Bijenplanten_web
138 bijenplanten: nectar en stuifmeel voor honingbijen
vlinderbloemenfamilie 139 Verfbrem (Genista tinctoria) De Verfbrem behoort tot geslacht Heidebrem (Genista) van de Vlinderbloemenfamilie (Fabaceae). Het geslacht komt voor in bijna heel Europa, in West-Azië en in Noord-Afrika. Van de ongeveer 70 soorten heeft de Verfbrem de grootste verspreiding. In ons land is deze belangrijke stuifmeelleverancier helaas niet algemeen. Hij komt hier nog het meest voor op de Waddeneilanden, in heidevegetaties op matig droge tot matig vochtige gronden. De plant is een een kleine struik die 60 centimeter hoog kan worden. De groene, gegroefde stengels vertakken zich herhaaldelijk. De verspreide bladeren hebben een korte steel en zijn elliptisch tot lancetvormig. Bloemen met kleurvariatie De Verfbrem bloeit van juni tot september. De late bloei is veelal een nabloei en de plant draagt dan inmiddels ook rijpe vruchten. De bloemen staan in trosvormige eindelingse bloeiwijzen. Aan de basis van de kelk staan twee kleine schutbladen. De bloemkroon, die uit een vlag, twee zwaarden en een kiel bestaat, is voor ons oog geheel goudgeel. Voor het bijenoog is er aan de bloem meer variatie waar te nemen. Met uitzondering van een vlek aan de basis kaatst de vlag behalve geel ook ultraviolet terug en is dus voor de Honingbij bijenpurper. De zwaarden en de kiel reflecteren minder ultraviolet dan de vlag, en bovendien hebben de zwaarden aan het eind een vlek die geen ultraviolet terugkaatst. Genoeg variatie dus voor de bijen om zich goed op de bloemen te kunnen oriënteren. Maar goed ook, want de bloemen verspreiden geen geur. De kleurschakering op de vlag kunnen we geen nectarmerk noemen, want er wordt geen nectar geproduceerd; er valt alleen stuifmeel te halen. De 10 meeldraden zijn met elkaar vergroeid tot een buisje dat het vruchtbeginsel en het begin van de stijl omsluit. Meeldraden en stamper worden door de kiel omsloten en staan daarin onder een opwaarts gerichte spanning. De kiel en de zwaarden staan onder een neerwaartse spanning. Reeds in het knopstadium van de bloem gaan de helmknoppen van de vier bovenste meeldraden open; de rest volgt kort voor het opengaan van de bloem. Bijen hoeven niet veel moeite te doen om met het stuifmeel in aanraking te komen. Als ze bij hun bezoek op de zwaarden en de kiel landen, slaan deze naar beneden en veren meeldraden en stamper omhoog. De stempel komt als eerste met de onderzijde van de bij in aanraking en hopelijk met het daar aanwezige stuifmeel van andere bloemen. Daarna volgen de meeldraden, die samen het stuifmeel uit de kiel in de beharing van de bij slaan. Voor zover dat niet door de bij in de klompjes wordt verzameld kan het dienst doen voor de bestuiving van volgende bloemen. Voor kruisbestuiving moet een bloem het hebben van dat ene bijenbezoek, want zowel meeldraden en stamper als de zwaarden en de kiel veren niet meer terug naar de oude stand. Blijft insectenbezoek uit, dan kan zich door zelfbestuiving ook zaad vormen. Verfplant De twijgen, bladeren en bloemen bevatten de gele verfstoffen genisteïne en luteoline, die vroeger werden gebruikt voor het verven van linnen en wol. Het waren duurzame verfstoffen maar ze zijn toch verdrongen door andere. De naam tinctoria is afgeleid van het Latijnse tinctor (verver). Vermeerdering De Verfbrem vermeerdert zich alleen door de vorming van zaad. De vrucht is een peul die met twee kleppen openspringt. De zaden kiemen al in de herfst en ze doen dat het beste op een lichte standplaats. plaat 57. Verfbrem A deel van bloeiende plant; B bloem: 1 direct na ontluiken, 2 na insectenbezoek; C bloemkroon: 1 vlag, 2 zwaarden, 3 kiel; D meeldraden met stamper; E meeldraden; F stuifmeelkorrel (tricolpaat): 1 polair aanzicht, 2 equatoriaal aanzicht; G stamper; H peulen; I zaad.
- Page 90 and 91: 88 bijenplanten: nectar en stuifmee
- Page 92 and 93: 90 bijenplanten: nectar en stuifmee
- Page 94 and 95: 92 bijenplanten: nectar en stuifmee
- Page 96 and 97: 94 bijenplanten: nectar en stuifmee
- Page 98 and 99: 96 bijenplanten: nectar en stuifmee
- Page 100 and 101: 98 bijenplanten: nectar en stuifmee
- Page 102 and 103: 100 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 104 and 105: 102 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 106 and 107: 104 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 108 and 109: 106 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 110 and 111: 108 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 112 and 113: 110 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 114 and 115: 112 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 116 and 117: 114 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 118 and 119: 116 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 120 and 121: 118 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 122 and 123: 120 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 124 and 125: 122 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 126 and 127: 124 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 128 and 129: 126 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 130 and 131: 128 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 132 and 133: 130 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 134 and 135: 132 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 136 and 137: 134 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 138 and 139: 136 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 142 and 143: 140 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 144 and 145: 142 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 146 and 147: 144 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 148 and 149: 146 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 150 and 151: 148 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 152 and 153: 150 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 154 and 155: 152 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 156 and 157: 154 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 158 and 159: 156 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 160 and 161: 158 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 162 and 163: 160 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 164 and 165: 162 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 166 and 167: 164 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 168 and 169: 166 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 170 and 171: 168 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 172 and 173: 170 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 174 and 175: 172 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 176 and 177: 174 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 178 and 179: 176 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 180 and 181: 178 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 182 and 183: 180 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 184 and 185: 182 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 186 and 187: 184 bijenplanten: nectar en stuifme
- Page 188 and 189: 186 bijenplanten: nectar en stuifme
138 bijenplanten: nectar en stuifmeel voor honingbijen