Bijenplanten_web

kruisbloemenfamilie 255
Herik (Sinapis arvensis)
De Herik behoort tot het geslacht Mosterd (Sinapus) van
Kruisbloemenfamilie (Brassicaceae). Hij is afkomstig uit het
Middellandse-Zeegebied en heeft zich over de hele wereld
verspreid. De plant is eenjarig, produceert veel zaad en staat
soms massaal in bloei in bermen van pas aangelegde wegen.
Ook als een sloot wordt schoongemaakt en het uitgebaggerde
materiaal op de kant wordt gegooid, verschijnt er daar vaak
een begroeiing met veel Herik.
Lang kiemkrachtig
Toch is bij een plotselinge massale begroeiing de soort niet
ingezaaid. Het verschijnen van zoveel planten heeft te maken
met het feit dat het zaad van de Herik tot wel 50 jaar zijn
kiemkracht kan behouden. Bij verstoring van de grond zal het
aan de oppervlakte komende zaad bij gunstig weer ontkiemen
en zes weken later bloeiende planten voortbrengen. In de landbouw
is de plant daardoor een geducht onkruid. De uitbundige
bloei op wegbermen is meestal van tijdelijke aard.
Het volgende seizoen is die al minder doordat andere planten
hun plaats opeisen en omdat er zo nu en dan gemaaid wordt.
Zwavelgele bloemen
Voor ons zijn de bloemen zwavelgeel, maar niet voor de
Honingbij. Op een klein vlekje dicht bij de nagel na, reflecteert
het kroonblad behalve geel ook ultraviolet, waardoor de
bloemen voor een bij grotendeels bijenpurper van kleur zijn.
Uit proeven is gebleken dat het gele vlekje bij de nagel wel
degelijk een functie heeft. Hoe klein het ook is, het wordt
door bijen waargenomen en dient hier als een optisch nectarmerk.
Ook bloemen van het Koolzaad (Brassica napus)
reflecteren ultraviolet, maar in mindere mate, zodat honingbijen
bloemen van Koolzaad en Herik van elkaar kunnen
onderscheiden.
Nectariën met en zonder nectar
Als de bloemen zich aan het begin van de ochtend openen,
staan de kelkbladen haaks op de bloemsteel. De nectariën zijn
dan vrij toegankelijk voor bijen en andere insecten. De nectariën
zijn met het blote oog te zien: donkergroene afgeplatte
bolletjes aan de voet van de meeldraden. Twee aan de binnenkant
van de korte meeldraden en twee tussen de lange meeldraden
aan de buitenkant. De laatste scheiden bijna geen
nectar af. De nectar van de twee andere nectariën kan worden
opgeslagen tegen de helmdraden, die aan het ondereind verbreed
zijn. De nectar van de Herik bevat alleen vruchten suiker
en druivensuiker. De meeldraden hebben een sterkere geur
dan de overige bloemdelen. Zo is ook de geur een wegwijzer
naar de nectar. Al vroeg in de ochtend kunnen de stuifmeelverzamelaars
op de bloemen van de Herik terecht. Bijna de
hele dagproductie komt dan vrij. Door een hoog gehalte
aan eiwitten heeft het stuifmeel een grote voedingswaarde.
In de afbeelding van de stuifmeelkorrel is het oppervlak weergegeven
zoals het door de microscoop te zien met de focus net
boven de korrel. Een iets lagere stand (focus in tectum) geeft
een donker netwerk met lichte mazen te zien.
plaat 115. Herik
A bloeiwijze; B blad; C bloem; D kroonblad; E kroonblad waarvan
ultraviolet gedeelte is gestippeld; F meeldraden en stamper; G helmknoppen;
H stuifmeelkorrel (tricolpaat), polair aanzicht (focus boven
tectum); I vruchten; J zaad.