Bijenplanten_web

pruikenboomfamilie 265
Azijnboom (Rhus typhina)
De Azijnboom, ook wel Fluweelboom genoemd, behoort tot
de Pruikenboomfamilie (Anacardiaceae). De meeste van de
ongeveer 60 geslachten van deze familie komen voor in
tropische en subtropische gebieden. Het geslacht Sumak
(Rhus) omvat zo’n 250 soorten, die inheems zijn in Noord-
Amerika, Zuidoost-China en het Middellandse-Zeegebied.
De Azijnboom is afkomstig uit het noordoostelijke deel van
Noord-Amerika. De plant is een heester of een kleine boom
met onregelmatige vertakkingen. In ons land is de Azijnboom
een makkelijk verwilderende sierheester.
Prachtige herfstkleur
In het voorjaar vormen zich aan het eind van de dan nog kale
twijgen één of twee korte bebladerde loten. De bladeren zijn
oneven geveerd en hebben 7 tot 21 blaadjes met een, gezaagde
rand. Er is ook een vorm met diep ingesneden blaadjes: Rhus
typhina f. lacinata. Zoals veel soorten van de familie bevatten
de bladeren van deze bijenplant looizuur. Voordat de bladeren
in oktober afvallen verkleuren ze naar felrood. De kleur verandert
van beneden naar boven in de plant.
Tweehuizig
De Azijnboom is tweehuizig, dat wil zeggen dat er mannelijke
en vrouwelijke bloemen zijn die op afzonderlijke planten voorkomen.
De bloemen staan in grote dichte pluimen aan het
eind van de nieuwgevormde loten. Ze hebben vijf kelkbladen,
vijf kroonbladen, vijf meeldraden (bij de vrouwelijke steriel)
en een stamper (bij de mannelijke steriel). Het vruchtbeginsel
van de vrouwelijke bloemen is kroezig behaard. Rond de
stamper ligt bij beide bloemtypen een brede rode discus, een
kussenvormig deel van de bloembodem, waar de nectar wordt
afgescheiden. Na de bloei vallen de mannelijke bloemen in
hun geheel af en blijft alleen de centrale as van de bloeiwijze
over. De vrouwelijke bloemen blijven nagenoeg geheel in tact.
Wel treedt er een opvallende verkleuring op. De beharing op
het vruchtbeginsel is eerst lichtgroen en wordt tijdens de bloei
rood. Na de bloei, verandert de kleur van de kroonbladen van
citroengeel naar donkerrood.
Bijenbezoek
Als de Azijnboon begin juli in bloei staat, is er bij gunstig weer
doorlopend druk bijenbezoek op de bloemen, zowel op de
vrouwelijke als op de mannelijke. Het bezoek van een nectar
purende bij is langdurig en daaruit valt af te leiden dat er veel
nectar wordt geproduceerd. Bij de mannelijke bloemen ligt
de nadruk op het verzamelen van het stuifmeel. De stuifmeelklompjes
zijn geeloranje.
Vermeerdering
Wie een Azijnboom in de tuin heeft, moet regelmatig wieden.
De plant vermeerdert zich namelijk sterk door de vorming van
worteluitlopers waaruit zich op enige afstand van de boom
nieuwe scheuten ontwikkelen. De vermeerdering kan ook door
zaad geschieden. De vrucht is een droge behaarde steenvrucht
met één niervormig zaad. De vruchten blijven nog lang aan
de boom. Als in de herfst de bladeren zijn afgevallen, tooit
hij zich nog met de donkerrode vruchtpluimen, die tot de
volgende bloei (soms nog langer) aanwezig zijn.
plaat 120. Azijnboom
A mannelijke bloeiwijze; B vrouwelijke bloeiwijze; C blad; D mannelijke
bloem; E stamper en discus van mannelijke bloem; F meeldraad;
G stuifmeelkorrel (tricolporaat): 1 polair aanzicht, 2 equatoriaal aanzicht,
3 korreloppervlak (focus boven en in tectum); H vrouwelijke
bloem; I discus met deel van kroon en kelk van vrouwelijke bloem;
J stamper vrouwelijke bloem; K vrucht; L zaad.