Bijenplanten_web

kruisbloemenfamilie 243
Pinksterbloem (Cardamine pratensis)
De Pinksterbloem is een soort van het geslacht Veldkers
(Cardamine), dat behoort tot de Kruisbloemenfamilie
(Brassicaceae). Veldkers is een van de grootste geslachten van
de familie. Het telt ongeveer 160 soorten, die over de gehele
wereld voorkomen. De Pinksterbloem houdt van een vochtige
standplaats. Hij is daarom veel te vinden in vochtige
graslanden, natte bossen en langs waterkanten. De vorm van
de plant is zeer variabel, wat vermoedelijk een gevolg is van
standplaatsfactoren.
De Pinksterbloem is een meerjarige plant, die overwintert met
een rozet van grondstandige bladeren. Daaruit ontwikkelt
zich in het voorjaar een rechtopstaande, al of niet vertakte,
bebladerde stengel. De bladeren zijn geveerd. De stengelbladeren
bovenaan de plant verschillen duidelijk in vorm van
de rozetbladeren. De blaadjes van de stengelbladeren zijn
langwerpig elliptisch, die van de onderste bladeren eirond
met een onregelmatige tanding.
Lila bloemen
Eind april/begin mei staat de Pinksterbloem meestal in volle
bloei. De bloemen staan in eindelingse trossen. Gewoonlijk
zijn ze lila met donkere aderen. Er komen ook vormen voor
met lichter gekleurde of bijna witte bloemen. De geur van de
bloemen neemt in intensiteit toe naar de basis van de kroonbladen.
De vier kelkbladen zijn onderaan komvormig.
Ze staan dicht tegen de vier kroonbladen en houden die bij
elkaar. Daardoor wordt een korte buisvormige structuur
gevormd, die bescherming biedt aan de nectar. Er zijn zes
meeldraden, twee korte en vier lange. Rond de voet van elk
van de korte meeldraden ligt aan de buitenzijde een ringvormig
nectarium. Kleine bolvormige nectariën tussen de
lange meeldraden scheiden ook nectar af, zij het in mindere
mate. De afgescheiden nectar kan tijdelijk in de uitholling van
de kelkbladen worden opgeslagen. Tijdens de bloei groeien de
lange meeldraden verder uit en reiken de helmknoppen tot
boven de stempel. Ze maken bovendien een draaiende beweging
naar de korte meeldraden. Op die plaats is er in de
bloem voor bezoekende insecten de meeste ruimte om bij het
nectarium van de korte meeldraden te komen.
Openspringende vruchten
Voor zaadvorming is de Pinksterbloem afhankelijk van
insectenbezoek, want de plant is zelfsteriel, wat wil zeggen dat
er bij bestuiving met eigen stuifmeel geen zaden worden
gevormd. Binnen de Kruisbloemenfamilie zijn de soorten van
de Veldkers de enige die door middel van het openspringen
van de vrucht het zaad verspreiden. De vrucht is een platte
hauw. Bij rijpheid springt hij met twee oprollende kleppen
open, waardoor de zaden van het tussenschot losraken en
enkele meters weggeslingerd kunnen worden.
Bijenbezoek
Honingbijen verzamelen zowel nectar als stuifmeel.
Het bezoek is vluchtig. Soms bezoeken de bijen wel zo’n
20 bloemen per minuut. Gedurende een periode van één tot
vier dagen komt het stuifmeel in een bloem vrij, het meeste
tijdens de voormiddag. De stuifmeelkorrels hebben een korreloppervlak
met een grove netstructuur en lange brede kiemopeningen,
die bijna van pool tot pool reiken. De stuifmeelklompjes
zijn lichtbruin. De nectar bevat voor het merendeel
vruchtensuiker en druivensuiker.
Vermeerdering
Behalve door zaad kan de Pinksterbloem zich vegetatief
vermeerderen. Als een blad, of een gedeelte daarvan, op de
grond komt te liggen, bijvoorbeeld na het maaien, kunnen
zich in de bladoksels worteltjes gaan vormen en ontstaan er
nieuwe plantjes.
plaat 109. Pinksterbloem
A in bloei staande plant; B meeldraden en nectariën; C stuifmeelkorrel
(tricolpaat): 1 polair aanzicht, 2 equatoriaal aanzicht;
D stamper; E vruchten (hauwen); F zaden; G plantjes die zich uit
een blad hebben ontwikkeld.