Bijenplanten_web

ozenfamilie 205
Gewone braam (Rubus fruticosus)
De Gewone braam is in ons land een belangrijke drachtplant.
Voor een imker, die zijn bijen in het duingebied heeft
staan, kan de Gewone braam een flinke honingoogst leveren.
Het pollenaandeel van deze struik in de honing kan oplopen
tot 50%.
Veel soorten
De Gewone braam behoort tot de Rozenfamilie (Rosaceae).
Over het algemeen spreken we van de Gewone braam, maar
dat is dan eigenlijk een verzamelnaam voor veel ‘kleine’ soorten.
De struik heeft een korte stam, waaruit zich de stengels
ontwikkelen. In het voorjaar is de groei langzaam, maar in
augustus volgt een snellere groei. In het eerste jaar hebben de
stengels alleen bladeren. In het volgende jaar ontwikkelen zich
uit de okselknoppen zijtakjes met bladeren en bloemen.
Na het tweede jaar sterven de stengels meestal af.
De bloemen
De bloeiwijze is een losse vertakte tros. Het merendeel van de
bramensoorten begint in de periode van half juni tot half juli te
bloeien. De bloemen zijn vijftallig, met een losbladige kelk en
kroon, waarvan de kleur varieert van wit tot donkerroze. De talrijke
meeldraden staan in kransen binnen de bloemkroon.
De stampers staan op een kegelvormige verhoging. Tussen de
stampers en de meeldradenkransen ligt een schijfvormige
discus die de nectar afscheidt. Nadat een bloem zich heeft
geopend, gaan eerst de helmknoppen van de buitenste meeldraden
open. Tegelijkertijd zijn de stampers rijp. Met het
openen van de helmknoppen buigen de meeldraden naar
buiten, ver van de stampers verwijderd. Voor de bestuiving
is daarom insectenbezoek nodig. Zijn alle meeldraden naar
buiten gebogen, dan ligt de discus met de nectar geheel vrij.
Van een aantal bloemen heb ik bij wijze van proef eens alle
stampers verwijderd. De bijen raken daardoor in de war en
vliegen meestal meteen weer op als ze in zo’n gehavende
bloem nectar willen halen. Soms zoeken ze aan weerszijden
van de meeldradenkransen naar nectar. Waarschijnlijk zijn ze
er op getraind dat de nectar tussen de meeldradenkransen en
de stampers te vinden is.
De bloemen van de braam, waarop ik op Terschelling een
tijdje bijenbezoek heb geobserveerd, hadden een geur die aan
rozen deed denken. Die geur moet voor de oriëntatie van de
bijen erg belangrijk zijn, want tijdens mijn waarnemingen zag
ik dat ook een afgevallen kroonblaadje, dat door bijen werd
bevlogen.
Nectar en stuifmeel
Het suikergehalte van de nectar varieert van 12 tot 49%.
De hele dag komt er stuifmeel beschikbaar. Van de in ons land
voorkomende bramensoorten is maar een (klein) deel van de
stuifmeelkorrels kiemkrachtig.
Vegetatieve voortplanting
De vrucht is een steenvrucht. De dicht bij elkaar staande
vruchten vormen een samengestelde bes. De steenkern is sterk
gegroefd. Het zaad wordt apogaam gevormd, dat wil zeggen
dat het zich ontwikkelt zonder dat bevruchting plaatsvindt.
Toch is bestuiving nodig, want die geeft de prikkel tot zaadvorming.
Vegetatieve voortplanting vindt plaats wanneer de
loten in het tweede jaar ombuigen en met de top de grond
raken. Het einde dringt zich dan in de grond en richt zich
daarna weer op. Er ontstaan wortels die met de eindknop
overwinteren, om in het volgende jaar tot een nieuwe plant
uit te groeien.
plaat 90. Gewone braam
A tak met bladeren en bloeiwijze; B stampers; C stamper; D meeldraden;
E stuifmeelkorrel (tricolp(or)aat), polair aanzicht;
F vruchten; G steenvrucht; H steen.