Leren fietsen

PROJECTEN
Leren fietsen
In 2006 startte Vormingplus Kempen een fietsproject op voor volwassen vrouwen. Als
fietsende Vlaming kan je je het misschien moeilijk inbeelden, maar sommige volwassenen
kunnen niet fietsen. Fietsen is niet in alle landen en voor alle culturen een gewoonte,
laat staan een nationale sport. Nieuwkomers, maar ook mensen die hier geboren en
getogen zijn, hebben vaak nooit leren fietsen.
Fietsen maakt je zelfstandiger: je bent minder afhankelijk van anderen
voor je vervoer. Het geeft je bewegingsvrijheid. Het verhoogt je tewerkstellingskansen.
Fietsen is een goedkoop en snel vervoersmiddel.
Het is plezant, gezond voor jezelf en voor het milieu.
Om al deze redenen startte Vormingplus Kempen samen met
Prisma, EVA en de politie en preventiedienst van de stad Turnhout
een fietsproject. Pro Vélo, een Brusselse fietsorganisatie, leidde onze
vrijwilligers op. Die konden we dan inschakelen als lesgevers. Centrum
Basiseducatie regio Turnhout zorgde mee voor de promotie.
Afgelopen
We zijn nu een jaar en twee fietscursussen verder. De eerste deelnemers
leerden beter fietsen en kregen een ‘getuigschrift voor de
beginnende fietser’. Een nieuwe fietscursus ging in de lente van start.
Die bestaat uit 13 lesmomenten: een reeks ‘leren fietsen’, een reeks
‘veilig fietsen in het verkeer’, een les verkeersregels en een les fietsherstelling.
Als afsluiter fietsen we langs een fietsknooppuntenroute:
ideaal om de mooie Kempen te leren kennen. Het fietsproject is meer
dan een cursusje ‘leren fietsen’. Als er twintig cursisten opdagen uit elf
verschillende culturen, wordt het een plek voor boeiende ontmoetingen.
Zo leer je niet alleen fietsen, maar kan je ook nog wat Nederlands
oefenen. En voor ons en onze vrijwilligers werd die cursist wat minder
vreemd.
Vormingplus Kempen stopt met de organisatie van het fietsproject.
Niet omdat er geen interesse meer is, integendeel. Maar we spitsen
ons constant toe op nieuwe onderwerpen, doelgroepen en methoden
om ze te verkennen, te testen en te promoten. Zo ook met dit fietsproject.
We willen nu andere organisaties warm maken om zo’n projecten
op te starten, in de Kempen én in Vlaanderen.
Vormingplus Kempen | 9

Bart Geuens:
‘Netjes in
balans blijven is
Daarom bundelen we onze ervaringen binnenkort in een draaiboek.
Daarin worden de verschillende projectstappen beschreven. De
brochure kan een leidraad zijn voor organisaties die een fietsproject
willen opstarten. De Vlaamse Stichting voor Verkeerskunde ondersteunt
dit initiatief.
Mede-organisatoren: zeker de moeite!
Chris Pijpers van EVA vzw: “We zijn een vereniging van vrouwen van
verschillende culturen en deden mee omdat er in onze vereniging verschillende
vrouwen waren die niet konden fietsen en dat wel wilden
leren. In sommige culturen is het immers niet zo vanzelfsprekend dat
je leert fietsen. Er zijn ook vrouwen die uit landen komen waar het
bergachtig is en waar niet kan gefietst worden. We vinden dat als je
kan fietsen, je mobieler en zelfstandiger wordt.
Twee weken geleden mocht ik mee naar de diploma-uitreiking van de
fietsers. Ik vind het zeker de moeite!”
Bart Geuens (Politie/preventiedienst Turnhout): “De verkeerseducatieve
fietsprojecten waar de politie aan meewerkt, richten zich doorgaans
tot kinderen van 8 tot 12 jaar. Als je volwassen migrantenvrouwen
wil leren fietsen, vertrek je vanuit een andere beginsituatie: hun
fietsloopbaan heeft immers geen wortels in hun jeugd, maar start
voor de meeste deelnemers op de eerste cursusdag. Eerst moeten
we dus veel tijd uittrekken om intensief te oefenen in het verwerven
van basisvaardigheden: doelgericht om je heenkijken, traag fietsen,
sturen met één hand, slalommen op een krappe ruimte en ondertussen
netjes in balans blijven is voor beginnende fietsers allesbehalve
evident. Daarbij is de aandacht voor andere weggebruikers en voor
de plaats op de rijbaan bij de meeste cursisten nog van ondergeschikt
belang. Dat merk je vooral als we de beschermde omgeving van het
stadspark inruilen voor de straat.
Het is niet zo simpel om de cursisten met een kwinkslag te blijven
motiveren: enerzijds wil je ze toch het okaygevoel meegeven dat
fietsen vooral prettig en handig is. Anderzijds moet je ze confronteren
met het gevaarlijke hindernissenparcours van bepaalde centrumstraten.
In vergelijking met andere verkeersprojecten waren de resultaten van
onze cursisten misschien niet zo uitmuntend, maar er werd onmiskenbaar
gescoord op het vlak van integratie. “
Vrijwilligers: leuk om aan te leren
Lieve: Ik ben een vrouw met het lege-nestsyndroom die ook nog onverwacht
haar werk kwijtraakte. Fietsen vind ik zalig en een vorm van
vrijheid. Het was voor mij een unieke gelegenheid om die vaardigheid
door te geven aan vrouwen, zodat hun dagelijks leven een stuk aangenamer
en gemakkelijker zou zijn. Ook dat de cursus speciaal werd
ingericht voor allochtone vrouwen was voor mij doorslaggevend.
Greet: Ik werk als laborant bij Janssen Pharmaceutica en daarnaast als
vrijwilliger bij slachtofferhulp en bij OKAN. Voor mij was het ook een
kans om met allochtone vrouwen in contact te komen. Ik heb veel van
hen geleerd: het zijn stuk voor stuk moedige en sterke vrouwen. Als
autochtonen en allochtonen elkaar de kans geven om elkaar beter te
leren kennen zou er veel minder onverdraagzaamheid zijn.
Leo (net op pensioen): Vroeger was ik zakenman. Een hele tijd heb ik
het financieel goed gehad. Dan ben ik naar Zuid-Afrika gegaan. Dan
ga je over bepaalde zaken anders denken. De kloof tussen heel rijk en
heel arm wordt steeds groter. Ik wilde mijn andere kijk op de wereld
niet alleen bij gesprekken houden, maar daadwerkelijk ook iets doen.
Daarom ben ik fietsvrijwilliger geworden.
Rita: Met deze vrouwen was het weer anders. Ik gaf vooral les aan de
vrouwen die het heel moeilijk hadden met hun evenwicht op de fiets.
Dan is een voormiddag lang om de oefeningen boeiend te houden
voor hen. Het viel me op dat de cursisten denken dat ze voldoende
Nederlands spreken, maar dat is zeker niet voldoende om zich te
integreren.
10 | Vormingplus Kempen

May (vrijwilliger): Het is leuk om vrouwen iets te leren. Zelf kreeg
ik een beter inzicht in het verkeer. Ik vond ook de confrontatie met
verschillen boeiend. Typerend zijn wel het verschil in tijdsbeleving, de
taalproblemen, de fierheid van de cursisten.
Martine: Ik ben altijd verpleegkundige geweest, maar nu met pensioen.
Ik had nog nooit ‘les’ gegeven. Dat was een uitdaging. Ik wilde
ook graag allochtonen beter leren kennen en hen vooral een kans
bieden zich te integreren in onze maatschappij en door het fietsen
meer mogelijkheden te geven. Het was een stap in het onbekende die
me zeer goed beviel.
Stichting Verkeerskunde: overtuigd
Jan Peumans (voorzitter van de Vlaamse Stichting Verkeerskunde):
Onze kerntaak is het organiseren van vorming en opleiding in verkeer
en mobiliteit. Daarvoor willen we voor elke doelgroep een aangepaste
opleiding voorzien. De VSV vindt het belangrijk dat iedereen de kans
krijgt zich op een veilige manier in het verkeer te bewegen en dat
iedereen de kans krijgt mobiel te zijn en te blijven. Het project van
Vormingplus om nieuwkomers te leren fietsen sloot dan ook mooi aan
bij de doelstellingen van de VSV en van de Vlaamse overheid.
Minister van mobiliteit Katleen Van Brempt schreef in haar beleidsnota:
“Naast een eerder klassieke invulling van permanente verkeersen
mobiliteitseducatie, willen we ook nieuwe wegen bewandelen.
We staan open om initiatieven te ondersteunen die de verkeersveiligheidsproblematiek
op een andere manier aan de man brengen. We
moeten actief naar de bevolking toestappen met verkeersveiligheidinitiatieven.”
De VSV gelooft dat het draaiboek “Leren fietsen” hierop
inspeelt en er mee voor zorgt dat verschillende organisaties over heel
Vlaanderen deze fietslessen kunnen organiseren.
Cursisten enthousiast
Nagibah: Ik kom uit Afghanistan en ben 7 jaar geleden samen met
mijn man en 6 kinderen naar België gekomen. We wonen nu in
Beerse. Ik volg Nederlandse les bij basiseducatie. Spreken is nog niet
zo gemakkelijk.
Ik moest altijd met de bus naar de winkel. Als er dan maar 1 bus per
uur is en je komt een paar minuten te laat, moet je helemaal te voet
gaan. Voor mij is dat dan 25 minuten stappen omdat ik altijd pijn heb
aan mijn voet. Mijn zoon heeft een auto. Soms gebruiken we die.
Mijn man kan wel fietsen. Hij heeft dat in Afghanistan geleerd. In Afghanistan
mogen moslimvrouwen niet fietsen. Dat vind ik niet goed.
Nu kan ik zelf fietsen. Soms fiets ik van Beerse tot Turnhout. Spijtig
genoeg word je wel nat als je in een regenbui zit.
Malika: Vijf jaar geleden ben ik vanuit Marokko naar Turnhout
verhuisd. Ik ben getrouwd, maar heb geen kinderen. Ik wilde meer
sporten, actief zijn. Dat is gezond. Als je kan fietsen, kan je makkelijker
boodschappen doen. Vroeger moest ik altijd te voet of met de bus
gaan. Mijn man vindt het goed dat ik nu kan fietsen. Ik durf nog niet
alleen te fietsen in de stad. De cursus was goed om te leren fietsen
en om mijn Nederlands te oefenen. Ik heb ook veel gelachen op de
cursus. Het was heel plezant.
Martha: Ik ben 41 jaar en ik kom uit Kameroen. Ik ben bijna 4 jaar in
België. Mijn man is 14 jaar geleden gestorven. Ik heb 9 kinderen. Drie
kinderen wonen nog bij mij thuis. Ik wilde graag leren fietsen omdat
ik hier veel mannen, vrouwen en kinderen zag fietsen, vooral als het
mooi weer is. Nu rij ik al tot het station en de Parkwijk. Ik ben nog
een beetje bang voor de auto’s. In het begin was het heel moeilijk. Ik
was blij dat ik niet viel. Andere cursisten zijn soms wel gevallen. Als ik
terug naar Kameroen zou gaan, zou ik tegen de vrouwen zeggen dat
ze moeten leren fietsen. Het is gemakkelijk om boodschappen te doen
of gewoon voor het plezier.
Daljit: Ik heet Daljit en ben 21 jaar. Ik kom uit Indië. Vier jaar geleden
ben ik samen met mijn moeder en vader en een broer vanuit Indië
naar België verhuisd. Nu werk ik als poetsvrouw bij basiseducatie. Ik
wil dit schooljaar een opleiding verpleegkunde beginnen.
We leerden fietsen op de parking van de sporthal van het stadspark
van Turnhout. Het is een goede plek om te leren fietsen. De cursus was
alleen voor vrouwen. Ik vond dat goed. In India krijgen jongens en
meisjes ook apart sportlessen en zijn er aparte scholen voor hen. Ook
de cursus ‘Ken je fiets’ was plezant. We leerden bijvoorbeeld banden
plakken. Maar eerst moesten we zelf een gaatje in de band prikken. Ik
had er per ongeluk twee gemaakt. Dus ik heb veel kunnen oefenen.
Irinia: Ik ben 55 jaar en woon al 8 jaar in België. Ik kom uit Oezbekistan
en ben als vluchteling naar België gekomen met mijn oudste
dochter en kleindochter. Ik heb nooit leren fietsen in Oezbekistan. Ik
woonde in een grote stad. Het was daar niet de mode om te fietsen
en het was ook niet nodig. Er was veel openbaar vervoer en ik had ook
een auto. Ik wilde nu leren fietsen omdat in België de meeste mensen
een fiets gebruiken. Ik heb heel veel supporters. Mijn buren geven
goede raad. Nu fiets ik al in rustige straten. Voor mij was het niet zo
gemakkelijk om de cursus te volgen omdat ik fulltime werk. Ik moest
daarvoor speciaal verlof pakken, en dat is een beetje duur.
Interesse om een fietscursus te organiseren?
Op 6 december 2007 organiseren we hierover een vormingsmoment
in Turnhout. Wil je graag een uitnodiging? Geef een seintje
aan christa.truyen@vormingpluskempen.be (014 41 15 65)
Vormingplus Kempen | 11