Bijenplanten_web

uwbladigenfamilie 315
Bosliefje (Nemophila menziesii)
Bosliefje behoort tot de Ruwbladigenfamilie (Boraginaceae).
Het geslacht Nemophila is nauw verwant aan Phacelia.
Het telt ongeveer 13 soorten, die inheems zijn in Noord-
Amerika. Sommige daarvan zijn tuinplanten. De naam van
het geslacht is afgeleid van het Griekse nemos (bosje) en
philo (beminnen). Bosliefje is afkomstig uit de kuststreken
van Californië en Oregon, waar de soort voorkomt tot een
hoogte van ruim 1500 meter.
Eenjarige plant
Bosliefje is een eenjarige plant. De behaarde stengels zijn
onregelmatig vertakt. Aan hun basis zijn ze liggend maar later
richten ze zich op. De tegenoverstaande bladeren zijn veerdelig
en voelen vlezig aan. Langs de randen en op de bovenzijde
hebben ze een korte beharing. De langgesteelde bloemen staan
in de bladoksels. Hoewel ze door insecten worden bestoven, zijn
geurloos, tenminste voor ons. Opvallend zijn de korte teruggeslagen
aanhangsels tussen de kelkbladen. De klok vormige
bloemkroon is hemelsblauw met een wit hart. Onder op de
kroon bevinden zich tussen elke twee aangrenzende meeldraden
twee dicht bij elkaar staande slippen. In de sleufjes daartussen
liggen de nectariën. Vrijgekomen nectar kan tussen beide slippen
worden vastgehouden. De beharing aan de buitenzijde van
de slippen omvat de helmdraden van de meeldraden, die afwisselend
ten opzichte van de lobben van de bloemkroon staan.
Gesloten helmknoppen zijn roodbruin, het stuifmeel is wit.
De stamper is bovenaan gaffelvormig en de beide stempels zijn
als zwarte puntjes te zien. Het vrucht beginsel is eenhokkig.
Samen met het ondereinde van de stijl is het dicht behaard.
Bestuiving
Spoedig na het openen van de bloemen gaan de helmhokken
open en kan het stuifmeel door bezoekende insecten worden
meegenomen. De meeldraden staan dan nog rechtop en
dicht tegen de stamper. Twee dagen later worden de stempels
rijp om stuifmeel te ontvangen. In een later stadium wijken
de meeldraden uiteen, waardoor de kans op kruisbestuiving
wordt vergroot. Ook bij zelfbestuiving wordt zaad gevormd.
Bij het puren van de nectar staat een Honingbij over de
meeldraden en stamper gebogen en wordt het stuifmeel
via de onderzijde van de bij overgebracht. In Californië is
van vier soorten van het geslacht Zandbij (Andrena) bekend
dat ze oligolectisch zijn op het Bosliefje en drie nauw
verwante soorten. Oligolectische bestuivers verzamelen
uitsluitend stuifmeel binnen een nauw begrensde plantengroep.
Vermeerdering
Na de bloei buigen de bloemstelen omlaag. In het vruchtbeginsel
kunnen ongeveer 25 zaden tot ontwikkeling komen.
De zaden hebben een bobbelig oppervlak en zitten in een wit
sponzig omhulsel dat spoedig afvalt. De vrucht gaat met twee
kleppen open. De kieming van de zaden is aangepast aan het
klimaat van het gebied waar de soort vandaan komt: natte
winters en droge zomers. De zaden kiemen daar in de late
herfst of vroege winter. Voor de kieming is veel vocht nodig.
Door hoge temperaturen en veel licht wordt deze onderdrukt.
De kiemplanten zijn in ons land winterhard.
plaat 145. Bosliefje
A deel van bloeiende plant; B bloemknop; C onderzijde bloem;
D meeldraad; E stuifmeelkorrel (syncolpaat): 1 polair aanzicht,
2 equatoriaal aanzicht; F stamper; G rijpende vrucht; H open vrucht;
I zaad.