Bijenplanten_web

leliefamilie 31
Tulipa turkestanica
Elk jaar prijken in de Hortus Botanicus van Leiden diverse
soorten tulpen, gerangschikt in kleine bedden. Nieuwe
cultivars, een 50-tal oude cultivars, waarvan één uit 1595,
verkregen uit de Hortus Bulborum in Limmen, en ongeveer
30 botanische soorten. Al die tulpen zouden ook niet in de
Leidse Hortus mogen ontbreken. De eerste hortulanus, de
beroemde Clutius, heeft namelijk een zeer groot aandeel
gehad in de introductie van de Tulp in Nederland. De hele
wereld kent ons land aan zijn klompen en …
Als de verschillende soorten tulpen zo dicht in de Hortus
bijeen staan geeft dat goede mogelijkheden een vergelijking
te maken van het bijenbezoek. Het bed met Tulipa
turkestanica had tijdens mijn waarnemingen de meeste
belangstelling van de Honingbij.
Het geslacht Tulipa
De Tulp behoort tot de Leliefamilie (Liliaceae). Het geslacht
Tulipa is van oorsprong afkomstig uit Klein-Azie, de Kaukasus,
Perzië en uit Turkestan en Bukhara in het zuiden van Rusland.
Het geslacht is onderverdeeld in twee ondergeslachten,
Eriostemones en Leiostemones. De meest karakteristieke eigenschap
van de laatste is de centrale stengel met één bloem.
Tulipa turkestanica behoort tot de subgroep Biflores van
Eriostemones. Soorten van deze groep hebben meerdere bloemen
aan een centrale stengel. Deze botanische soort komt van
oorsprong uit Turkestan.
De bloemen
De bloei valt in april. Eerst openen zich de bloemen aan het
einde van de bloeistengel. Het komt voor dat enkele bloemen
aan het begin van de stengel alleen maar meeldraden ontwikkelen.
De stamper is dan rudimentair aanwezig. Als de
bloemen in volle bloei staan en de bloemdekbladen wijd
uiteen gespreid zijn, lijken ze op een puntige ster, ivoorwit tot
lichtgeel met een oranje hart. De drie buitenste bloemdekbladen
zijn aan de buitenzijde bleekgroen. Tegen de avond en
bij slecht weer sluiten de bloemen zich. Ze nemen dan een
horizontale of schuine stand aan, waardoor de stamper en
meeldraden goed beschermd zijn tegen regen. De bloemen
gaan toch niet zover dicht dat bijenbezoek onmogelijk is,
want ook bij slecht weer worden ze bevlogen.
Tweekleurige stuifmeelklompjes
De Honingbij verzamelt zowel nectar als stuifmeel. Hij loopt
over de meeldraden om maar zoveel mogelijk met het stuifmeel
in aanraking te komen. Soms zijn de stuifmeelklompjes
tweekleurig. Het is niet zo dat deze van bijen zijn die zich niet
houden aan de zo geprezen bloemvastheid. Het stuifmeel van
deze tulp is namelijk niet eenkleurig. Direct na het openen van
de helmknoppen is het donkerbruin en tegen het einde van de
bloeiperiode geel. De bloemvastheid van de bijen is ook op de
verschillende tulpensoorten waar te nemen. Bijen die Tulipa
turkestanica als voedselbron hebben gekozen, zullen heus niet
de er naast staande Tulipa humilis bezoeken en omgekeerd.
Na vier jaar in bloei
Als in augustus de zaden rijp zijn gaat de fraaie doosvrucht
met drie kleppen open. Bij slecht weer sluiten ze zich weer.
Uit de zaden zijn weer nieuwe planten te kweken, waaraan
na vier jaar de eerste bloemen verschijnen.
plaat 3. Tulipa turkestanica
A bloeiwijze met blad; B bol; C stamper; D meeldraad; E stuifmeelkorrel
(monocolpaat/dicolpaat), polair-equatoriaal aanzicht;
F geopende vrucht; G zaden.