Bijenplanten_web

ozenfamilie 211
Wilde lijsterbes (Sorbus aucuparia)
De Wilde lijsterbes wordt vaak aangeplant. Wanneer hij in
mei in bloei staat, is de bijenweide in stedelijke gebieden
optimaal voor de bijen. Tegelijk met de Wilde lijsterbes
bloeien dan veel andere bijenplanten.
Tot in het noorden
De Wilde lijsterbes behoort tot de onderfamilie Maloideae
van de Rozenfamilie (Rosaceae). Hij komt in vrijwel geheel
Europa voor en overtreft in vorstbestendigheid alle andere
Europese boomsoorten. Daardoor heeft hij zijn areaal tot de
Noordkaap in Noorwegen kunnen uitstrekken. De groeivorm
kan struik- of boomvormig zijn. Als boom kan de plant een
hoogte van 15 meter en een leeftijd van 80 jaar bereiken.
Bomen hebben een losse ijle kroon. De plant kan zich snel
ontwikkelen. In het wild komt de Wilde lijsterbes voor in
bossen en houtwallen, meestal solitair. Hij gedijt goed op een
voedselarme zand- of veenbodem. Omdat de bladontwikkeling
reeds vroeg in het voorjaar begint, kan de plant zich goed op
beschaduwde plaatsen handhaven. De bladeren zijn oneven
geveerd. Aan de onderzijde zijn ze viltig behaard.
Het effect van de massa
De roomwitte bloemen staan in grote tuilen, waarop insecten
zich gemakkelijker kunnen oriënteren. Bovendien verspreiden
de bloemen een sterke zoete geur, die niet door een ieder
gewaardeerd wordt. Deze geur wordt veroorzaakt door
trimethylamine.
De bloemen zijn vijftallig en hebben vier kransen meeldraden.
De voor de kelkslippen staande meeldraden zijn korter en
naar binnen omgebogen. Wanneer bestuiving uitblijft, buigen
ze verder naar binnen en komen de helmknoppen met de
stempels in aanraking. De bloemen zijn proterogyn, wat
betekent dat de stempels rijp zijn voordat de helmknoppen
zich openen. De kans op kruisbestuiving wordt daardoor
vergroot. Bijen bezoeken de bloemen voor de nectar en het
stuifmeel. Het nectarium ligt als een ring rond de stamper en
wordt door beharing afgeschermd. De nectar bevat overwegend
vruchtensuiker en druivensuiker en heeft een suikergehalte
van gemiddeld 25%. De stuifmeelklompjes zijn vuillichtgeel.
Vruchten als lokmiddel
De vruchtbeginsels in de bloembodem groeien na bestuiving
uit tot een schijnvrucht die drie tot vier zaden bevat. De helderrode
vruchten zijn begin september rijp en worden door
spreeuwen en lijsters gegeten. Deze zorgen voor de verspreiding
van de zaden. Vroeger werden de vruchten door vogelaars
als lokmiddel gebruikt. Daaraan heeft de plant zijn wetenschappelijke
naam te danken: aucuparia is afgeleid van het
Latijnse avis (vogel) en capere (vangen). Eind september
tooit de boom zich met gele en geelachtig rode herfstkleuren.
De bladeren beginnen dan al af te vallen.
plaat 93. Wilde lijsterbes
A tak met bloeiwijze en bladeren; B bloem; C stuifmeelkorrel
(tricolp(or)aat), polair aanzicht; D stampers; E vruchten; F zaden.