Bijenplanten_web

kamperfoeliefamilie 425
Koninginnenstruik (Kolkwitzia amabilis)
Het geslacht Kolkwitzia behoort tot de Kamperfoeliefamilie
(Caprifoliaceae) en kent maar één soort. Het is verwant aan
het geslacht Weigela (Weigela).
Uit China
Het geslacht Kolkwitzia is genoemd naar R. Kolkwitz (1823-
1957), destijds directeur van het rijksinstituut voor water-,
grond- en luchthygiëne in Berlijn. Kolkwitzia is inheems in
China. In 1901 werden de soort in Groot-Brittannië in cultuur
genomen. De Britse kwekers moesten tot 1910 wachten om de
eerste plant in bloei te zien.
Koninginnenstruik is een sterk vertakkende struik, die twee
tot drie meter hoog kan worden. Jonge twijgen zijn aanvankelijk
viltig behaard; later worden ze kaal en zijn ze bruinrood.
De tegenoverstaande bladeren zijn op de nerven en langs de
randen behaard.
Van eind mei tot begin juni staat de struik in volle bloei.
De bloemen staan in schermvormige bloeiwijzen aan de uiteinden
van korte bebladerde twijgen. Ze zijn vijftallig en staan
telkens met zijn tweeën bij elkaar op een gezamenlijke steel.
Ter plaatse van het vruchtbeginsel zijn ze scheef met elkaar
vergroeid. Op een vruchtbeginsel staat een nauwe kelkbuis
(in feite een verlengde van de bloemas) met langs de rand vijf
smalle slippen. In een bloemenpaar is de ene kelkbuis langer
dan de andere. De rozelila kroon is klokvormig en heeft aan
de basis een uitholling met daarin het nectarium. De meeldraden,
twee lange en twee korte, zijn deels met de kroon vergroeid.
De bloemsteel, het vruchtbeginsel en de kelkbuis zijn
met stijve haren bezet. Hoewel het vruchtbeginsel driehokkig
is, ontwikkelt zich daarin maar één zaad. Tijdens de bloei staat
de as van de klokvormige bloem horizontaal: makkelijk voor
de bezoekende insecten. In de bloemopening zit aan de binnenonderzijde
een witte vlek met daarop oranjekleurige strepen,
die de insecten de weg naar binnen moeten wijzen.
Een Honingbij verdwijnt bij nectarpuren helemaal in de bloem
en komt zo in aanraking met helmknoppen en de stempels
bovenin de bloem. Als de bij achteruitlopend weer naar buiten
komt is het borststuk aan de bovenzijde geheel met stuifmeel
bepoederd.
Uitzondering die de regel bevestigt
Honingbijen zijn erg bloemvast. Dat is goed te zien in een
wegberm waar de Witte honingklaver en de Citroengele
honingklaver door elkaar staan. Bijen die op de ene soort
vliegen zullen beslist de andere niet aandoen, maar ook hier
bevestigen uitzonderingen de regel. Uit meerdere waarnemingen
is me gebleken dat bijen die op de Koninginnenstruik
vlogen, zo nu en dan ook de lila bloemen van de Sierui
(Allium aflatunense) aandoen als ze in de buurt staan.
Verwonderlijk, want noch in kleur noch in vorm is er enige
gelijkenis tussen de bloemen van beide soorten. Mogelijk is
er overeenkomst in de geur.
Voor tuin en plantsoen
De Koninginnenstruik is een ideale struik voor tuinen en
plantsoenen. De plant komt het meest tot zijn recht als de
struiken solitair of op ruime afstand van elkaar zijn geplant.
Ze kunnen zich dan vrijelijk naar alle kanten ontwikkelen.
De plant is winterhard, kan bij strenge vorst wel terugvriezen,
maar herstelt zich door nieuwe uitlopers. Vermeerdering kan
geschieden door zaaien of zomerstek in juni.
plaat 200. Kolkwitzia
A twijg met bladeren en bloeiwijze; B verticale doorsnede bloem;
C deel bloemkroon met meeldraden; D stamper; E doorsnede door
twee vergroeide vruchtbeginsels; F stuifmeelkorrel (tricolpaat), polair
aanzicht.