Bijenplanten_web

wijnruitfamilie 269
Wijnruit (Ruta graveolens)
Wijnruit behoort tot de Wijnruitfamilie (Rutaceae).
Karakteristiek voor deze ongeveer 900 soorten tellende familie
zijn de op diverse delen van de plant voorkomende olie klieren.
De Wijnruit verspreidt daardoor een geur die door de naamgever
met wijn werd geassocieerd. De naam graveolens houdt
ook verband met de geur van de plant. Het is een samenvoeging
van het Latijnse grave (zwaar) en olens (rieken).
De soort is een halfstruikje van droge plaatsen in het Middellandse-Zeegebied.
Bij ons is hij een cultuurplant. De verspreid
langs de takken staande bladeren zijn oneven geveerd.
Bewegende meeldraden
In juni vertonen zich de eerste bloemen. Voor de honingbijen
is de plant waardevol omdat de bloei tot eind augustus duurt.
Aan het eind van de bloeistengels vormen zich bloeiwijzen in
de vorm van bijschermen. Onder eindstandige bloemen ontwikkelen
zich steeds weer vertakkingen met nieuwe bloemen.
De eerste bloem is vijftallig: vijf kelkbladen, vijf kroonbladen,
twee kransen van vijf meeldraden en vijf vruchtbladen. De
bloemen die later verschijnen zijn viertallig. Bij het opengaan
zijn stamper en meeldraden nog onvolgroeid. De bloemen zijn
proterandrisch. De meeldraden drukken bij het ontluiken van
de bloem tegen de gele bootvormige kroonbladen. Tijdens de
bloei worden de meeldraden langer en richten zich achtereenvolgens
op tegen het vruchtbeginsel. Nadat de helmknoppen
zijn opengegaan en het stuifmeel is vrijgekomen buigen ze weer
naar buiten tot even boven de kroonbladen. De stamper is
inmiddels langer geworden en gereed om stuifmeelkorrels van
een andere plant te ontvangen.
Nectar onbeschermd
De groei en beweging van de meeldraden wordt door de
temperatuur beïnvloed. Bij hogere temperaturen voltrekt
het proces zich sneller. De nectariën liggen in acht (bij de
vijftallige bloem 10) kuiltjes op de discus rond het vruchtbeginsel.
De nectar heeft een suikergehalte van 55% en ligt
geheel onbeschermd in de bloem. Wel gemakkelijk bereikbaar
voor de bijentong, maar het nadeel van die open ligging
is dat bij regenachtig weer de suikerconcentratie van de
nectar sterk daalt. De bloemen zijn dan niet interessant meer
voor de bijen.
Vermeerdering
Wijnruit vermeerdert zich door zaad. De vrucht is een doosvrucht
die aan de bovenzijde openspringt. De kieming van
het zaad verloopt langzaam. Koude en duisternis kunnen het
proces versnellen.
Koninginnepage
Wijnruit is een van de hoofdvoedselplanten van de rupsen
van de bij ons zeldzame Koninginnepage (Papilo machaon).
Andere voedselplanten zijn sterk geurende soorten van de
schermbloemenfamilie, zoals Gewone engelwortel (Angelica
sylvestris), Venkel (Foeniculum vulgare) en de Peen (Daucus
carota). Bij gevaar verspreidt de rups een sterke geur.
plaat 122. Wijnruit
A stengel met bladeren en bloeiwijze; B bloem en bloemknop;
C stuifmeelkorrel (tricolporaat): 1 polair aanzicht, 2 equatoriaal
aanzicht; D open vruchten; E zaad.