CDJA Interruptie 2 2018

Recensies
CDJA’s culturele
ontdekkingen
Tekst Maurits Potappel (De strijd om de democratie), Diederick van Wijk
(The Retreat of Western liberalism), Roeland Spruyt (The Fourth Estate )
RECENSIES
—
14
Boek: De strijd om de democratie
Op het afgelopen partijcongres (2 juni, Den
Bosch) werd de Resolutie ‘De rechten en plichten
van Fidesz als EVP-partij’ aangenomen waarin
de zorgen over de democratische rechtsstaat
in Hongarije onder verantwoordelijkheid van
de Fideszpartij werden aangestipt. Onder meer
de rechterlijke macht en de mediavrijheid staan
op het spel in dit voormalig communistische
land. In reactie op deze aangenomen resolutie
stuurde Orbàn een brief met de eis om excuses
en verbrak de Fidesz-partij de banden met
het CDA.
Wat is de reden van deze verhitte dialoog binnen
de Europese christendemocratische familie?
Oost-Europa correspondent Jenne Jan Holtland
schrijft in De Volkskrant (4 juni, VK): ‘De ‘rode
lijnen’ waar het CDA van rept, zijn bedacht door
de leiding van de EVP. Die verlangt dat Orbán
een einde maakt aan twee omstreden maatregelen:
de reeds genoemde ngo-wet en de
voortdurende juridische onzekerheid voor
de prestigieuze CEU-universiteit.’
De Europese Commissie kondigde in april
aan dat het stappen gaat ondernemen tegen
Hongarije. Een verhaal dat wordt vervolgd dus.
Het lijkt er echter op dat meer landen in Oost-
Europa de democratische rechtsstaat op een
eigen manier interpreteren. Naast Hongarije
is ook Polen een zorgenkindje geworden nadat
de benoeming van rechters praktisch in
handen komt van de regeringspartij PiS.
Wie op zoek is naar een overzichtelijke
beschouwing van onder andere deze twee
uitdagingen kan het boek “De strijd om de
democratie” lezen. In dit boek, geredigeerd
door de Leidse rechtsfilosofen Bastiaan Rijpkema,
Afshin Ellian en Gelijn Molier, belichten verschillende
auteurs in essayvorm elk een eigen
uitdaging voor de democratische rechtsstaat.
De kracht van dit boek ligt in de combinatie
tussen een rechtsfilosofische behandeling
van ideeën met een toepassing op de actuele
situatie. Het boek is toegankelijk geschreven
en kan ook essay voor essay gelezen worden.
Om de uitdagingen van onze tijd voor de
democratische rechtsstaat te begrijpen is
dit een mustread.
Boek: The Retreat of Western liberalism
Het boek van Financial Times-columnist Edward
Luce is geschreven na de Amerikaanse presidentsverkiezingen
van 2016, een uitslag die
voor velen als een verrassing kwam. Luce heeft
een groot gedeelte van zijn carrière speeches
geschreven voor Amerikaanse topfunctionarissen,
en dat is in dit boek te merken. De vier
met feiten overladen hoofdstukken geven in
sneltreinvaart het ontstaan en de stagnatie
van het modern westers liberalisme weer. Luce
begint zijn betoog met hoe hij de val van de
Berlijnse Muur in 1989 ervaarde. De toekomst
zag er rooskleurig uit: ‘A monumental roadblock
had been cleared from our future’.
De geschiedenis had echter een ander verloop.
Nu, dertig jaar later, neemt de auteur zijn lezers
mee langs enkele recente politieke kenteringen
die de westerse democratieën onder grote druk
hebben gezet.
Het eerste hoofdstuk – fusion – beschrijft de
integratie van een geglobaliseerde economie.
Het beeld dat Luce schetst voor de Amerikaanse
en Europese middenklasse is somber. Aan de
hand van statistieken zoals de gevreesde ‘elephant
chart’, die aantoont hoe wereldwijde economische
groei de allerrijksten wereldwijd en
de middenklasse van Azië en Latijns-Amerika
enorm steunt, maar de allerarmsten en de
westerse middenklasse veel minder, wordt het
beeld bevestigd. Luce is ervan overtuigd dat de
verkiezing van Trump laat zien dat het Westen
niet in staat is de huidige economische realiteit
onder ogen te zien. Trump heeft geen enkele
oplossing bedacht voor de erfenis van de statistieken
die de Amerikaanse droom uiteindelijk
tot een nachtmerrie zal kunnen maken.
In het volgende hoofdstuk – reaction – blijven
de sombere statistieken komen. In 1972 zijn er
van wereldwijd 200 landen dertien democratisch.
In 2000 zijn dat er meer dan 100, maar inmiddels