Bijenplanten_web

kaasjeskruidfamilie 257
Muskuskaasjeskruid (Malva moschata)
Het geslacht Kaasjeskruid (Malva) behoort tot de Kaasjeskruidfamilie
(Malvaceae) en telt ongeveer 40 soorten.
Deze zijn inheems in de gematigde streken van het noordelijk
halfrond. Vijf soorten komen in ons land in het wild voor.
Muskuskaasjeskruid komt verspreid in het hele land voor.
Het groeit in wegbermen en op ruige en verstoorde plaatsen.
Verschillende bladvormen
Muskuskaasjeskruid is een overblijvende plant met een
penwortel. De rechtopstaande stengels zijn vertakt en sterk
behaard. De bladeren onderaan de stengel zijn ongeveer tot de
helft ingesneden, bovenaan veel dieper, soms bijna tot de bladvoet.
De bladrand is onregelmatig getand.
Muskusgeur
Muskuskaasjeskruid staat van juli tot september in bloei.
De bloemen staan in de bladoksels en aan het eind van de
stengels. Behalve een kelk, die uit vijf met elkaar vergroeide
bladen bestaat, is er ook een bijkelk. Deze is met de kelk vergroeid
en bestaat uit drie smalle blaadjes. De sierlijke bloemen
hebben een muskusgeur. De driehoekige kroonbladen zijn
zachtroze. De vijf meeldraden zijn met de voet van de kroonbladen
vergroeid. De helmdraden zijn voor een groot deel met
elkaar vergroeid en vormen een kokertje rond de stampers.
Als een bloem ontluikt zijn alleen de meeldraden zichtbaar;
de stampers zitten dan nog verborgen tussen de meeldraden.
Opvallende bouw meeldraden
Opvallend aan het Muskuskaasjeskruid, en ook aan de andere
soorten van de familie, is de bouw van de meeldraden.
De helmdraden zijn aan het eind vertakt en dragen een aantal
eenhokkige helmknoppen. Op het eerste gezicht lijkt het alsof
er veel meer dan vijf meeldraden zijn. Bij het begin van de
bloei staan de helmknoppen omlaag gebogen. Bij het openen
gaan ze omhoog en enige tijd later buigen ze weer terug.
Dan komt er een bosje stempels uit het kokertje tevoorschijn.
Deze spreiden zich uiteen en nemen de plaats in van de
inmiddels omlaag gebogen helmknoppen. Elke stempel is
verbonden met het deel van het vruchtbeginsel waaruit een
deelvruchtje ontstaat. De uit deelvruchtjes bestaande vrucht
heeft de vorm van een platte ronde kaas. De vrucht blijft door
de verdroogde bloemkelk omsloten.
Bijenbezoek
De bloemen worden voornamelijk bezocht voor de nectar.
Die is te vinden tussen de kroonbladen op de kelkbladen.
De nectariën worden beschermd door beharing langs de voet
van de kroonbladen. De bijen lopen over de kroonbladen naar
de nectariën en komen daarbij met de rugzijde in aanraking
met de helmknoppen (mannelijk stadium), of de omgebogen
stempels (vrouwelijk stadium). Honingbijen die op Muskuskaasjeskruid
en verwante soorten vliegen worden ook wel
molenaarsknechten genoemd. Tijdens het bloembezoek
worden rug en zijkanten bepoederd met stuifmeel, en zo zien
ze eruit als meelsjouwers. Soms zitten ze zo onder het stuifmeel
dat ze zich, staande op een blad, schoon moeten maken,
willen ze het nectar verzamelen kunnen voortzetten.
De stuifmeelkorrels zijn zo groot dat ze met het blote oog van
elkaar te onderscheiden zijn. Ze hebben veel kleine ronde
kiemopeningen verspreid op het korreloppervlak (periporaat).
De hele korrel is bezet met korte stekeltjes. Behalve honingbijen
dragen ook hommels in hoge mate bij aan de bestuiving.
Als insectenbezoek uitblijft gaan de stempels zich verder
krommen. Ze kunnen dan in aanraking komen met restanten
van het eigen stuifmeel, waarna ook zaadzetting kan plaatsvinden.
plaat 116. Muskuskaasjeskruid
A deel van de plant met bladeren en bloeiwijze; B blad van onderaan
de plant; C onderzijde bloem; D meeldraden; E stuifmeelkorrel
(periporaat); F stamper; G door kelk omsloten vrucht; H vrucht;
I deelvrucht; J zaad; K kiemplant.