De Afscheiding van 1834 te Oud-Loosdrecht

More documents

Recommendations

Info

In dit boekje beschrijft hij ook hoe een inkwartiering in zijn werk ging. 11 Daarop kregen wij 25 lanciers, op eenen zondag (het is 12 september 1836) des morgens om 9 ure, dronken en nat van den regen. Zij kwamen in de kerk. Er was nog niemand in als ik alleen - reden toen het dorp in, hadden billetten voor de afgescheidenen. r::e meeste der leden hadden geen stal en zo reden zij met hunne paarden maar in huis, bonden die aan de poot van de tafel of aan de lade van een kabinet vast, en dat op een blanke vloer; dit laatste geschiedde bij den vader van mijnen vrouw; ook werd zijnen dochter, een meisje van 20 jaar oud, uit bed gehaald, hoewel zij aan de pokziekte blind lag. Zij zeiden 11zij moesten stroo hebben voor de paarden". Bij twee andere leden -man en vrouw- ongeveer van 80 jaren (Barend Pos en zijn vrouw Trijntje Land) smeten zij een pond boter aan den balk; bij mijne oude moeder moesten zij brood voor de paarden hebben, boter en drank laten halen, anders steken wij Uw zoon, een jongeling van 16 jaren, dood. Genoeg, ik zoude een boekdeel kunnen schrijven, zoo ik al die jammerende ellende wilde beschrijven, die ons troffen. Die 25 lanciers bleven ongeveer 14 dagen hier, en nadat zij vertrokken waren, kregen wij infanterie, die bij ons tusschen de 4 en 5 jaren bleven, om ons dag en nacht te bewaken, zoodat wij bijna geen 2 voets grond hadden om God in gemeenschap te dienen. Verwijderden wij ons op het water of op een stuk lands, afgelegen van Oud Loosdrecht- ook daar werden wij vervolgd •••• 11 Bij dit laatste doelt Karsemeijer op een tweetal gebeurtenissen waarbij er op de Loosdrechtse plassen kerkdienst werd gehouden. Dat was op 11 juni en 6 augustus 1837. Op 11 juni was ds.Scholte weer in Loosdrecht. Zowel de predikant als de huizen van gemeenteleden en het kerkgebouw werden nauwkeurig in de gaten gehouden, want de overheid verwachtte dat ds. Scholte gekomen was om kinderen te dopen. Wie schetst de verbazing van de burgemeester en de militairen toen de afgescheidenen niet naar hun kerkgebouw gingen, maar met een schip het water opvoeren. Van alle kanten kwamen toen steeds meer bootjes van gemeenteleden aangevaren. De hele zondag bleef men op het water en ds. Scholte doopte 3 jonge kinderen. Op 6 augustus was ds. A. Brummelkamp aanwezig, die evenals ds. Scholte graag in Loosdrecht te gast was. Maar nu was de overheid beter voorbereid, want zodra de afgescheidenen van wal wilden steken, greep de burgemeester in. De afgescheidenen moesten het schip verlaten, waarbij er over en weer rake klappen vielen. Om de gemoederen wat te bedaren en de gemeenteleden te bemoedigen hief ds. Brummelkamp een lied aan. Ps. 68 11 De Heer zal opstaan tot den strijd, Hij zal Zijn haters wijd en zijn, verjaagd, verstrooid doen zuchten 11 Bij de overheidsdienaren had dit lied een averechtse uitwerking. Vloekend en schreeuwend sleurden ze verschillende gemeenteleden uit de boten. We gaan nog even terug naar het begin voordat er sprake was van inkwartiering. Het is de taak van de burgemeester om er op toe te zien dat de afgescheidenen zich houden aan de besluiten van de koning. De ene burgemeester was daar feller in dan de andere. Sommigen knepen wel eens een oogje dicht, maar de burgemeester van Loosdrecht, J.W. de Wit, niet. Hij heeft vanaf het allereerste begin direkt maatregels genomen tegen de afgescheidenen. Al direkt na die eerste dienst, waarin de ambtsdragers bevestigd werden, stond hij bij Nicolaas Pos op de stoep, maar hij was te laat. De eerstvolgende zondagen is de burgemeester weer present om rapport op te maken. Op 1 november 1935 is hij in gezelschap van ds. W.F. Overhoff, de hervormde predikant van Oud-Loosdrecht. De kerkdienst wordt gehouden in het huis van Nic. Pos. De burgemeester is welkom, maar de hervormde predikant wordt de toegang geweigerd. Hem wordt toegevoegd: 11 Wij hebben met U niets van node, wij hebben ons afgescheiden, wij willen de burgemeester te woord staan, maar vertrek gij uit deze woning". De burgemeester gelast daarop de vergadering uit een te gaan, maar dat wordt geweigerd. In de dienst die vervolgens gehouden wordt, leest Fil. Reymerink een preek van Smijtegelt. (Smijtegelt is een bevindelijke prediker uit de kringen van de .Nadere Reformatie)
Twee weken later is de burgemeester weer aanwezig, nu in gezelschap van Jan Blaauw, fabrikant uit Nieuw Loosdrecht. Hij krijgt een stoel aangeboden en een psalmboek, maar het laatste weigert hij. De burgemeester heeft van deze bijeenkomst verslag gedaan. "Het gebed wordt knielend verricht door Barend Pos, daarna gezongen, vervolgens vier geheele hoofdstukken gelezen uit het evangelie van Johannes door Harmen Boom, daarna weder gezongen en als toen een zeer uitgerekt nagebed op een gillende lamentabelen (klagende) toon uitgesproken door F.H. Reymerink, ~ onder anderen gesproken werd van verdrukking van Gods Bondsvolk en dat de burgemeester hen mocht beschermen en zijn handen niet bevlekken met hun bloed, toen eindelijk eindigde de samenkomst met psalmgezang~ Opvallend is in alle verslagen van de burgemeester de smalende en neerbuigende toon. Zijn hele houding tegenover de afgescheidenen drukt minachting en boosheid uit . Hij vindt hen maar lastige en hinderlijke mensen. De rapporten van de burgemeester leveren tenslotte 7 processen-verbaal op tegen ds. Scholte en een aantal gemeenteleden, die daarop door de rechtbank van Utrecht veroordeeld worden tot boetes varierend van f. 8,-- tot f. 25,-- verme~rderd met de proceskosten. Dit is maar een kleine greep uit de veelheid van verhalen. Er is nog veel meer te noemen. In dennm vier jaren · dat de maatregel van de koning tegen de afgescheidenen gold, heeft de gemeente in Oud-Loosdrecht veel moeten verdragen. Het was maar een klein dorp van een paar honderd inwoners, waarvan ongeveer 50 zich hadden aangesloten bij de Afgescheiden gemeente. Rond 1840 zal dit aantal toenemen tot + 100 en later zelfs tot boven de 200. Binnen de dorpsgemeenschap is vanwege de Afscheiding veel wrijving ontstaan, dat blijkt ook wel uit de beschrijving van tal van gebeurtenissen. Wanneer er ~ de Afgescheidenen wordt opgetreden zijn de schimpscheuten en de spot vaak niet van de lucht. Dr. C.Smits zegt in zijn boek over de Afscheiding in de provincie Utrecht, "dat het leed dat ten gevolge van de ~lgingen is geleden in de jaren 1834 tot 1840 , in Loosdrecht wel een toppunt voor ons hele land, zo niet het hoogste punt heeft bereikt". Op 21 januari 1841 wordt de gemeente door de koning erkend, nadat een eerder verzoek op advies van de burgemeester door de koning is afgewezen. · De afgescheidenen zouden volgens de burgemeester hun armen niet kunnen onderhouden. Men is nu vrij om kerkdiensten te houden in het eigen kerkgebouw onder de naam Christelijk Afgescheidene Gereformeerde Gemeente.
Page 1: l)E lif~eJ1EJl)JR6 - VliR 1834 J. B
Page 4 and 5: Gods Alrnagt is gebleken, Hij hield
Page 6 and 7: Inleiding De geschiedenis van de Af
Page 8 and 9: Op dit kaartje zijn met • aangege
Page 10 and 11: De brief is door een tiental person
Page 14 and 15: Het Kerkgebouw Het kerkgebouw dat d
Page 16 and 17: V Twee gemeenten naast elkaar. In 1
Page 18 and 19: I ' Ds. A.G. Entingh Nadat ds. Enti
Page 20 and 21: Kort na de intrede van ds. de Waal
Page 22 and 23: Ds van Srneden is bijna 4 jaar pred
Page 24 and 25: 'Ill De hereniging Wat in geen dert
Page 26 and 27: IX De erfgenamen De Afscheiding hee
Page 29 and 30: Lijst van predikanten die de gemeen
Page 31 and 32: 1834 de Afscheiding. De Afgescheide
Page 33 and 34: - J. Verhagen jr., De geschiedenis
Page 35: Ds. J. Bouma werd geboren 2 februar

De Afscheiding van 1834 te Oud-Loosdrecht

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?