Bijenplanten_web

ozenfamilie 183
Bosaardbei (Fragaria vesca)
De Bosaardbei is op zijn mooist als de bloeiende plant ook
vruchten draagt. De felrode aardbeitjes zijn een opvallende
verschijning tussen het groen. Ze nodigen uit tot plukken
en proeven. Dat is juist de bedoeling, want op die manier
worden de zaden verspreid. Het is echter niet de enige
manier waarop de plant zich vermeerdert.
Algemeen
De Bosaardbei behoort tot de Rozenfamilie (Rosaceae) en
heeft zijn groeiplaatsen over het hele gematigde deel van het
noordelijk halfrond. De plant houdt van een niet te droge,
kalkhoudende of leemachtige grond. Natuurlijke groeiplaatsen
zijn te vinden in loofbossen in het midden des lands, de
duinen en Zuid-Limburg. Ook op taluds van dijken en op
beschaduwde plaatsen in wegbermen kunnen we de Bosaardbei
tegenkomen, vaak op plaatsen met een ijle begroeiing
waar de bodem verdicht is.
Behaard
De plant is overblijvend en heeft een horizontale of iets scheve
wortelstok. De wortelbladen staan in een rozet. Ze zijn drietallig.
De deelblaadjes zijn vrij grof gezaagd. Blad- en bloeiwijzenstelen
zijn dicht bezet met schuin omhoog gerichte
haren. In de bladoksels vormen zich uitlopers. Op de knopen
hiervan ontwikkelen zich wortels en nieuwe planten, waardoor
de Bosaardbei zich vegetatief kan vermeerderen.
Bijenblauwgroen
Door hun gelede vorm zijn de bloemen goed door insecten
waar te nemen. Een bloem bevat doorgaans vijf witte kroonbladen,
20 meeldraden en vele stampers, die dicht bij elkaar
op een hoofdje staan. Behalve een kelk treffen we onder de
bloem nog een bijkelk aan, beide met vijf blaadjes. Door de
witte kroonbladen wordt geen ultraviolet teruggekaatst, maar
wel het voor honingbijen zichtbare geel en blauw. Wat wit is
voor ons, is bijenblauwgroen voor bijen. Voor hen is er een
duidelijk tintverschil met het geel van de meeldraden en het
stamperhoofdje in het midden. Rondlopend over de krans
van meeldraden wordt het stuifmeel verzameld. Tussen de
meeldradenkrans en het stamperhoofdje ligt een ringvormig
nectarium. Het suikergehalte van de nectar is gemiddeld 45%.
Cultuurvorm
De Bosaardbei bloeit hoofdzakelijk in mei en juni, met
uitschieters tot in de herfst. Tijdens de bloei zitten er al rijpe
vruchten aan de plant. Na de bestuiving vormen zich nootjes
op het stamperhoofdje, dat onder invloed van de ontwikkelende
vruchtbeginsels gaat zwellen en een helderrode schijnvrucht
(aarbei) vormt. Vroeger is de Bosaardbei wel in cultuur
genomen, maar de schijnvruchten zijn veel kleiner dan die
van de huidige tuinvormen. Deze stammen af van Fragaria x
ananassa, een kruising van F. virginiana, van de oostkust van
Noord-Amerika, en F. chiloensis, een soort met grote schijnvruchten
uit Chili. De schijnvruchten van de tegenwoordige
cultivars zijn zoeter dan die van de Bosaardbei, maar bevatten
minder aromatische stoffen. Honingbijen verzamelen er graag
stuifmeel op. De helmhokken openen zich als het warmer dan
14°C is.
plaat 79. Bosaardbei
A plant met uitlopers, bloemen en schijnvruchten; B blad; C onderzijde
bloem; D meeldraden; E stuifmeelkorrel (tricolp(or)aat), polair
aanzicht; F stamperhoofdje; G stamper; H nootje van achter en van
opzij; I uitloper met nieuwe plant.