Bijenplanten_web

lipbloemenfamilie 373
Ezelsoor (Stachys byzantina)
Ezelsoor behoort tot het geslacht Andoorn (Stachys) van de
Lipbloemenfamilie (Lamiaceae). Dit geslacht telt ongeveer
200 soorten die verspreid over bijna de hele wereld voorkomen.
Ezelsoor is inheems in Zuidwest-Azië.
Mooi behaard
In het wild kunnen de overblijvende planten een meter hoog
worden, maar in cultuur zijn ze meestal niet hoger dan een
halve meter. De stengels en bladeren gaan schuil onder een
zachte grijze beharing. De elliptische wortelbladeren zijn
gesteeld. Langs de bloeistengels worden de bladeren naar
boven toe kleiner en zijn tenslotte ongesteeld. De bloemen
verschijnen van juni tot in augustus aan de uiteinden van
stevige rechtopstaande stengels. De bloemen vallen niet direct
in het oog. Ze staan in okselstandige bijschermen, die per
knoop een schijnkrans vormen. De kelk is bedekt met een
dikke harenvacht. De rozerode kroon is binnen de kelk buisvormig,
waardoor alleen de boven- en onderlip te zien zijn.
De drielobbige onderlip bestaat uit drie met elkaar vergroeide
kroonbladen. De bovenlip is (wat minder duidelijk) gevormd
uit twee kroonbladen.
De kroonbuis heeft even boven het vruchtbeginsel een krans
van korte stijve haren. Kleine bezoekende insecten, die geen
bijdrage leveren aan de bestuiving van de bloem en die alleen
om de nectar komen, wordt het door de harenkrans moeilijk
gemaakt om bij het nectarium te komen. Dat ligt op een
kussenvormige ring rond het vruchtbeginsel. Twee lange en
twee korte meeldraden zijn op de kroon ingeplant en liggen
tegen de onderkant van de bovenlip. De bloemen zijn
proterandrisch. Eerst komt het stuifmeel vrij, daarna groeit de
stamper verder uit en rijpen de stempels. Bezoekende insecten
landen op de onderlip en strijken tijdens het nectar puren met
de rugzijde tegen de open helmknoppen of, in het vrouwelijke
stadium, tegen de stempels. In dit laatste stadium zijn de twee
korte meeldraden naar buiten gebogen. Het vruchtbeginsel
bestaat uit vier lobben. De stijl staat daar tussenin.
Wolbijen
Honingbijen verzamelen nectar en stuifmeel op Ezelsoor,
maar als er de Grote wolbij (Anthidium manicatum) op de
bloemen vliegt, krijgen ze niet veel gelegenheid voor een
bezoek. Meestal is er dan ook een mannetje van de Grote wolbij
in de buurt. Die vliegt regelmatig tussen de planten door,
staat ook nu en dan stil in de lucht, en bewaakt zijn tijdelijk
territorium tegen indringers. Hommels en andere bijen die in
de buurt komen worden verjaagd en soms tot op een afstand
van 25 meter achtervolgd. De vrouwtjes van de Grote wolbij
krijgen tijdens hun bezoek zo nu en dan bezoek van het
mannetje, dat daarbij blijk geeft van zijn zorg om het voortbestaan
van de soort. Wolbijen gebruiken de beharing van de
Ezelsoor en andere behaarde planten voor het bekleden van
hun nestholte. Ze geven de voorkeur aan roze bloemen.
Zo kun je ze ook aantreffen op Hartgespan (Leonuris cardiaca)
en Bont kroonkruid (Securigera varia).
Vermeerdering
Ezelsoor vermeerdert zich door zaad. De vrucht bevat vier
nootjes. Tuinplanten kunnen ook vermeerderd worden door
scheuren.
plaat 174. Ezelsoor
A stengel met bladeren en bloeiwijzen; B bloem in vrouwelijk
stadium; C meeldraad; D stuifmeelkorrel (tricolpaat): 1 polair aanzicht,
2 equatoriaal aanzicht; E stamper; F vruchtbeginsel met
nectarium; G nootjes.