Bijenplanten_web

uwbladigenfamilie 309
Heliotroop (Heliotropium arborescens)
Heliotroop behoort tot het geslacht Zonnewende
(Heliotropium) van de Ruwbladigenfamilie (Boraginaceae).
Dit geslacht telt ongeveer 250 soorten, die inheems zijn in
tropische en subtropische gebieden. De planten zijn struiken,
halfstruiken of kruiden. De in tuinen veel gekweekte Heliotroop,
ook wel Zonnewende genoemd, is afkomstig uit Peru.
Het is een halfstruikje, dat in ons land niet winterhard is.
De Heliotroop is ook geschikt als potplant, met de mogelijkheid
tot binnenshuis overwinteren.
Namen
De naam Zonnewende houdt geen verband met de wende
van de zon op 21 juni, maar is een vertaling van de wetenschappelijke
naam Heliotropium, die is afgeleid van het Griekse
helios (zon) en trepein (wenden, keren). De naam verwijst
naar de veronderstelling dat de bloemen zich steeds naar de
zon richten, hetgeen een misvatting is.
bladen zijn ook met elkaar vergroeid. Kelk en kroon hebben
een buisvormige basis. Langs de rand staan vijf driehoekige
brede kroonslippen. Er zijn cultuurvariëteiten met purperen,
violette, lavendel-kleurige en witte bloemen.
Nectar puren
De meeldraden staan met een zeer korte helmdraad onder op
de bloemkroon, afwisselend met de slippen. De helmknoppen
neigen iets over de stempel. Het stuifmeel is lichtgeel.
De stuifmeelkorrels hebben drie spleetvormige kiemopeningen.
Op het eerste gezicht lijken het er zes te zijn, maar de tussenliggende
lichte zones hebben geen centrale pore. De stamper
heeft direct onder de stempel een brede kraag. Het vruchtbeginsel
bestaat uit twee delen. De stijl staat daar niet tussen,
zoals bij andere geslachten van de familie, maar aan de top
daarvan, wat karakteristiek is voor het geslacht Zonnewende.
Het vruchtbeginsel staat in een kussenvormige discus,
waaruit de nectar tevoorschijn komt. Om de nectar te kunnen
op nemen, moeten de bijen met hun tong langs de helmknoppen
en de stempels daar schuin onder. Ze zullen zo met
beide in aanraking komen en bestuiving tot stand kunnen
brengen.
Vermeerdering
Na de bloei valt de bloemkroon af en wordt de vrucht door
de kelk omsloten. Elke vrucht bestaat uit vier zwarte nootjes
met een rimpelig oppervlak. Voor het ontkiemen van de zaden
is warmte een vereiste. Heliotroop laat zich ook stekken
(in augustus of februari).
Zacht behaard
De Heliotroop kan in Peru meer dan een meter hoog worden,
maar in ons land haalt hij nog niet de helft daarvan. De plant
is zacht behaard. De afwisselend staande bladeren zijn breed
lancetvormig en aan de bovenzijde op de nerven gegroefd.
De bloei duurt van juli tot in de late herfst.
De vanille-achtig geurende bloemen staan in schichten in
een brede, vertakte bloeiwijze. Aan het eind van elke schicht
vormen zich telkens weer nieuwe bloemen, waardoor de plant
langdurig bloeit. De kelk bestaat uit vijf spitse bladen die aan
de voet komvormig met elkaar zijn vergroeid. De vijf kroonplaat
142. Heliotroop
A deel van bloeiende plant; B bloem; C doorsnede bloem; D meeldraad;
E stuifmeelkorrel (heterocolporaat): 1 polair aanzicht,
2 equatoriaal aanzicht; F stamper; G gesloten kelk met rijpende
vrucht; H vrucht, bestaande uit vier nootjes.