Bijenplanten_web

26.03.2018 Views

360 bijenplanten: nectar en stuifmeel voor honingbijen

lipbloemenfamilie 361 Bergamotplant (Monarda didyma) Het geslacht Monarda behoort tot de Lipbloemenfamilie (Lamiaceae) en telt 16 soorten en vele ondersoorten, die inheems zijn in Noord-Amerika. De Bergamotplant wordt 60 tot 100 centimeter hoog en heeft een stevige rechtop staande stengel met tegenoverstaande eivormige bladeren. Deze bevatten etherische oliën, onder meer thymol. Uit de verwante soort Monarda punctata wordt deze stof in het groot gewonnen. Felrode bloemen De felrode tweelippige bloemen staan dicht bij elkaar in schijnschermen boven aan de stengel. Binnen zo’n eindelingse bloeiwijze openen de bloemen van uit het midden naar de rand. In het begin van de bloei staan de bloemen bijna rechtop (zie tekening), later staan ze schuiner. De ver buiten de bloem stekende stamper en meeldraden liggen tegen de bovenlip van de bloem. Veel nectar De bloemen zijn proterandrisch: het stuifmeel komt vrij voordat de stempels rijp zijn. In de mannelijke fase van de bloei, die één tot twee dagen duurt, neigen de met elkaar verkleefde helmknoppen van de twee meeldraden iets naar beneden. Later gaan de helmknoppen omhoog en komen de rijpe stempels iets naar beneden, precies op de plaats waar eerder de helmknoppen stonden. De bloem is dan in het vrouwelijke fase, die ook één tot twee dagen duurt. De nectar komt vrij op een kussenvormige discus aan de basis van het vruchtbeginsel. De bloemen produceren veel nectar, met een suikergehalte van ongeveer 30%. Insectenbezoek De bloemen worden het meest door hommels bezocht want die kunnen zonder moeite via de bloemopening het nectarium bereiken. Om stuifmeel te verzamelen, buzzen de hommels al hangend aan de bloem, of ze krabben met de poten over de geopende helmknoppen. Tijdens het buzzen brengen ze de bloem met hun secundaire vliegspieren in een trillende beweging, waardoor het stuifmeel losgetrild wordt en in de beharing van de hommel valt. Honingbijen maken voor het verzamelen van nectar veelal gebruik van inbraakgaatjes die hommels bij het nectarium in de bloemkroon hebben gemaakt. Het buisvormige deel van de bloemkroon is eigenlijk te lang voor de bijentong om via de bloemopening bij het nectarium te kunnen komen. Maar als er veel nectar wordt geproduceerd en dit in de bloembuis stijgt, is het voor de bijen toch mogelijk om via de bloemopening nectar te puren. Van bestuiving komt in beide gevallen niets terecht. Vogelbloemen De bloemen van de Bergamotplant zijn ingericht om door vogels bestoven te worden. In het oorspronkelijke areaal van de soort halen kolibries nectar uit de bloemen. Dat doen ze al vliegend voor de bloem. In het mannelijke stadium komen ze met hun kop in aanraking met het stuifmeel, in het vrouwelijke stadium met de rijpe stempels, waardoor bestuiving tot stand komt. Uit experimenten is gebleken dat de onderlip van de bloem als baken dienst doet voor de vogels. Als de onderlip verwijderd is, kunnen de vogels zich minder goed oriënteren en is het bezoek korter. Vermeerdering De plant vermeerdert zich door zaad. In iedere bloem kunnen vier nootjes tot ontwikkeling komen. Ook vindt vegetatieve vermeerdering plaats door de vorming van worteluitlopers. plaat 168. Bergamotplant A bloeiwijze aan het begin van de bloei; B ontluikende bloem; C open bloem; D uiteinde van bovenlip van kroon, met helmknoppen en gesloten stempel; E verkleefde helmknoppen; F stuifmeelkorrel (stephanocolpaat): 1 polair aanzicht, 2 equatoriaal aanzicht; G vruchtbeginsel met nectarium; H stempels; I nootje.

360 bijenplanten: nectar en stuifmeel voor honingbijen

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!