Bijenplanten_web

erkenfamilie 227
Hazelaar (Corylus avellana)
Het geslacht Hazelaar (Corylus) behoort tot de Berkenfamilie
(Betulaceae). Het omvat ongeveer 12 soorten, die voorkomen
in de noordelijke gematigde gebieden. De soortnaam avellana
verwijst naar het plaatsje Avellano in Zuid-Italië, waar de
plant op grote schaal in cultuur is gebracht. Uit stuifmeelonderzoek
is gebleken dat de plant zich na de laatste ijstijd
vanaf omstreeks 7000 jaar voor onze jaartelling over een groot
deel van Europa heeft uitgebreid. De Hazelaar is meestal een
struik, maar hij kan ook tot een boom uitgroeien. Hij gedijt
goed op een kalkhoudende bodem en verdraagt veel schaduw.
De bladeren zijn omgekeerd eivormig. Ze zijn aan beide
zijden behaard en hebben een gezaagde rand. Ze verschijnen
na de bloei, die vroeg in het jaar valt.
Katjes aan kale takken
Wanneer de honingbijen bij goed weer begin februari hun
reinigingsvlucht hebben gehouden, staat de Hazelaar volop in
bloei. Aan de nog onbebladerde takken hangen dan heldergele
katjes, die bij de geringste beweging stuifmeel loslaten.
De wind zorgt er dan voor dat het bij de vrouwelijke bloemen
terecht komt.
Eenhuizige plant
De Hazelaar is een eenhuizige plant: de mannelijke en
vrouwelijke bloemen bevinden zich op dezelfde plant.
In tegenstelling tot de katjes van de mannelijke bloemen,
zijn de vrouwelijke bloemen onopvallend. Ze lijken op bladknoppen
waaruit een aantal helderrode stijlen steken.
De mannelijke bloemen vormen een langwerpig katje.
Een mannelijke bloem bestaat uit een komvormig blaadje met
daaronder hangend de meeldraden. Die zijn door deze ligging
goed beschermd. Bij het rijpen van de helmknoppen valt het
stuifmeel op bloem eronder en kan het verder door de wind
worden meegevoerd.
Snelle beweging van bijen
De stand van de meeldraden brengt met zich mee dat verzamelen
van stuifmeel niet gemakkelijk is. De bijen bewegen
zich snel over de katjes en zullen zodoende maar een klein deel
van de stuifmeelkorrels kunnen opvangen in het haarkleed.
Zoals bij alle windbloeiers is de stuifmeelproductie overvloedig.
Ieder katje kan enkele miljoenen stuifmeelkorrels produceren.
De stuifmeelklompjes zijn groenachtig geel. De voedingswaarde
van het stuifmeel is gering en de katjes produceren
geen nectar, maar omdat de Hazelaar zo vroeg in het jaar
bloeit, is hij toch van grote waarde voor de bijen.
Noten geliefd bij vogels
Hoewel de bloei zeer vroeg valt, zijn de vruchten pas in
september rijp. Dat komt doordat het vruchtbeginsel na de
bestuiving pas in de voorzomer verder gaat uitgroeien.
De vrucht is een eenzadige noot, die gedeeltelijk wordt
omhuld door de uitgegroeide schutblaadjes van de vrouwelijke
bloeiwijze. De noten zijn geliefd bij sommige vogels, zoals de
gaaien en spechten. Ze worden ook door eekhoorns en muizen
gegeten. Ze verliezen wel eens een nootje en zo leveren ze een
bijdrage aan de verspreiding van de soort. De zaden blijven tot
het volgend voorjaar kiemkrachtig.
plaat 101. Hazelaar
A tak met vrouwelijke en mannelijke bloeiwijzen; B bladeren;
C mannelijke bloem: 1 van opzij, 2 van onderen; D meeldraad;
E stuifmeelkorrel (triporaat): 1 polair aanzicht, 2 equatoriaal
aanzicht; F vrouwelijke bloem; G vrucht; H noot.