Bijenplanten_web

uwbladigenfamilie 323
Gewone smeerwortel (Symphytum officinale)
Het geslacht Smeerwortel (Symphytum) behoort tot de Ruwbladigenfamilie
(Boraginaceae) en telt ongeveer 35 soorten.
Deze zijn inheems in Azië en Europa, vooral in het Middellandse-Zeegebied.
De Gewone smeerwortel heeft een groot
Euraziatisch areaal en is ingeburgerd in Noord-Amerika.
Het is de enige inheemse soort in ons land, waar hij algemeen
is in wegbermen en langs slootkanten.
Ruw behaard
De Gewone smeerwortel is een forse, ruw behaarde plant
waarvan de onderste bladeren gesteeld zijn. De bovenste zijn
ongesteeld en lopen een eindje langs de stevige stengel naar
beneden. De bloemen zijn wit, geelachtig wit, helder-,
rood- of donkerpurper. De knoppen staan eerst verticaal omhoog.
Bij het opengaan draait de knop zich en als de bloem
open is, hangt deze verticaal omlaag. Een dergelijke beweging
van de bloemknop tijdens het opengaan komt bij meer
planten voor.
Lange tong vereist
De nectariën bevinden zich diep in de bloem op de bloembodem.
Als een insect nectar wil puren, moet zijn tong
tenminste 10 millimeter lang zijn. Hommels hebben zo’n
lange tong, maar bijten soms dichtbij het vruchtbeginsel een
gaatje in de bloemkroon om de nectar makkelijker te kunnen
opnemen. De Honingbij maakt daar dankbaar gebruik van.
Bestuiving
De Gewone smeerwortel bloeit in mei en juni. De hangende
stand van de bloemen bevordert de bestuiving. De meeldraden
liggen tegen de stamper aan. De helmknoppen openen zich aan
de zijde die tegen de stamper ligt. Wanneer een insect via de
‘legale’ weg zijn tong in de bloem steekt, vindt het zijn weg
versperd door schubben die tussen de meeldraden tegen de
stamper staan. De randen van de schubben zijn bezet met korte
in elkaar grijpende uitsteeksels. Het insect moet voor het opzuigen
van de nectar zijn tong daarom langs de helm knoppen
brengen, waarbij stuifmeel vrijkomt en op het insect valt.
plaat 149. Gewone smeerwortel
A bloeiwijze; B blad; C doorsnede bloem; D deel kroon met meeldraden;
E meeldraad; F stuifmeelkorrel (stephanocolporaat),
equatoriaal aanzicht; G kelk met stamper; H kelk met rijpende
vruchten; I vrucht; J zaad.