Bijenplanten_web

vlinderbloemenfamilie 157
Hazenpootje (Trifolium arvense)
Bijenplanten vertonen een grote verscheidenheid aan manieren
waarop ze hun ‘etalage’ inrichten: bloemvorm, -kleur en
-geur leveren al naar gelang de soort een bijdrage om insecten
te lokken. Sommige soorten gaan zover dat ze speciale lokbloemen
ontwikkelen om de bloeiwijze zo veel mogelijk in
het oog te laten vallen. Bij het Hazenpootje is van dat alles
niets terug te vinden. Het lijkt er op dat de plant zich meer
richt op de verspreiding van het zaad dan op de bestuiving.
Houdt niet van kalk
Hazenpootje is een vlinderbloemige (Fabaceae) en is een van
de 13 soorten Klaver (Trifolium) in ons land. De plant komt
algemeen in ons land meestal voor op kalkarme zandgrond.
Je vindt hem in bermen, op braakliggende gronden, plaatsen
waar de bodem is verstoord door beweiding of betreding en
op braakliggende akkers. De naam arvense is afgeleid van het
Latijnse arvum (akker).
Hazenpootje is een eenjarige plant die als kiemplant kan overwinteren.
De plant wortelt met een krachtige penwortel en
heeft een opgaande vertakte stengel. De bladeren zijn gesteeld
en hebben drie deelblaadjes. In het begin van de groei ontwikkelen
zich bladeren waarvan de deelblaadjes eirond van
vorm zijn. Ze vertonen veel gelijkenis met die van de
Witte klaver (Trifolium repens) en verdorren al voor de bloei.
De bladeren die zich daarna ontwikkelen, hebben lijnvormige
deelblaadjes. Aan de voet van de bladstelen staan lancetvormige
steunblaadjes. De planten zijn geheel bezet met een
zachte witte beharing.
Onopvallende bloemen
Door het uiterlijk van de bloeiwijze is het Hazenpootje niet
direct als een Klaversoort te herkennen. De nietige bloemen
gaan bijna geheel schuil tussen de lange kelktanden. Deze
laatste bepalen het uiterlijk van de bloeiwijze, die daardoor
aan een wilgenkatje doet denken. De bedenker van de Nederlandse
naam zag er een gelijkenis met een hazenpoot in.
In mei kan het Hazenpootje al in bloei staan; dit betreft dan
planten die de winter hebben doorstaan. In juli bloeien planten
die waarvan het zaad in het voorjaar is gekiemd. De bloemen
staan dicht bij elkaar in een langwerpige bloeiwijze. De vijf
lange kelktanden hebben een veervormige beharing. De bloemkroon
is licht roze en heeft donkere nerven. De beide zwaarden
en de kiel zijn aan de basis met elkaar vergroeid en vormen
zo een korte buis. Er zijn 10 meeldraden, die op één na met
elkaar vergroeid zijn. De nectar komt vrij aan de basis van de
vrijstaande meeldraad.
Ook zelfbestuiving
De meeldraden en de stamper liggen in de kiel verborgen,
maar komen bij insectenbezoek vrij als daarbij de kiel en de
zwaarden omlaag worden gedrukt. Bestuiving vindt plaats
door bijen, maar als die uitblijft kan er zich ook zaad vormen
na zelfbestuiving.
Zaadverspreiding door de wind
De vrucht is een peul, waarin zich twee zaden kunnen ontwikkelen.
Rijpe zaden zijn geel en blijven in de peul zitten,
want voor hun verspreiding zijn ze aangewezen op de verdroogde
kelk. Deze wordt door de wind verspreid en de lange
behaarde tanden hebben in feite dezelfde functie als het zaadpluis
van bijvoorbeeld de Paardenbloem. Verspreiding van het
zaad kan ook plaats vinden als op spaarzaam begroeide plaatsen
de verdorde planten van de grond losraken en door de wind
worden meegenomen.
plaat 66. Hazenpootje
A deel van bloeiende plant; B bloem; C bloem waarvan de kelk is
weggenomen; D zwaarden; E kiel; F meeldraden; G stuifmeelkorrel
(tricolporaat): 1 polair aanzicht, 2 equatoriaal aanzicht; H stamper;
I verdorde bloem met vrucht; J zaad.