Bijenplanten_web

composietenfamilie 499
Akkermelkdistel (Sonchus arvensis)
Het geslacht Melkdistel (Sonchus) behoort tot de Composietenfamilie
(Asteraceae) en telt ruim 50 soorten. De Akkermelkdistel
is inheems in Europa en West-Azië, maar heeft zich in de
loop der tijd over alle gematigde streken verspreid. In ons land
is het een zeer algemene soort van voedselrijke plaatsen, vooral
waar de grond verstoord is. In de duinen groeit de variëteit
maritimus, die veel op de gewone Akkermelkdistel lijkt.
Geen distel
De geslachtsnaam Sonchus is afgeleid van Sonchos, een oude
Griekse plantennaam, waarmede een distelachtige plant werd
aangeduid. Toch is de Akkermelkdistel geen distel. De veervormig
gelobde bladeren zien er met hun spits getande rand
wel distelvormig uit, maar de hele plant bevat melksappen,
hetgeen hem onderscheidt van de distels.
Sterk ontwikkeld wortelstelsel
Een zaailing vormt eerst een bladrozet, waardoor veel licht
wordt opgevangen en de plant zich ondergronds snel kan
ontwikkelen. Het sterk ontwikkelde wortelstelsel bestaat uit
dikke wortels, waarin reservevoedsel kan worden opgeslagen,
en uit lange kruipende wortelstokken. Vooral de laatste zijn
gevreesd bij boeren, omdat zich daaruit na bewerking van het
land heel makkelijk nieuwe planten kunnen vormen. De plant
heeft een rechtopstaande stengel met een eindelings vertakte
bloeiwijze. Bovenaan zijn de stengels dicht bezet met klierharen.
De grote bladeren staan verspreid aan de stengel.
De bladvoet heeft tegen de stengel liggende oortjes.
Grote bloemhoofdjes
De Akkermelkdistel bloeit van juni tot de eerste nachtvorsten
in de late herfst. De hoofdjes staan in een tuilvormige bloeiwijze
op lange behaarde stelen. Met ongeveer vijf centimeter
doorsnede behoren ze tot de grootste van het geslacht.
Elk hoofdje bevat zo’n 100 gele lintbloemen, waarvan die aan
de rand het grootst zijn. Daardoor vallen de hoofdjes beter in
het oog van zoekende insecten.
Ze zijn alleen geopend als het zonnig is, en dan nog maar een
deel van de dag. Een paar uur na zonsopgang gaan ze open en
tegen de middag sluiten ze zich alweer. De bloemen langs de
rand bloeien eerder dan die in het centrum. De kroonbuis is
8 tot 12 millimeter lang, wel wat lang voor de bijentong, maar
als de nectar iets in de buis gaat stijgen, kan hij toch worden
opgenomen.
Insectenbestuiving noodzakelijk
Hoewel na zelfbestuiving ook zaden kunnen worden gevormd,
is het voor de ontwikkeling van optimaal kiemkrachtig zaad
nodig dat er kruisbestuiving plaatsvindt. Honingbijen behoren
tot de voornaamste bestuivers van de Akkermelkdistel. Verder
vinden meer dan 50 andere insectensoorten op een of andere
manier hun voedsel op de plant. De larven van diverse mineervliegjes
leven in de bladeren. In een hoofdje komen gemiddeld
30 vruchten (nootjes) tot ontwikkeling. Ze zijn afgeplat en
voorzien van ribben met dwarsricheltjes. Aan de nootjes zitten
pappusharen, waardoor ze gemakkelijk door de wind kunnen
worden meegenomen.
plaat 237. Akkermelkdistel
A bloeiwijze; B blad; C ontluikende bloem; D bloem uit het midden
van het hoofdje; E bloem van de rand van het hoofdje; F opengeslagen
meeldradenkokertje; G stuifmeelkorrel (fenestraat), polair aanzicht;
H vruchthoofdje; I nootje met pappus; J nootje.