Bijenplanten_web

kornoeljefamilie 277
Rode kornoelje (Cornus sanguinea)
Rode kornoelje behoort tot de Kornoeljefamilie (Cornaceae).
Hij is inheems in ons land en is vaak langs bosranden te
vinden. Ook wordt hij veelvuldig aangeplant in parken,
plantsoenen en langs wegen. De Rode kornoelje is een
struik met eivormige bladeren met evenwijdige zijnerven.
De bladeren vertonen een diagnostisch kenmerk van het
geslacht Kornoelje (Cornus): als een blad voorzichtig in
tweeën wordt gescheurd, blijven elastische ‘draden’ tussen
beide helften zichtbaar.
Rood in herfst en winter
In de vroege herfst beginnen de bladeren al te verkleuren. Het
donkergroen op de bovenzijde gaat dan over in donkerbruinrood.
Als de bladeren zijn afgevallen, valt de kleur van de twijgen
beter op. In het eerste jaar zijn ze glanzend rood of bruinrood
en hebben ze een korte dichte beharing. In het daaropvolgende
jaar zijn ze bruin en is de beharing verdwenen. Die rode
kleur ontstaat door de inwerking van het licht. Dat is te zien
aan de horizontaal staande twijgen. Aan de bovenkant zijn ze
rood en aan de onderkant groen. Ook als een deel van een twijg
langdurig door een blad is bedekt, kleurt dat deel minder rood.
Zo hard als hoorn
De naam Kornoelje is afgeleid van het Latijnse woord cornu
(hoorn). Het oude hout van de struik is erg hard en werd
vroeger daarom wel met hoorn vergeleken. De takken hebben
wit merg.
Voornamelijk nectar
In juni worden de struiken interessant voor de bijen. De witte
bloemen staan in bolvormige schermen. De bloemen zijn
makkelijk toegankelijk voor insecten met een korte tong.
De vier kroonbladen staan wijd uiteen. Samen, als bloeiwijze
vallen de bloemen goed in het oog. Ze verspreiden een niet zo
aangename geur, die aan de Meidoorn (Crataegus) doet denken.
De nectar komt te voorschijn tussen de stamper en de meeldraden
en verzamelt zich rondom de enigszins verdiept staande
stamper. De gele helmknoppen staan op gelijke hoogte met
de groene stempel.
Uit waarnemingen is me gebleken dat honingbijen de bloemen
voornamelijk om de nectar bezoeken. Stuifmeel wordt bijna
niet verzameld. In augustus zijn de zwarte bessen rijp. Vogels
verspreiden de zaden. Het vruchtvlees van de bessen heeft een
heldergroene kleur. In iedere bes zit één zaad.
Winterknoppen
Om de winterknoppen te beschermen tegen de winterkou,
zijn ze dicht bezet met stevige haren. Imkers die zich behalve
met bijen ook nog met bijenplanten bezig houden behoeven
in de winter niet met lege handen te zitten. De knoppen waarin
zich de bladeren en bloemen voor het komende jaar vormen
zijn dan het bekijken waard. Een goede tabel tot het bepalen
van de geslachten met behulp van knoppen en andere winterkenmerken
is opgenomen in het boek ‘Nederlandse dendrologie’
(Boom et al., 2000).
plaat 126. Rode kornoelje
A twijg met bladeren en bloeiwijze; B bloem; C stamper; D stuifmeelkorrel
(tricolp(or)aat), scheef polair aanzicht; E vruchten;
F zaad; G twijg in de winter; H en I winterknoppen.