via een regenpijp. Bij een<br />
gescheiden stelsel is dit niet mogelijk waardoor de kans bestaat dat de<br />
riolering wordt ontlucht via de toilet. Stank- en/of wateroverlast zijn niet<br />
gewenst waardoor een Martens O2 put is toegepast. Door middel van<br />
deze put is het mogelijk om zowel de hemelwatervoorziening als de<br />
vuilwatervoorziening te ontluchten (Martens, 2019).<br />
Figuur 35 – Riolering tracé Dommelstraat-Nieuwstraat-Raadhuisplein-Taylorstraat (B. Kok) 66
In naastgelegen afbeelding is het aangebrachte rioolstelsel, zoals is<br />
berekend op basis van de klimaatverandering, te zien in de potentiële<br />
toekomstige situatie. Hierbij visualiseert de groene rioolstreng het huidige<br />
gemengde rioolstelsel dat in de mogelijke potentiële situatie enkel<br />
vuilwater transporteert. De overige strengen visualiseren de rioolstrengen<br />
die aangelegd dienen te worden waardoor enkel hemelwater<br />
getransporteerd zal worden. Op deze manier ontstaat een gescheiden<br />
rioolstelsel in het centrum van <strong>Son</strong>.<br />
67
Een (rain)win-winsituatie<br />
Naast het adviseren van het aanleggen van een gescheiden rioolstelsel<br />
waarbij de bestaande leidingen gerelined worden om de levensduur van<br />
de rioolbuizen te verlengen, wordt geadviseerd om ‘Rockflow’ als<br />
fundering onder de huidige oppervlakteverharding toe te passen.<br />
Rockflow bestaat uit steenwolelementen die onder het maaiveld<br />
aangebracht worden en grote hoeveelheden water op een snelle en<br />
effectieve manier kunnen bufferen (Lapinus, 2018). In onderstaande<br />
fotoreeks wordt de toepassing van Rockflow helder beschreven.<br />
Modulaire Rockflow steenwolelementen<br />
worden aangebracht onder het maaiveld.<br />
Een buizensysteem brengt het hemelwater<br />
snel in het Rockflow pakket.<br />
Wanneer het regent stroomt het water via<br />
de straatkolken naar het onderste deel van<br />
het steenwol pakket<br />
Figuur 36, 37, 38, 39, 40 en 41 (v.l.n.r.) – Toepassing Rockflow (Lapinus, 2018)<br />
68
De holle ruimte tussen de steenwol vezels<br />
worden vervolgens geheel gevuld met water.<br />
De Rockflow elementen kunnen tot 95% van<br />
hun volume aan water absorberen.<br />
Terwijl de Rockflow elementen van onderaf<br />
gevuld worden met water, wordt de lucht<br />
bovenin via het ontluchtingskanaal<br />
verdreven. Op deze manier kan de buffer<br />
zich altijd snel genoeg vullen.<br />
Het systeem kan zo worden ingericht dat het<br />
volume binnen 24 uur volledig beschikbaar<br />
is. Dit kan via infiltratie, overstort naar het<br />
riool of een combinatie van beide.<br />
69
De zonnige kant van<br />
hemelwater<br />
Naast de toepassing van Rockflow zullen bewoners aangestuurd worden<br />
om hemelwater te bergen op eigen terrein. Dit kan met behulp van de<br />
‘Rainwinner’. Een ‘holle lego blok’ met een inhoud van 110 liter, 90 cm x<br />
22 cm x 60 cm (L x B x H), maakt het mogelijk om hemelwater te bergen.<br />
Het geborgen hemelwater kan worden gebruik om de tuin te voorzien van<br />
water in droge periodes. Ook is het met behulp van een filter mogelijk om<br />
de toilet en/of wasmachine erop aan te sluiten (Hartigh, 2019). Zoals op<br />
onderstaande afbeelding is te zien, is er relatief weinig ruimte nodig om<br />
de Rainwinner te installeren. Met het oog op duurzaamheid dragen zowel<br />
de Rainwinner als de Rockflow elementen bij aan een klimaatbestendig<br />
centrum van <strong>Son</strong>.<br />
Figuur 43 – Één Rainwinner, 110 liter (Hartigh, 2019)<br />
70<br />
Figuur 42 – Drie Rainwinners, 330 liter (Hartigh, 2019)
‘Hemelwater, geen last maar een lust (must)!’<br />
71
Van Het Vestzaktheater naar<br />
de Sint Petrus’ Banden kerk<br />
De Sint Petrus’ Banden Kerk heeft tot 26 december 2017 dienst gedaan<br />
als kerk waarna er in 2018 plannen zijn geweest om de kerk te slopen. Na<br />
de gemeenteraadsverkiezingen heeft het gemeentebestuur besloten om<br />
de kerk niet te slopen maar wel een nieuwe bestemming te geven.<br />
Op verzoek van Gemeente <strong>Son</strong> en Breugel heeft projectteam KCS30<br />
onderzoek gedaan naar de inpassing van de huidige functies van Het<br />
Vestzaktheater in de Sint Petrus’ Bandenkerk die in de toekomst zal<br />
dienen als ‘buurthuis’ van <strong>Son</strong>. Op deze manier wordt de leegstand in de<br />
kerk tegengegaan en kan de kerk bijdragen aan het omhoog halen van de<br />
leefbaarheid binnen het centrum van <strong>Son</strong>. Hierbij is het belangrijk om in<br />
kaart te brengen welke functies er in de kerk gesitueerd worden én op<br />
welke manier de kerk wordt ingericht, rekening houdend met de<br />
klimaatverandering waarbij de buitentemperatuur zal stijgen.<br />
Verder zullen er bij het herbestemmen van de Sint Petrus’ Banden kerk<br />
nieuwe materialen nodig zijn. Rekening houdend met het feit dat de kerk<br />
een monumentaal pand is, is onder andere onderzoek gedaan naar<br />
diverse soorten kozijnen, verschillende binnenwandconstructies én gevelen<br />
vloerisolatie die toegepast kunnen worden<br />
Aan de hand van de resultaten uit bovenstaand onderzoek zijn diverse<br />
detailleringstekeningen opgesteld met daarin de verwerking van de<br />
materialen. Hierbij zijn de huidige en potentiële toekomstige situatie<br />
naast elkaar gelegd om het verschil weer te geven.<br />
De volgende functies dienen een locatie te krijgen binnen de Sint Petrus’<br />
Banden kerk; Radiostudio S&B, Bibliotheek Dommelland, een<br />
expositieruimte, een theater, een repeteer ruimte voor Harmonie Pro<br />
Honore Et Virtute én een foyer inclusief bar voor bezoekers van het<br />
theater.<br />
Aan de hand van originele tekeningen van de kerk heeft projectteam<br />
KCS30 een digitalisatie gemaakt waardoor het mogelijk is om<br />
bovenstaande functies in te passen in de kerk. Hierbij is aan de hand van<br />
het bouwtechnisch rapport onder andere geconcludeerd dat het<br />
bestaande kerkgebouw voldoende veilig is om hergebruikt te worden.<br />
(Wijnheijmer, 2018)<br />
72
‘Voel je thuis in het buurthuis’<br />
73
Indeling begane<br />
grond<br />
Op naastgelegen afbeeldingen is aan de<br />
linkerzijde de bestaande situatie te zien met<br />
betrekking tot de inrichting van de begane grond<br />
van de Sint Petrus’ Banden kerk. Aan de<br />
rechterzijde is de begane grond gesitueerd met<br />
daarin de potentiële toekomstige inrichting<br />
getekend.<br />
Om alle eerder beschreven functies te kunnen<br />
situeren in de toekomstige situatie zijn diverse<br />
ruimtes gecreëerd. Ook zal er, zoals op de<br />
volgende bladzijden is gevisualiseerd, een<br />
verdiepingsvloer gecreëerd worden om alle<br />
functies een plek te geven in de potentiële<br />
multifunctionele accommodatie.<br />
Ruimte 0.4<br />
1300,7m 2<br />
In de potentiële toekomstige situatie is de<br />
huidige open ruimte van 1300m 2 opgedeeld in<br />
een ruimte voor het theater, de expositieruimte,<br />
de entree én de bibliotheek. Verder zijn de<br />
kleine ruimtes aan de bovenkant van de<br />
afbeelding samengevoegd tot foyer.<br />
Figuur 44 – Huidige situatie begane grond Sint Petrus’ Banden kerk (T. Philipsen)<br />
74
0.8 Theater<br />
700m 2<br />
Figuur 45 – Toekomstige situatie begane grond Sint Petrus’ Banden kerk (T. Philipsen)<br />
75
Indeling (nieuwe)<br />
verdiepingsvloer<br />
Op naastgelegen afbeeldingen is de potentiële<br />
nieuwe situatie weergegeven van de gecreëerde<br />
verdiepingsvloer. Aangezien in de huidige<br />
situatie geen verdiepingsvloer aanwezig is, is<br />
hier alleen de toekomstige situatie<br />
weergegeven.<br />
Te zien is dat er een ruimte is gecreëerd voor de<br />
repetities die kunnen plaatsvinden én voor<br />
Radiostudio S&B.<br />
Op de volgende pagina’s zijn detailleringen<br />
weergegeven van de toekomstige situatie.<br />
Hierbij is, zoals eerder is besproken, rekening<br />
gehouden met het materiaalonderzoek dat heeft<br />
plaatsgevonden met het oog op duurzaamheid<br />
en de veranderingen van het klimaat.<br />
Figuur 46 – Toekomstige situatie verdiepingsvloer Sint Petrus’ Banden kerk<br />
(T. Philipsen)<br />
76
77
Met het oog op detail<br />
Bij het realiseren van de verdiepingsvloer en andere werkzaamheden, is<br />
de keuze voor het materiaalgebruik erg belangrijk in verband met de term<br />
duurzaamheid die gedurende het gele project een rol speelt. Om die<br />
reden is, zoals eerder vermeld, onderzoek gedaan naar diverse materialen<br />
die toegepast worden.<br />
Uit onderzoek is gebleken dat op de gebieden ‘levensduur, onderhoud,<br />
aanschafkosten, én duurzaamheid’ aluminium kozijnen de beste<br />
eindscore hebben. Om die reden wordt geadviseerd om<br />
aluminiumkozijnen toe te passen in de nieuwe situatie.<br />
Verder is onderzocht welke binnenwandconstructies het beste toegepast<br />
kunnen worden bij het realiseren van de nieuwe ruimtes zoals op de<br />
vorige bladzijden is weergegeven. Er wordt bewust gekozen voor HSBwanden<br />
aangezien deze op een duurzame manier geproduceerd kunnen<br />
worden. Een ander bijkomend voordeel is dat een HSB-wand in de<br />
constructie geïsoleerd kan worden in tegenstelling tot een stenen wand<br />
waarbij de isolatie op de muur aangebracht wordt.<br />
Figuur 47 – Detailleringstekening vloer-wand exclusief extra isolatie (T. Philipsen)<br />
Tot slot is er onderzoek verricht naar diverse gevel- en vloerisolatie die<br />
verwerkt kunnen worden in de potentiële toekomstige situatie. Hieruit is<br />
gebleken dat PIR-isolatie het beste resultaat oplevert wanneer gekeken<br />
wordt naar ‘verwerkbaarheid, aanschafkosten, pakketdikte én<br />
duurzaamheid’. PIR isolatie is erg dun in vergelijking met steen- en<br />
glaswol. Een ander bijkomend voordeel is dat de PIR-isolatieplaten tussen<br />
de HSB-wanden geplaatst kunnen worden. Voor de vloerisolatie zal EPS<br />
worden toegepast.<br />
Op naastgelegen afbeeldingen is weergegeven hoe het vloer-wand detail<br />
eruit ziet wanneer extra isolatie wordt aangebracht in vergelijking met de<br />
bovenstaande huidige situatie waarbij géén extra isolatie aanwezig is.<br />
Figuur 48 – Detailleringstekening vloer-wand inclusief extra isolatie (T. Philipsen)<br />
78
‘Samen bouwen aan de toekomst’<br />
79
Wonen in een voormalig<br />
theater<br />
Zoals op de vorige bladzijden is beschreven worden de voormalige<br />
functies van Het Vestzaktheater gevestigd in de Sint Petrus’ Banden kerk.<br />
Dit betekent dat Het Vestzaktheater te maken krijgt met leegstand. Om<br />
eventuele leegstand te voorkomen is in overleg met diverse experts<br />
besloten om onderzoek te verrichten naar het creëren van woningen in<br />
Het Vestzaktheater. Gezien de huidige tekeningen die beschikbaar zijn<br />
gesteld zijn verschillende aannames gedaan met betrekking tot de<br />
afmetingen.<br />
In het eindontwerp zijn vijf woningen gerealiseerd en gesitueerd in de<br />
bestaande bebouwing aan de hand van de huidige ingangen die aanwezig<br />
zijn in Het Vestzaktheater. Verder is gebruik gemaakt van<br />
referentiegebouwen die in het zelfde bouwjaar (1930) zijn gerealiseerd.<br />
Gezien het huidige bestemmingsplan zal er een omgevingsvergunning<br />
aangevraagd dienen te worden om de ‘woonfunctie’ toe te kennen aan<br />
het voormalige Vestzaktheater. Hierbij zal het gebouw ook voldoen aan<br />
de eisen met betrekking tot het bouwbesluit doordat onderzoek is<br />
verricht naar de beste toepassingen voor het dak, de gevels, de<br />
binnenwanden, de begane grond en verdiepingsvloer én de kozijnen.<br />
Gedurende het opstellen van de herbestemming is rekening gehouden<br />
met het feit dat Gemeente <strong>Son</strong> en Breugel bezig is om Het Vestzaktheater<br />
te registreren als gemeentelijk monument. Hierdoor is in het eindontwerp<br />
de historische structuur behouden gebleven en zijn er geen aanpassingen<br />
verricht aan de voorgevel en het dak.<br />
80
‘Wanneer we de richting van de wind niet kunnen veranderen,<br />
veranderen we de stand van onze zeilen’<br />
81
Niet één, maar vijf<br />
woningen<br />
Zoals is aangegeven zijn de woningen verdeeld over Het<br />
Vestzaktheater aan de hand van de ingangen die aanwezig<br />
zijn in de huidige situatie. Hierbij is uitgegaan van de<br />
buitenwanden die dragend zijn voor het gebouw. De vijf<br />
woningen zijn als volgt gecreëerd;<br />
Woning één bevindt zich aan de achterzijde van het gebouw<br />
waarbij de gehele woning gelijkvloers is. In het dak zijn<br />
lichtstraten aangebracht waardoor er veel licht de woning<br />
kan bereiken. Verder bevindt de voordeur zich aan de zijkant<br />
en de achterdeur zich aan de achterkant van het gebouw.<br />
Vanuit de achterdeur is de gemeenschappelijke tuin te<br />
bereiken.<br />
Woning twee is gevestigd aan de linker voorzijde van het<br />
gebouw. De woning is voorzien van twee verdiepingen en<br />
een lage opbergzolder. De voordeur van de woning bevindt<br />
zich aan de straatkant.<br />
Woning drie en vier zijn vrijwel identiek aan elkaar. In beide<br />
gevallen bevindt de voordeur zich aan de straatkant van de<br />
woning en de achterdeur aan de achterkant van de woning.<br />
Ook in deze situatie is de gemeenschappelijke tuin via de<br />
achterdeur te bereiken. Het voorste gedeelte van beide<br />
woningen zijn voorzien van een tweede verdieping inclusief<br />
een dakkapel aan de achterzijde. Het achterste gedeelte<br />
heeft een open nok waardoor je van binnenuit tegen het dak<br />
aan kijkt. Tot slot is er aan de achterzijde van de woning een<br />
lichtstraat gerealiseerd.<br />
Figuur 49 – Originele tekening Het Vestzaktheater (Breugel)<br />
Figuur 50 – Bovenaanzicht<br />
verdeling van vijf woningen in Het<br />
Vestzaktheater (R. Schellekens)<br />
82
Woning vijf is vrijwel identiek aan woning drie en<br />
vier. Echter heeft deze woning géén achterdeur aan<br />
de achterzijde van de woning, maar aan de zijkant.<br />
Wat betreft de verdere indeling van de woningen is<br />
geen onderzoek naar verricht. Dit heeft tenslotte<br />
geen invloed op de schil van de woningen.<br />
Alle woningen kunnen door een optimale planning,<br />
die in bijbehorend onderzoek te vinden is, binnen<br />
negen weken gerealiseerd worden.<br />
Figuur 51 – Bovenaanzicht inpassing van vijf woningen in Het Vestzaktheater<br />
(R. Schellekens)<br />
83
Opbouw van de woningen<br />
Gedurende het onderzoek is gefocust op woning nummer vier. Hierbij is<br />
veel aandacht besteed aan het voldoen aan het bouwbesluit<br />
(Bouwbesluit, 2018). Ook is veel aandacht geschonken aan het<br />
terugbrengen van de oorspronkelijke kenmerken van een jaren 30 woning<br />
naar de toekomstige woningen. Hierbij kan gedacht worden aan de<br />
roedeverdeling op de ramen, de aanwezigheid van luiken én<br />
gootbetimmering. De binnenzijden van de woningen zullen strak en<br />
modern zijn waarbij oude elementen in terug te zien zijn.<br />
Wat betreft de daken is gekozen voor een combinatie van een omgekeerd<br />
dak en een koud dak. Deze keuze is gemaakt in verband met het niet<br />
omhoog kunnen met het dak aan de zijkant vanwege de verandering van<br />
het aanzicht dat dan plaatsvindt.<br />
gipsblokken worden uitgevoerd als handzame ‘Porisoblokken’ gezien de<br />
geluidsisolerende functie. Ook zijn deze blokken brandwerend, hebben<br />
een groot draagvermogen én zijn makkelijk en snel te verwerken. In<br />
tegenstelling tot kalksteen ontstaan bij Porisoblokken geen scheuren.<br />
Tot slot zal er in woning drie, vier en vijf een verdiepingsvloer gerealiseerd<br />
worden. Deze verdiepingsvloer zal, zoals in onderstaande afbeelding is<br />
weergegeven, komen te liggen op de eerder genoemde wanden die<br />
gemaakt zijn van Porisoblokken. De opbouw van deze verdiepingsvloer is<br />
weergegeven in de afbeelding op de naastgelegen pagina. Aangezien de<br />
woning scheidende wanden ongeveer acht meter uit elkaar liggen, wordt<br />
gebruik gemaakt van stalen constructiebalken. Haaks op deze<br />
constructiebalken komen houten balken te liggen.<br />
Om Het Vestzaktheater te laten voldoen aan de isolatie eisen, zal het<br />
gebouw geïsoleerd worden. De wanden en het dak zullen voorzien<br />
worden van Metalstud voorzetwanden waartussen de isolatie zich zal<br />
bevinden. De keuze hiervan is gemaakt op basis van een Multi Criteria<br />
Analyse (MCA) die is terug te vinden in bijbehorend onderzoek.<br />
Wat betreft de isolatie zal glaswol worden toegepast. Glaswol is<br />
duurzamer en goedkoper dan de andere varianten, zoals steenwol, die<br />
met elkaar vergeleken zijn.<br />
De woning scheidende wanden worden gemaakt van massieve<br />
gipsblokken die gestapeld kunnen worden. Ook wordt deze wand dubbel<br />
uitgevoerd met een anker loze spouw waardoor de kans op overlast van<br />
de buren gereduceerd wordt.<br />
De keuze voor massieve stapelblokken is gebaseerd op het feit dat de<br />
woning scheidende wanden de verdiepingsvloer dienen te dragen. De<br />
Figuur 52 – Constructiebalken verdiepingsvloer woning vier (R. Schellekens)<br />
84
Figuur 53 – Links: Verdiepingsvloer zonder geluid reducerende gipsvezelplaten. Rechts: Verdiepingsvloer voorzien van geluid reducerende gipsvezelplaten (R. Schellekens)<br />
85
Figuur 54 – Zijaanzicht 1, toekomstige uitstraling Het Vestzaktheater (R. Schellekens)<br />
Figuur 55 – Zijaanzicht 2, toekomstige<br />
uitstraling Het Vestzaktheater (R. Schellekens)<br />
86
Figuur 56 – Vooraanzicht 1, toekomstige uitstraling Het<br />
Vestzaktheater (R. Schellekens)<br />
87
‘Zeggen wat we doen, en doen wat we zeggen’<br />
88
89
Bibliografie<br />
Atelier GroenBlauw. (2019). Hitte. Opgehaald van<br />
http://nl.urbangreenbluegrids.com/heat<br />
Atelier GroenBlauw. (2019). Wadi's. Opgehaald van<br />
https://nl.urbangreenbluegrids.com/measures/bioswales/<br />
Atlasleefomgeving. (2018). Bodemopbouw in NL. Opgehaald van Qgis<br />
Baksteenfabrikanten, K. v. (2009). De mate van hergebruik van Straatbakstenen<br />
in Nederland. Haskoning Nederland B.V.<br />
Bouwbesluit. (2018, november 3). Online bouwbesluit. Opgehaald van<br />
onlinebouwbesluit.nl: https://www.onlinebouwbesluit.nl/<br />
Breugel, G. S. (sd). Originele tekeningen Het Vestzaktheater. Het Vestzaktheater.<br />
Gemeente <strong>Son</strong> en Breugel, <strong>Son</strong> en Breugel.<br />
Edugis. (2019). Verblijfsobjecten - gebruiksdoel. Opgehaald van edugis.nl:<br />
http://kaart.edugis.nl/<br />
Google. (2019, juni 12). maps. Opgehaald van www.google.nl/maps<br />
Groenblauwe netwerken. (2019). Groene daken. Opgehaald van<br />
urbangreenbluegrids.com:<br />
https://nl.urbangreenbluegrids.com/measures/green-roofs/?theme=3<br />
Hartigh, H. d. (2019). Rainwinner, the sunny side of rain. Opgehaald van<br />
rainwinner.nl: https://rainwinner.nl<br />
Kadaster. (1850). Tijdreis 1850. Opgehaald van topotijdreis.nl:<br />
https://www.topotijdreis.nl/<br />
Kadaster. (2005). Tijdreis 2005. Opgehaald van topotijdreis.nl:<br />
https://www.topotijdreis.nl/<br />
Kadaster. (2019, juni 17). Tijdreis over 200 jaar topografie. Opgehaald van<br />
Topotijdreis: http://www.topotijdreis.nl/<br />
KNMI. (2015). Klimaatscenario's voor Nederland.<br />
Lapinus. (2018). Rockflow van Lapinus. Opgehaald van lapinus.com:<br />
https://cdn01.lapinus.com/siteassets/technicalresources/downloads/watermanagement/brochures/lapinus_rockflow_product_brochure_nl.pdf?f=<br />
20190403084233<br />
Martens. (2019). Martens O2 put. Opgehaald van martensgroep.eu:<br />
http://www.martensgroep.eu/index.php?lid=uk&mid=21&p=product&p<br />
roduct=O2%20put<br />
Mossevelde, T. v., Schipper, P., & Bogaard, F. (2005). Kwaliteitsaspecten<br />
infiltreren stedelijk water beter bekeken. Utrecht: STOWA.<br />
Openstreetmap. (2019, juni 17). Openstreetmap. Opgehaald van<br />
openstreetmap.org:<br />
https://www.openstreetmap.org/#map=16/51.5110/5.4938&layers=H<br />
Schagen, J. v. (2010, november 1). 60 inspirerende business quotes. Opgehaald<br />
van mt.nl: https://www.mt.nl/management/60-inspirerende-businessquotes/23890<br />
Waterblock BV. (2013). Infiltratiekelder. Opgehaald van waterblock.nl:<br />
https://www.waterblock.nl/images/stories/artiekelen/infiltratievelden/f<br />
older_2013)infiltratiekelders.pdf<br />
Wijnheijmer, L. (2018, december 10). Vergadering (extra) Commissie<br />
Grondgebiedzaken 10-12-2018. Opgehaald van sonenbreugel.notubiz.nl:<br />
https://sonenbreugel.notubiz.nl/vergadering/578281/%28extra%29%20<br />
Commissie%20Grondgebiedzaken%2010-12-2018<br />
90
91
92