Bijenplanten_web

composietenfamilie 461
Wilde cichorei (Cichorium intybus)
De Wilde cichorei behoort tot het geslacht Cichorei van de
Composietenfamilie (Asteraceae). Dit telt negen soorten, die
bijna allemaal inheems zijn in het Middellandse-Zeegebied.
De Wilde cichorei komt tegenwoordig bijna wereldwijd in
de gematigde streken voor, in ons land vooral op de dijken
langs de grote rivieren. De soort is ook langs wegen te vinden,
meestal op plaatsen waar andere planten het laten afweten
doordat de bodem verstoord of te dicht is.
Verschillende bladvormen
Wilde cichorei is een overblijvende plant met taaie onregelmatig
vertakte stengels. Door die onregelmatige vertakkingen
maakt de plant een enigszins rommelige indruk. De bladeren
staan onderaan in een rozet en verder spaarzaam verspreid
langs de stengels. De rozetbladeren zijn diep ingesneden en
aan de basis steelvormig versmald. Ze lijken veel op die van de
Paardenbloem (Taraxacum officinale). De stengelbladeren zijn
lancetvormig en veel minder of in het geheel niet ingesneden.
De bladrand is getand.
Korte bloei
De plant bloeit in juli en augustus. De hoofdjes staan aan
korte zijstengels en in de oksels daarvan. De bloemen in een
hoofdje worden omsloten door een omwindsel, dat bestaat
uit klierachtig behaarde blaadjes. Ze staan in twee kransen;
de buitenste wijzen naar buiten, de andere staan dicht
aangesloten tegen de bloemen. Een hoofdje telt maar weinig
bloemen. Het zijn allemaal lintbloemen met een hemelsblauwe
kroon. Behalve blauw kaatsen ze ook ultraviolet
terug, waardoor ze voor het bijenoog bijenviolet zijn.
Door het geringe aantal bloemen is het hoofdje rijk aan
contouren, waardoor het beter zichtbaar is voor bijen.
Elk hoofdje bloeit maar één dag, eigenlijk minder dan een dag.
‘s Morgens vroeg gaan de hoofdjes open en de bijen moeten er
dan vlug bij zijn, want midden op de dag stopt de nectarafscheiding
al weer. In de namiddag sluiten de hoofdjes en
verwelken de bloemen. Het buisvormige deel van de bloemkroon
is ongeveer drie millimeter lang, waardoor ook insecten
met een korte tong terecht kunnen om de nectar te puren.
Prachtige stuifmeelkorrels
De beharing aan het eind van de stijl zorgt er voor dat het
stuifmeel uit het kokertje van verbonden helmhokken wordt
geveegd. Als bestuiving door insecten uitblijft, krommen de
stempels zich en vindt mogelijk zelfbestuiving plaats. Maar het
moet allemaal wel in een korte tijdspanne gebeuren. Dat is
misschien één van de oorzaken dat in een hoofdje maar weinig
zaad tot ontwikkeling komt. De stuifmeelkorrels hebben een
zeer opvallende oppervlaktestructuur. De korrel heeft de vorm
van een afgeplatte bol, waarin zich halverwege de hoogte drie
ronde aperturen bevinden. Tussen de aperturen, daarboven
en daaronder liggen volgens een vast patroon gestekelde
richeltjes. Dit patroon vinden we ook op de stuifmeelkorrels
van bijvoorbeeld Groot streepzaad (Crepis biennis), Vertakte
leeuwentand (Leontodon autumnalis), de Akkermelkdistel
(Sonchus arvensis) en de Paardenbloem. Dergelijke korrels
heten fenestraat.
Vrucht
De vrucht is een kort gebogen nootje met aan de top een krans
van korte schubjes (pappus). Door licht en lage temperaturen
wordt de kieming van het zaad geremd.
plaat 218. Wilde cichorei
A bloeiwijze; B stengelblad; C schutblad; D bloemknop; E bloem;
F opengeslagen meeldradenkokertje; G stuifmeelkorrel (fenestraat):
1 polair aanzicht, 2 equatoriaal aanzicht; H stempels; I nootje.