Bijenplanten_web

ozenfamilie 203
Duinroos (Rosa pimpinellifolia)
De Duinroos behoort tot het geslacht Roos (Rosa) van de
Rozenfamilie (Rosaceae) en komt vooral voor in de duinen
en op de Waddeneilanden. De plant vraagt een kalkrijke
bodem, maar kan zich op ontkalkende duinen lang handhaven
omdat hij diep wortelt. Grote gedeelten van de duinen
kunnen met de Duinroos begroeid zijn. Wanneer de planten
in de volle zon staan blijven ze laag. Het zijn dwergstruiken,
waarvan een groot deel zich onder de grond bevindt. In de
schaduw worden de struiken hoger en ijler. De scherpe stekels
verschillen in lengte en komen alleen voor op de takken;
de blad- en de bloemstelen zijn er vrij van. De bladeren
vertonen veel gelijkenis met die van de Kleine pimpernel
(Sanguisorba minor), vandaar de naam pimpinellifolia.
Veel meeldraden
Het is een fleurig gezicht als in de voorzomer de Duinroos grote
stukken van de duinen met roomwitte bloemen tooit. De
bloembodem is urnvormig en omsluit de stampers. De stempels
steken even buiten de nauwe opening van de bloembodem.
Vruchtbeginsel en stijl zijn beide bezet met doorschijnende
haren. Langs de stijl zijn de haren rood aan gelopen. De meeldraden
staan in drie kransen en buigen na het openen van de bloem
opeenvolgend naar buiten. De gele helmknoppen verschillen in
vorm. In één bloem telde ik eens 20 stampers en 60 meeldraden.
Bijenbezoek
De honingbijen moeten het van de talrijke meeldraden hebben,
want evenals andere soorten van het geslacht produceert de
Duinroos weinig of geen nectar. Het is een echte pollenbloem.
Een bij loopt tijdens het bloembezoek alsmaar over de helmknoppen.
Zij gunt zich daarbij geen rust. Het verzamelde
stuifmeel heeft in de klompjes een groengele kleur.
De bijen vliegen alleen op die bloemen, waarvan nog niet
alle helmknoppen zijn opengegaan. In dat stadium van de
bloem heeft de bloemkroon een komvorm. Tegen het eind
van de bloei krijgt de bloemkroon een vlakke stand. Volgens
mijn waar nemingen geuren de bloemen waarin nog stuifmeel
is te halen intensiever dan de bloemen met vlakke bloemkroon,
waarvan de helmknoppen bijna alle leeg zijn.
Waarschijnlijk gebruiken bijen het verschil in geur om deze
bloeistadia van elkaar te onderscheiden. Ze benaderen wel alle
bloemen, maar die met lege helmknoppen worden niet
bezocht.
Alleen de kroonbladen vallen af
Duinroos vermeerdert zich door wortelopslag en door zaad.
Na de bloei vallen alleen de kroonbladen af. Stampers en
meeldraden verwelken, maar blijven aan de bloem vastzitten.
De bloembodem groeit uit tot een paarse rozenbottel. Als die
rijp is gaan de kelkbladen omhoog staan.
Roest
Op de Duinroos komt veelvuldig een roestschimmel voor:
de Duinroosroest. Opvallend zijn de fel oranje sporenmassa’s
op diverse delen van de plant, bijvoorbeeld op de bladeren en
de bloembodem.
plaat 89. Duinroos
A tak met bladeren en bloemen; B stamper; C meeldraden;
D stuifmeelkorrel (tricolp(or)aat), polair aanzicht; E rozenbottel;
F vruchten.