Bijenplanten_web

composietenfamilie 469
Cosmos (Cosmos bipinnatus)
Het geslacht Cosmos behoort tot de Composietenfamilie
(Asteraceae) en telt ongeveer 29 soorten, waarvan er 10 eenjarig
zijn. De andere zijn overblijvend. Ze zijn inheems in de
warmere delen van Amerika. De meeste soorten komen uit
Mexico. De naam Cosmos is afgeleid van het Griekse kosmos,
dat sieraad betekent.
Roze, lila of wit
De bladeren zijn dubbel geveerd (bipinnatus). De bloemhoofdjes
staan op lange bloemstelen in de oksels van de
bladeren. De tweeslachtige bloemen in het midden van het
hoofdje hebben een gele kroon, die verschrompelt en bruin
wordt bij uitbloeien. Elke bloem heeft een vliezig schutblad.
Het nectarium bevindt zich aan het ondereinde van de stijl,
die daar nauw door de bloembuis wordt omsloten. Iets onder
het midden zijn de meeldraden met de bloemkroon verbonden.
Ze staan dicht tegen elkaar en vormen samen een kokertje.
Het stuifmeel komt aan de binnenzijde vrij en wordt door de
langer wordende stijl naar buiten gewerkt. De acht roze, lila
of witte bloemen langs de rand van het hoofdje zijn groot.
Hoewel ze steriel zijn (geen stamper en meeldraden), hebben
ze een belangrijke functie. Ze zorgen er voor dat de bloemhoofdjes
goed zichtbaar zijn voor de insecten die voor de
bestuiving moeten zorgen.
Bijenplant voor het najaar
De planten kunnen wel twee meter hoog worden. Van juli tot
in oktober bloeien ze en kunnen bijen er nectar en stuifmeel
op verzamelen. Het is een heel geschikte bijenplant voor de
nazomer.
Veranderend vlieggedrag
Als een Honingbij een bloemhoofdje nadert en er boven gaat
vliegen komt ze terecht in de luchtwerveling die ze in het komvormige
bloemhoofdje veroorzaakt. Dat is duidelijk te zien
aan het vlieggedrag. Ik vraag me af of ook de luchtwerveling
niet een middel voor de bij zou kunnen zijn om zich op het
bloemhoofdje te oriënteren. Bijen die nectar puren hebben
vaak een met stuifmeel bepoederde kop.
Ze brengen de monddelen of langs de gebogen stempellobben
of langs de met stuifmeel bepoederde stijl naar beneden in de
bloemopening. Op deze wijze brengen ze met hun bepoederde
kop het stuifmeel van bloem tot bloem. Ook wordt er stuifmeel
verzameld. De klompjes zijn geel. De stuifmeelkorrels
zijn bolvormig en hebben verspreid over het hun oppervlak
relatief lange stekels. Rondom, in het equatoriale vlak, liggen
drie kiemopeningen.
Voor tuin en vaas
Twee eenjarige soorten worden veel in tuinen aangeplant:
Cosmos bipinnatus en de veel daarop lijkende Cosmos sulphureus.
Het is gewenst vroeg in het seizoen op warmte te zaaien,
anders valt de bloei wel erg laat. Hoewel het voor de bijen
beter is dat de bloemen in de tuin staan, moet toch worden
gezegd dat Cosmos zeer geschikt is als snijbloem. Het oog in
huis wil ook wat.
plaat 222. Cosmos
A deel van plant met hoofdjes; B blad; C hoofdje waarvan een deel
van de randbloemen is weggenomen, gezien van opzij; D 1 en 2:
omwindselbladen van beide kransen van het bloemhoofdje; E randbloem
gezien van opzij; F 1-5: middelste bloemen in opeenvolgende
bloeistadia, 2 en 3: met schutblad; G opengeslagen bloemkroon met
meeldraden; H stuifmeelkorrel (tricolporaat): 1 polair aanzicht,
2 equatoriaal aanzicht; I nootje.