Bijenplanten_web

lipbloemenfamilie 351
Gevlekte dovenetel (Lamium maculatum)
De Gevlekte Dovenetel behoort tot het geslacht Dovenetel
(Lamium) van de Lipbloemenfamilie (Lamiaceae).
Dit geslacht telt 40 tot 50 soorten, die inheems zijn in
Europa, Noord-Afrika en de niet-tropische delen van Azië.
De bouw van de plant gelijkt veel op die van de nauw
verwante Witte dovenetel (Lamium album). Een licht
beschaduwde plek langs een bosrand met een humusrijke
bodem is ideaal voor de Gevlekte dovenetel. De plant is in
staat grote oppervlakken te bedekken en biedt dan weinig of
geen ruimte aan andere planten.
Bloemen in een bijscherm
De driehoekige gezaagde bladeren zijn kruisgewijs tegenoverstaand.
Op de middennerf ligt een licht gekleurde streep.
De bloemen staan in bijschermen in okselstandige schijnkransen.
De bloemkroon bestaat uit een buisvormig deel, een
bovenlip en een onderlip. Het buisvormige deel is gebogen.
De bovenlip is kapvormig en samengesteld uit twee met elkaar
vergroeide lobben. De onderlip heeft een grote middenlob en
twee kleinere zijlobben. Onder tegen de bovenlip liggen goed
beschermd de vier meeldraden en de gebogen stijl met twee
stempels.
Geurmerk
De onderlip heeft een tekening van donkerrode en witte lijnen.
De plaats van dit nectarmerk wordt nog versterkt door de
geur. De boven- en onderlip hebben dezelfde geur, maar die
van de onderlip is sterker. De geur van de bloembuis is anders.
Door de verschillen in geur wordt een geurmerk gevormd,
dat samenvalt met het optische nectarmerk. Voor de oriëntatie
bij en in de bloem werkt het geurmerk beter dan het zichtbare
nectarmerk.
Nectar beschermd
Het nectarium ligt aan de voorzijde van de bloem tegen het
vruchtbeginsel. Onderaan is de buis bezet met haren.
Ze beschermen de vrijgekomen nectar.
Ook bijenbezoek
Hoewel de bloemen tot de hommelbloemen worden gerekend,
worden ze ook door honingbijen bezocht. Deze verzamelen
zowel stuifmeel als nectar. Hangend aan de, meestal als
landingsplaats gebruikte, onderlip bewerken ze met kaken en
voorpoten de helmknoppen. Het stuifmeel valt dan op de
onderzijde van de bij. De stuifmeelklompjes zijn donker oranje.
De stuifmeelkorrels hebben drie kiemopeningen en een glad
oppervlak. De nectar wordt via inbraakopeningen in de bloembuis
verzameld. Ook nadat de kroon is afgevallen worden
bloemen nog bevlogen. Na de bloei blijft namelijk de nectarstroom
nog enige tijd aanhouden via postflorale nectariën.
Bij dit type nectariën blijft de secretie doorgaan nadat de
bloem is uitgebloeid.
Zaadverspreiding door mieren
Die zoetigheid na de bloei heeft ook aantrekkingskracht op
mieren. Behalve nectar vinden ze ook de nootjes die aan de
voet zijn voorzien van een oliehoudend aanhangsel, ook wel
mierenbroodje genoemd. Ze slepen de nootjes uit de kelk en
dragen op deze wijze bij aan de verspreiding van de zaden.
plaat 163. Gevlekte dovenetel
A stengel met bloeiwijzen; B blad; C bloemknop; D doorsnede
bloem; E deel van kelk met stamper; F stempels; G vruchtbeginsel
met nectarium; H en I helmknop, respectievelijk van voren en van
achter; J stuifmeelkorrel (tricolpaat), polair aanzicht; K kelk met
nootjes; L nootje (zonder aanhangsel).