Bijenplanten_web

composietenfamilie 455
Kruldistel (Carduus crispus)
Het geslacht Distel (Carduus) behoort tot de Composietenfamilie
(Asteraceae) en telt ongeveer 80 soorten. De meeste
komen voor in het Middellandse-Zeegebied. De Kruldistel is
een van de vier in ons land inheemse soorten. De soorten
zijn soms moeilijk van elkaar en van die van het geslacht
Vederdistel (Cirsium) te onderscheiden. Op het eerste gezicht
heeft de Kruldistel veel weg van de Kale jonker (Cirsium
palustre), maar de haren die als een kelk om elke bloem
staan, de pappusharen, geven uitsluitsel: die van de Kruldistel
zijn getand en die van de Kale jonker geveerd. Kruldistel
vestigt zich meestal op plaatsen waar de grond verstoord is,
bijvoorbeeld op stortplaatsen, en langs watergangen waar
zich hoog op de oevers drijvend vuil heeft afgezet.
Scherpe stekels
Kruldistel is een tweejarige plant, die in het eerste jaar een
stevige penwortel met een bladrozet vormt. In het volgende
jaar, soms ook wel in het jaar daarop, ontstaan daaruit rechtopgaande
vertakte stengels, waarlangs de bladeren naar boven
toe kleiner worden. De bladeren zijn sterk gelobd en hebben
een gekroesde rand met korte scherpe stekels; crispus is Latijn
voor gekroesd. Langs de stengels staan, als voortzetting van de
bladvoeten, smalle vleugelranden, ook gekroesd en dicht met
scherpe stekels bezet. Zowel de stengels als de onderzijden van
de bladeren zijn spinragachtig behaard.
knoppen zijn met elkaar verbonden. Direct onder de stempels
gelegen veegharen zorgen er voor dat het stuifmeel tijdens de
groei van de stijl uit de geopende helmknoppen wordt geveegd.
Bij het rijp worden wijken de stempellobben iets uiteen.
Veel insectenbezoek
De Kruldistel geniet bij biologen niet veel interesse, als we
afgaan op het aantal publicaties dat aan de plant is gewijd.
Bij de honingbijen is de interesse groter, want bij het fotograferen
van bijenbezoek trof ik zo nu en dan twee of drie
bijen tegelijk op een hoofdje aan. Het zijn niet alleen bijen
die op de nectar en het stuifmeel afkomen, ook tal van andere
insecten komen op de bloemen hun voedsel zoeken.
Nectar en stuifmeel
De nectar komt onder in de bloem vrij en stijgt in de nauwe
bloembuis tot in de verbreding. Door de diepe insnijdingen
van de kroon is het ook voor de bijen mogelijk de nectar op
te nemen. Ze verzamelen ook stuifmeel op de bloemen; de
klompjes zijn vuilwit met een vleugje roze.
Distelvink
De vrucht is een nootje. Rond de top staan de pappusharen,
die aan hun basis tot een ring zijn vergroeid. Deze pappus laat
vrij makkelijk los van het nootje en heeft dus geen functie bij
verspreiding door de wind, zoals we dat wel bij andere soorten
van de familie zien. Door het uiteen wijken van de pappusharen
komen de vruchten vrij uit het hoofdje en dan meestal
in de directe omgeving op de grond terecht. Als de vruchten
rijp zijn, zien we vaak de fraai gekleurde Putter op de planten
foerageren. Deze vogel heeft zijn volksnaam Distelvink en
zijn wetenschappelijke naam Carduelis carduelis aan dat
gedrag te danken. Na de ver spreiding van de zaden sterft
de plant af.
Roodpaarse bloemen
De plant bloeit van juli tot in september. De bloemhoofdjes
staan alleen of geclusterd aan de uiteinden van de stengels.
Rondom de bloemen bevindt zich een omwindsel van smalle
blaadjes, die in een naar buiten omgebogen stekeltje eindigen.
De bloemen hebben een roodpaarse buisvormige kroon met vijf
slippen waarvan er één wat dieper uitgesneden is. De bloemkroon
is daardoor tweelippig geworden. Op de plaats waar
kroon wijder wordt, staan de meeldraden ingeplant. De helmplaat
215. Kruldistel
A bloeiwijze; B blad van onderaan de plant; C blaadje uit het
omwindsel; D bloem; E opengeslagen meeldradenkokertje; F stuifmeelkorrel
(tricolporaat): 1 polair aanzicht, 2 equatoriaal aanzicht,
3 korreloppervlak (focus in en onder tectum); G stempels; H vrucht
met pappus; I nootje.