Bijenplanten_web

schermbloemenfamilie 405
Blauwe zeedistel (Eryngium maritimum)
De Blauwe zeedistel behoort tot Schermbloemenfamilie
(Apiaceae). De soort heeft in Europa een mediterraan-
Atlantische verbreiding. In ons land komt ze algemeen voor
in de duinen en de zeereep.
Lange penwortel
De plant is tweejarig of overblijvend. Hij heeft een lange
penwortel en is daardoor in hoge mate droogtebestendig.
In het begin ontwikkelt zich een wortelrozet met langgesteelde
ronde bladeren. Uit de rozet groeit in de zomer een stevige
bloeistengel met zittende gelobde bladeren. Ze voelen hard
aan en de bladrand heeft grote scheefstaande stekels.
Onder aan de plant zijn de bladeren blauwgroen, bovenaan
amethistblauw.
Bloemen in hoofdjes
De bloei is van juni tot augustus. De bloemen staan in
hoofdjes, die op hun beurt in een gevorkt bijscherm staan
gerangschikt. In het begin zijn de hoofdjes rond, later krijgen
ze een langgerekte ovale vorm. Onder de hoofdjes staat een
omwindsel van scherp getande schutbladen. Ze hebben een
belangrijke functie bij de visuele oriëntatie van de honingbijen.
Ze reflecteren namelijk zwak het voor de bijen zichtbare
ultraviolet, terwijl de hoofdjes dat niet doen. Deze vallen
daardoor beter op tussen de bladeren. Bij iedere bloem in een
hoofdje staat een lang schutblad dat aan de top in drie scherpe
tanden eindigt.
De bloemen zijn vijftallig. Ze hebben een tweehokkig onderstandig
vruchtbeginsel. Langs de rand daarvan staan lange
spitse kelkbladen waarvan de middennerf in een naaldscherpe
punt eindigt. De kroonbladen zijn naar het midden van de
bloem omgebogen. Op het vruchtbeginsel staan twee stijlen,
omringd door een discus, waarop de nectariën zijn gelegen.
De meeldraden steken ver uit de bloem. Alle bloemdelen
hebben een amethistblauwe kleur, plaatselijk in verschillende
tinten. Zo zijn de helmknoppen veel donkerder dan de rest
van de bloem.
De bloemen zijn proterandrisch: eerst komt het stuifmeel vrij,
daarna zijn de stempels rijp. Door de vorm van de bloemkroon
is de nectar toegankelijk voor insecten met een korte
tong; deze hoeft maar drie millimeter lang te zijn.
De honingbijen bezoeken de bloemen van de Blauwe zeedistel
ook als er in de directe omgeving van een plant massaal andere
bijenplanten voorkomen. Zo groeien er aan de luwe kant van
de stuifdijk op de Boschplaat op Terschelling kleine groepen,
vlakbij Lamsoor (Limonium vulgare), een zeer gewilde bijenplant.
Toch is er dan ook bijenbezoek op de bloemen van de
Blauwe zeedistel waar te nemen.
Vruchtverspreiding
Na de bloei blijven de kelkbladen en de stijl met de rijpende
vrucht verbonden. De vrucht is een tweedelige splitvrucht.
In iedere deelvrucht vormt zich één zaad. Het zaad kan laat
in het najaar of vroeg in de zomer tot ontkieming komen.
De platte deelvruchten zijn aan de ene kant vlak en aan de
andere kant bolvormig. Aan de bolvormige zijde hebben ze
een stekelige beharing; ook aan de rand zijn ze stekelig.
Door het ruwe oppervlak en de stekelige kelkresten blijven ze
gemakkelijk hechten aan langskomende dieren, die dan voor
de verspreiding zorgen. Ook vindt verspreiding plaats als de
afgestorven planten door de wind worden meegenomen.
Doordat de vruchten blijven drijven, kunnen ze ook nog
door het water worden verspreid.
plaat 190. Blauwe zeedistel
A deel van plant met bladeren en bloeiwijze; B bloem met schutblad;
C kroonbladen; D stuifmeelkorrel (tricolporaat), equatoriaal aanzicht;
E vrucht; F zaad.