Bijenplanten_web

vlinderbloemenfamilie 143
Gewone rolklaver (Lotus corniculatus)
De Gewone rolklaver behoort tot de Vlinderbloemenfamilie
(Fabaceae). Het geslacht Rolklaver (Lotus) telt ongeveer
100 soorten, waarvan de meeste inheems zijn in het Middellandse-Zeegebied.
In ons land is de Gewone rolklaver een
algemene soort. De plant heeft een uitgebreid wortelstelsel
met een penwortel. Hierdoor is hij goed bestand tegen langdurige
droogte. Je ziet de plant dan ook veel in droge duinvegetaties.
Tussen de andere planten is de Gewone rolklaver
een opvallende verschijning. De bloemen hebben een heldergele
kleur, soms rood aangelopen als ze nog in knop zijn.
Voor het bijenoog zijn de bloemen bijengeel. Wanneer een
koe veel bloemen van de plant eet, komt de gele kleurstof in
de melk, die dan een heldergele boter levert. In ons land zal
zich dat niet vaak voordoen.
meel door de meeldraden naar buiten wordt gedrukt. Soms is
te zien dat een bij tijdens het nectar puren met haar poten de
kiel omlaag drukt en het stuifmeel in de korfjes aan de achterpoten
werkt. Het stuifmeel is kleverig en blijft gemakkelijk
tussen de beharing hangen. Wanneer de druk op de kiel toeneemt,
komt ook de stamper naar buiten en in aanraking met
de onderzijde van de bij. Daarbij komt zelfbestuiving of kruisbestuiving
tot stand. Na het bezoek komt de kiel weer terug
in zijn oorspronkelijke stand. Dit kan zich 8 tot 10 keer
herhalen.
Kruisbestuiving belangrijk
Bij kruisbestuiving vormen zich de meeste zaden. Uit onderzoek
is namelijk gebleken dat bij zelfbestuiving (bijvoorbeeld
door bijen) maar 0,6-5% van de zaadknoppen tot zaden
uitgroeien. Wordt kunstmatig stuifmeel van het ene bloem op
de stamper van een andere bloem in hetzelfde bloemhoofdje
gebracht, dan is de kans op zaadvorming 3-18%. Bij bloemen
van verschillende bloemhoofdjes van dezelfde plant is de kans
12-40%, en bij kruisbestuiving 46-83%. Hieruit blijkt weer de
belangrijke rol die bijen hebben bij de zaadvorming.
Veevoer
In de Verenigde Staten wordt Gewone rolklaver geteeld voor
veevoer. Voor de zaadteelt wordt daar veel waarde gehecht aan
het werk van bijen en van de Honingbij in het bijzonder.
Vermeerdering
De plant vermeerdert zich door zaad. In een vruchtbeginsel
kunnen 10 of soms meer zaden tot ontwikkeling komen.
De vrucht is een peul. Als de zaden rijp zijn, worden ze door
de spontaan openspringende en oprollende vruchtkleppen van
de peul weggeslingerd.
Kiel met speciale functie
De bloemkroon bestaat uit een vlag, twee zwaarden en een
kiel. In de kiel bevinden zich de stamper en de 10 meeldraden.
Eén daarvan staat los, de andere zijn aan de basis met elkaar
vergroeid en vormen een kokertje rond de stamper. Doordat
die ene meeldraad los staat, is het kokertje niet helemaal
gesloten. De bijen kunnen door de spleet de nectar bereiken,
die aan de basis van het vruchtbeginsel wordt afgescheiden.
Voor de bestuiving heeft de kiel een bijzondere functie. In het
knopstadium van de bloem openen zich de helmhokken en
wordt het stuifmeel als een kleverige massa in het bovenste
deel van de kiel gebracht. Op dit moment zijn de meeldraden
alle even lang. Ze zitten in twee kransen van vijf in de bloem.
Nadat het stuifmeel is vrijgekomen vormen zich onder de
helmknoppen van de vijf meeldraden van de buitenkrans
kegelvormige verdikkingen. Bovendien worden deze meeldraden
langer. Het stuifmeel wordt daarbij naar de top van de
kiel gedreven. De kiel heeft daar een kleine opening. De bijen
gebruiken de kiel als landingsplaats. Door het gewicht wordt
deze iets omlaag gedrukt, met als gevolg dat een beetje stuifplaat
59. Gewone rolklaver
A deel van bloeiende plant; B bloem; C bloeiwijze van boven; D kelk
met kiel; E meeldraden met stamper; F meeldraden: 1 helmknop van
korte meeldraad, van twee zijden, 2 helmknop van lange meeldraad;
G stuifmeelkorrel (tricolporaat): 1 polair aanzicht, 2 equatoriaal
aanzicht; H stamper; I opengesprongen peulen; J zaden.