Bijenplanten_web

heifamilie 291
Struikhei (Calluna vulgaris)
Het geslacht Calluna behoort tot de Heifamilie (Ericaceae)
en telt maar één soort: Struikhei. De naam van het geslacht
is afgeleid van het Griekse kalluno (schoonmaken, versieren).
Van de bossige stengels werden vroeger bezems en borstels
gemaakt. De soort wordt ook wel Bezemhei genoemd.
Struikhei is een halfstruik, meestal niet hoger dan 50 centimeter,
maar onder gunstige omstandigheden kunnen de
planten wel twee meter hoog worden. De soort is inheems in
een groot deel van Europa, West-Azië en Noord-Afrika, van
nabij de poolcirkel tot in de subtropen.
Van dichtbij
De twijgen, ook wel jaarscheuten genoemd, ontwikkelen zich
van maart tot november en hebben verspreid staande bladeren
die aan hun basis twee spitse oortjes hebben. Uit de oksels van
deze bladeren ontwikkelen zich in juni twijgjes met dichter
op elkaar staande bladeren. Aan het einde van deze twijgjes
komen de bloemen. De twijgjes die later ontstaan hebben
alleen bladeren. Er zijn maar weinig bloemplanten met zulke
kleine bladeren als die van de Struikhei: 1 tot 3 millimeter
lang en 0,5 tot 1,5 millimeter breed. De bladeren aan de jaarscheuten
sterven aan het eind van het seizoen meestal af, die
aan de zijtwijgen na 2 tot 2½ jaar.
De bloemen
De bloeivolgorde is van onder naar boven. De kelk en bloemkroon
zijn rozeviolet tot wit. Bij sommige gekweekte vormen
zijn kelk en kroon verschillend van kleur. De helmhokken gaan
al in het knopstadium met een zijdelingse spleet open. Bij de
andere soorten van de Heifamilie gaan de helmhokken aan de
top open. De helmdraden zijn S-vormig en de helmknoppen
zijn voorzien van twee gewimperde aanhangsels. Bij insectenbezoek
komen de helmknoppen daardoor gemakkelijk in beweging,
waardoor het stuifmeel naar buiten komt. De stamper
ontwikkelt zich ook in het knopstadium en duwt uiteindelijk
de kelk open. In lange droge perioden gaan de bloemen niet
open. Er zijn vormen waarvan de stamper niet voldoende
kracht heeft om de kelkbladen open te duwen. Als de bloemen
eenmaal open zijn, gaan ze niet meer dicht. Tijdens de bloei
buigt de stamper iets omhoog en neemt daarbij de meeldraden
mee. Insecten hebben nu ruim toegang tot de nectar, die
‘s nachts en ‘s morgens vroeg op de bloembodem tussen vruchtbeginsel
en meeldraden wordt afgescheiden. Als de temperatuur
beneden de 1°C komt, stopt de nectarafscheiding.
Het stuifmeel is grijs, de stuifmeelklompjes lichtbruin.
De stuifmeelkorrels worden in pakketjes van vier (tetraden)
verspreid. Elk van de vier korrels heeft drie kiemopeningen,
waardoor elke tetrade er 12 heeft (in zes paren gerangschikt).
Na de bloei verdorren kelk en kroon maar vallen niet af.
De kelkbladen buigen zich over de vrucht, waarin zich
32 zaden kunnen ontwikkelen. De vrucht gaat met vier
kleppen open; bij vochtig buigen deze weer terug. Doordat
de zaden licht zijn, kunnen ze over grote afstand door de
wind worden verspreid. De zaden kunnen voor de winter
al kiemen, en de planten dan het volgende jaar al bloeien.
De zaden kiemen het beste in de humus die door de Struikhei
zelf is gevormd. Als de planten na 15 tot 20 jaar afsterven,
nemen jonge planten meteen hun plaats in.
plaat 133. Struikhei
A deel van bloeiende struik; B bloemen; C twijgjes aan jaarscheut;
D stamper; E meeldraad; F twee pakketjes van vier stuifmeelkorrels
(tetraden);G vruchten omsloten door verdorde kelk; H open vrucht;
I zaad.