Bijenplanten_web

wijnruitfamilie 267
Lederboom (Ptelea trifoliata)
De Lederboom behoort tot het geslacht Ptelea van de
Wijnruitfamilie (Rutaceae). De Wijnruit (Ruta graveolens)
en Skimmia (Skimmia japonica) behoren ook tot deze
familie. De naam Ptelea is afgeleid van de Griekse benaming
voor de Iep (Ulmus). De vruchten van de Ptelea-soorten
vertonen veel gelijkenis met die van de Iep. Het geslacht
Ptelea telt drie soorten. De Lederboom is inheems in Canada
en de oostelijke helft van de Verenigde Staten. Hij komt daar
veel langs de bosranden voor. Ruim drie eeuwen geleden
werd de Lederboom in Engeland in cultuur genomen.
Drie blaadjes
De Lederboom groeit als een struik of een kleine boom met
bolvormige kruin. De plant wordt in zijn oorspronkelijk areaal
zes meter hoog, maar in cultuur niet meer dan zo’n vier meter.
Van eind april tot begin mei verschijnen de bladeren. Elk blad
bestaat uit drie blaadjes, vandaar de soortnaam trifoliata.
Verspreid over het bladoppervlak liggen olieklieren, die een
scherpe geur verspreiden als de bladeren gekneusd worden.
De olieklieren zijn als lichte puntjes te zien als een blad tegen
het licht wordt gehouden. Ook de bast van de plant is met
olieklieren bezet.
Bloemen geliefd bij insecten
In juni en juli staat de Lederboom in bloei. De bloemen staan
in eindelingse bolvormige schijnschermen. Ze hebben vier
smalle, groenachtig witte kroonbladen, vier daarmee afwisselende
meeldraden en een tweehokkig vruchtbeginsel.
Door vroegtijdig afbreken van de ontwikkeling van meeldraden
of stamper zijn de bloemen soms eenslachtig.
Vaak komt daarbij ook nog tweehuizigheid voor: planten
met functioneel vrouwelijke of mannelijke bloemen.
De bloemen verspreiden een onaangename geur. Ze trekken
allerlei insecten aan, want de nectar onderin de bloem is
makkelijk bereikbaar. De nectar bevat gelijke hoeveelheden
saccharose, fructose en glucose. Experimenten hebben
uitgewezen dat honingbijen de voorkeur geven aan nectar
waarin deze suikers in gelijke hoeveelheden aanwezig zijn,
maar in de vrije natuur is die voorkeur nog niet aangetoond.
De stamper staat op een korte verhoging, die gynofoor
wordt genoemd. In ieder hok van het vruchtbeginsel zitten
twee zaadknoppen, waarvan er één zich tot zaad kan ontwikkelen.
Vermeerdering
In de vrije natuur vermeerdert de plant zich door middel van
zaad. Iedere vrucht, een gevleugeld nootje, kan twee zaden
bevatten. Ze zijn omhuld met een stevig houtachtig weefsel.
Rond de vrucht zit een vliezige vleugel, waardoor het zaad
door de wind kan worden verspreid. De vruchten blijven
onder normale omstandigheden de hele winter aan de plant.
De Lederboom laat zich ook vermeerderen door zomerstekken
of afleggers.
plaat 121. Lederboom
A scheut met bladeren en bloeiwijze; B tweeslachtige bloem;
C meeldraad; D stuifmeelkorrel (tricolporaat): 1 polair aanzicht,
2 equatoriaal aanzicht; E stamper op gynofoor; F nootje met vleugel;
G zaad.