Museum Praet juni 2001
ffiffiffiffiffiffiffiffiffiffiffiw De tram terug in Princenhage? Of toch de light-rail in 2005? Prr'cics Il rrlir.tulert dceri rle slot)rl.ttrcitt vittt ilc Stauts Sptxx-rvcgctr lL)\'er 0rn tijderts tlc- *'i n terdicn -rtlcgel i ni: ran I908 c1c atstand tus-rc'n Iralte Lrcshosch en het slttion Brctla tc r.rtrrl;nrggt--n: de stop bi1 halte Princct.rhugc inhc-urcpe n. Vijf kccr pcl dag koni.lcr tlc ;-ciz-igcrs ..r. gebrLril ran tttltkett i,rtt nilrr Rrl,rsinrllril t Vli !s1ll-gen ) te giiart 0l' u;ill Bredl t'filhirrgl. Rcizigels i'unuit Plincerihage diendt-u zich L-L-r'\i rlairr dc haite alrn rJ.' huidige Heilaar-stlalt/ lVlr'. Bicrcnsrvcg te ttgcrcn r,l' kontlcn rurttrurlijk gebluik triiken van rie tranr riic varraf de Ilaagse \larkt vra de Ilaagptx»r naat- Rrerla licp. Beqoltnert :rl. pullilcntt'alll it) l8t)íl \\ ils het rnogc'ii.jk rrtcl dczc lijn ncgcn kccl pcr' clag naal dc gr()tc stad ie reizct.r. s Zotttcr: wrs deze li.jrt doot-retrtrkketr ttlar lict [-icslri-rsch oru rle [Jredlttaur gelegenhcid te geven een ilisre neLts in lrtt Prirtccnhluu:sc groen tc halen. [)e eihte strtonrtlarniijnen wer-dett aangclcgd rnct irehuip vrr-r Belsise h llapitaiti. De liin t att iltr ZNSN4 tZuicl-Nccicllandsche Síor)utttintwe g-i\liratschrrlryiil rverd r,crdcr uil-ectrouwri via Etlen. Hoeven. (Jirtlcnbosch. ()ud-Gastcl. Kluislarrd nael Rotrsenilaal cn Stccribcrgen. L)e suikerlahlieken in de regit-, spccldcn een helangrijLe rrri in de otttu,ikhclins ven lrct gocdclertlervoeI lnet de stoottttrattt. Op sontmige trajecten l\,'ct'd itct pcrs()nÈ11- vcr\r)cÍ rrog geruirtte trjri velzorgtl tltxrt-de paili-dentran'r. Princcnhage \\'as een knooppunt. Op dc l{augse N{alkt ging tcn al'takking ran de lijn 13r'cda-Etten " ia de \{urkt cloor r.lc- Drecf narr' Í{i.ishergen en r,ia ilc Nrrpolconsrve g nall Auts erl;en. Uekiiken rre nu clc bijna I00 jaar ouric 1i)t0 \'ln dc Licshosstritilt (tocn nog (;f()oL!'\tl-itut gen0rmd; zicn $c dc r-Iils iichting Ettc'rr-l-eur' lopcn. Dc pluchtige lantaarn aan hr'l. Ituis van t1e Fam. Sncls trp Je h,'ek ltnk: rttot'l r'Jtl in.ilit;rti\. zijtl rrr,rt icclc-rccn die zich nrel tle herinriclrtirig van cle l\{alkt cn aansrcr)zL'nclc histor-ischc strltr:n in de dorpskern bezi-uhouclt crt nog lrczi-q zal houde tr. Nrituurli.fk kli.jgen wi.i tle sclcrrc r-ust dic uitgaat van dit plaatle nict tclLrg. Buiten ccn paard cn wagcn. bclaclcn nrt-t busscls ri.ishout dic bcstcnrd \r'lrr-er) \'oor de oven \an een bakkerij, zicn rvc ccn handkat t>p de rves. Vandaag dc clag is {-le i)lailts \\'rràr tlc tlarnli.jn liepr aangowezcn al: p:rkeer' strook ulril cian ook goeri gebrLiik van rviir-dt genraakt. Hoc kun jc lu als bestirur- ,,ier lan !-cn gc,leerlte een g(lr.rdell lorrnulc ol'de nreest "-qenlenlr" dele r vindcn ort be \\ oners " bczoc'kcls cn niiticlcr rstarttl ie v l c- dcn tc steilen. Rorcndicn nroci ltct opcrt- G * y t t t .t t rtr Ltt/ Lí c.t bo s.; I t u o t ( Art t i t h t ktr t.t r'l t t í t I 90 -i 1 buiir r crlocr en tie rer'binding ltet hct hrs Íoiisclrc aclrtcrland zoals EÍïèn. Lrr-sbosch. Rrth en Prinscnbcck {L-\\,tiirborqd hiilr'cn. ['i1.'rlrlrtd i: I\lu.eLrrtt Plxci seer) ('lrir)ir'- blarl. rnaar het ligt voor tlc irarrd dat eeir sroep liln nreÍlscn dic zich voor de geschicrlcnis lrn hun u'ocrplaats inieresseren- ile ontrvikkcling in en rondorn Princ c n h a gc nr e t a l'-q u s o-g en v o l -e e n. B o u rv ih' i 1 i die Lrcloond rlorLit nrct rvolkenklabtrcrs tlic zichtbaar zijn lanaf clc Haagsernarkl kan nir-t clc hcrloeling zi.in. Ook "aÍ-uecilrn de" straten clie delcn r,ln rlc rnrclderstencl rrnlrcreikhulrI ntlrkcI i. nit'l ()l)n()rlLruIl. Wriitrurl b.r', gccr.r versl'oot ruarktplt-in. u,aar ltet gerlottrrisec'rde \'arkl-eÍ rond 9eleid u'ordt? l)Lrs vanuit clc Hairgr,,cg via L.iesbosstraat. I)oelenstrnt. naiu de I)r'eef. t3ijnr r{c liamfoute Vllr tocn cn btlrenclien een pafkccrlcrlein met meel rrrogcli.ikhetlen op de Pr;:r'kl urt ii.idell. le.trr rterLr'il r'.'rt 1ill]lil\- tisch plein. Bor:dcu ijn van dc Calseiltle
- Page 2 and 3: B0[0fr0n Stichting l\'incenhtags iV
- Page 4 and 5: Vervolg van pagina 3 -herd. r,vat m
- Page 6 and 7: Vclvolg van Pagina .5 marktveld. aa
- Page 8: Beelden uit Priruc enhage : Grafmon
ffiffiffiffiffiffiffiffiffiffiffiw<br />
De tram terug in Princenhage?<br />
Of toch de light-rail in 2005?<br />
Prr'cics Il rrlir.tulert<br />
dceri rle slot)rl.ttrcitt vittt<br />
ilc Stauts Sptxx-rvcgctr<br />
lL)\'er 0rn tijderts tlc-<br />
*'i n terdicn -rtlcgel i ni:<br />
ran I908 c1c atstand<br />
tus-rc'n Iralte Lrcshosch<br />
en het slttion Brctla tc<br />
r.rtrrl;nrggt--n: de stop<br />
bi1 halte Princct.rhugc<br />
inhc-urcpe n.<br />
Vijf kccr pcl dag koni.lcr<br />
tlc ;-ciz-igcrs ..r. gebrLril<br />
ran tttltkett i,rtt<br />
nilrr Rrl,rsinrllril t Vli<br />
!s1ll-gen ) te giiart 0l'<br />
u;ill Bredl t'filhirrgl.<br />
Rcizigels i'unuit Plincerihage<br />
diendt-u zich<br />
L-L-r'\i rlairr dc haite alrn rJ.' huidige Heilaar-stlalt/<br />
lVlr'. Bicrcnsrvcg te ttgcrcn r,l'<br />
kontlcn rurttrurlijk gebluik triiken van rie<br />
tranr riic varraf de Ilaagse \larkt vra de<br />
Ilaagptx»r naat- Rrerla licp.<br />
Beqoltnert :rl. pullilcntt'alll it) l8t)íl \\ ils<br />
het rnogc'ii.jk rrtcl dczc lijn ncgcn kccl pcr'<br />
clag naal dc gr()tc stad ie reizct.r. s Zotttcr:<br />
wrs deze li.jrt doot-retrtrkketr ttlar lict<br />
[-icslri-rsch oru rle [Jredlttaur gelegenhcid<br />
te geven een ilisre neLts in lrtt Prirtccnhluu:sc<br />
groen tc halen. [)e eihte strtonrtlarniijnen<br />
wer-dett aangclcgd rnct irehuip<br />
vrr-r Belsise h llapitaiti. De liin t att iltr<br />
ZNSN4 tZuicl-Nccicllandsche Síor)utttintwe<br />
g-i\liratschrrlryiil rverd r,crdcr uil-ectrouwri<br />
via Etlen. Hoeven. (Jirtlcnbosch.<br />
()ud-Gastcl. Kluislarrd nael Rotrsenilaal<br />
cn Stccribcrgen.<br />
L)e suikerlahlieken in de regit-, spccldcn<br />
een helangrijLe rrri in de otttu,ikhclins ven<br />
lrct gocdclertlervoeI lnet de stoottttrattt.<br />
Op sontmige trajecten l\,'ct'd itct pcrs()nÈ11-<br />
vcr\r)cÍ rrog geruirtte trjri velzorgtl tltxrt-de<br />
paili-dentran'r.<br />
Princcnhage \\'as een knooppunt. Op dc<br />
l{augse N{alkt ging tcn al'takking ran de<br />
lijn 13r'cda-Etten "<br />
ia de \{urkt cloor r.lc-<br />
Drecf narr' Í{i.ishergen en r,ia ilc Nrrpolconsrve<br />
g nall Auts erl;en.<br />
Uekiiken rre nu clc bijna I00 jaar ouric<br />
1i)t0 \'ln dc Licshosstritilt (tocn nog<br />
(;f()oL!'\tl-itut gen0rmd; zicn $c dc r-Iils<br />
iichting Ettc'rr-l-eur' lopcn. Dc pluchtige<br />
lantaarn aan hr'l. Ituis van t1e Fam. Sncls trp<br />
Je h,'ek ltnk: rttot'l r'Jtl in.ilit;rti\. zijtl rrr,rt<br />
icclc-rccn die zich nrel tle herinriclrtirig van<br />
cle l\{alkt cn aansrcr)zL'nclc histor-ischc<br />
strltr:n in de dorpskern bezi-uhouclt crt nog<br />
lrczi-q zal houde tr.<br />
Nrituurli.fk kli.jgen wi.i tle sclcrrc r-ust dic<br />
uitgaat van dit plaatle nict tclLrg. Buiten<br />
ccn paard cn wagcn. bclaclcn nrt-t busscls<br />
ri.ishout dic bcstcnrd \r'lrr-er) \'oor de oven<br />
\an een bakkerij, zicn rvc ccn handkat t>p<br />
de rves. Vandaag dc clag is {-le i)lailts \\'rràr<br />
tlc tlarnli.jn liepr aangowezcn al: p:rkeer'<br />
strook ulril cian ook goeri gebrLiik van<br />
rviir-dt genraakt. Hoc kun jc lu als bestirur-<br />
,,ier lan !-cn gc,leerlte een g(lr.rdell lorrnulc<br />
ol'de nreest "-qenlenlr" dele r vindcn ort be<br />
\\ oners " bczoc'kcls cn niiticlcr rstarttl ie v l c-<br />
dcn tc steilen. Rorcndicn nroci ltct opcrt-<br />
G * y t t t .t t rtr Ltt/ Lí c.t bo s.; I t u o t ( Art t i t h t ktr t.t r'l t t í t I 90 -i 1<br />
buiir r crlocr en tie rer'binding ltet hct hrs<br />
Íoiisclrc aclrtcrland zoals EÍïèn. Lrr-sbosch.<br />
Rrth en Prinscnbcck {L-\\,tiirborqd<br />
hiilr'cn.<br />
['i1.'rlrlrtd i: I\lu.eLrrtt Plxci seer) ('lrir)ir'-<br />
blarl. rnaar het ligt voor tlc irarrd dat eeir<br />
sroep liln nreÍlscn dic zich voor de geschicrlcnis<br />
lrn hun u'ocrplaats inieresseren-<br />
ile ontrvikkcling in en rondorn Princ<br />
c n h a gc nr e t a l'-q u s o-g en v o l<br />
-e<br />
e n. B o u rv ih' i 1 i<br />
die Lrcloond rlorLit nrct rvolkenklabtrcrs<br />
tlic zichtbaar zijn lanaf clc Haagsernarkl<br />
kan nir-t clc hcrloeling zi.in. Ook "aÍ-uecilrn<br />
de" straten clie delcn r,ln rlc rnrclderstencl<br />
rrnlrcreikhulrI ntlrkcI i. nit'l ()l)n()rlLruIl.<br />
Wriitrurl b.r', gccr.r versl'oot ruarktplt-in.<br />
u,aar ltet gerlottrrisec'rde \'arkl-eÍ rond 9eleid<br />
u'ordt?<br />
l)Lrs vanuit clc Hairgr,,cg via L.iesbosstraat.<br />
I)oelenstrnt. naiu de I)r'eef. t3ijnr r{c<br />
liamfoute Vllr tocn cn btlrenclien een pafkccrlcrlein<br />
met meel rrrogcli.ikhetlen op de<br />
Pr;:r'kl urt ii.idell. le.trr rterLr'il r'.'rt 1ill]lil\-<br />
tisch plein.<br />
Bor:dcu ijn van dc Calseiltle
B0[0fr0n<br />
Stichting l\'incenhtags iVluseunt konrt<br />
rroort uit cen u'erkgrocir lan dc Kontakt<br />
Konrurissie Priticcrtlrage. tlc oprichtingsàkte<br />
pa-sseerde op 23 inei 199-i.<br />
Dc stichtrng rverkt txder auspir:iën van<br />
de f)orpsrartd Pri ncenhlge.<br />
Het hestuur wordÍ gevorntd door:<br />
Boudcr,,'ijn lan de Calserjcle - voorzitter<br />
Fr;rnk r"us-cclein - sectctari-c<br />
Frits de Zrvart - penningtneesteten<br />
de leden:<br />
Ans Henings<br />
Frans I-angen<br />
Piet van der List<br />
Kees van OosterhoLrt<br />
Ab van Olphen<br />
Peter Schoenrnakers<br />
Louis de Weert<br />
Hans van Zalingc<br />
Leden interviewgroep:<br />
Louis de Weert - cotirqlinator<br />
lo Kint<br />
Gerard de Roos<br />
Jolanrla de Weet<br />
Stg. Princenltaags Maseum werkt<br />
nauts sarnen met de werkgroep Monu-<br />
Dtenten.<br />
Secretariaat:<br />
Dreef 36<br />
48 l l EG Breda/Pli ncenhage<br />
Teletiron: 076 - -5 l-+0I2I<br />
Bankrelatie:<br />
Rabobank Princenhage<br />
rekeningnr- I 8.24.41.'l-54<br />
lnschr, KvK: S 10ó6.35<br />
Piet Dirven missionaris<br />
v&n Mill Hill<br />
Zeker in rle eelstc hcllt van clc loli-ge eeu§.'<br />
rvas he t een hclc r-er itls ce n zr)o11 te kcnncrt<br />
girl'priestel te uillen *orc1t'rt, Dc ecrsic<br />
fleilige rnis van de nconist in .it' pitr-ochiekerk<br />
deed nagcn()eg de hc-lc rcnrccnschal;<br />
nilllipen. ln Princcnhage rra: dut niet antlc-rs.<br />
L)e irotsc ()uders r un Pict I)ir-r'r'n. opgeglocicl<br />
in Villa Prrlnryttl aan rlc Lies<br />
hoslaan. nu betcr trekeircl :rl: Plinccr,ille.<br />
sehreven in lt)J6 in tle i-ritnodiging:<br />
Hicrbi.l delen iril Li ntr-t r:rite bliiclsthap<br />
eu nrct tliepe dairkbiriii'hcicl nrede. clat<br />
onzc zoorl Pict. clien Cod hccli *'illcn aan<br />
vairrrlcrr als iicclgetioot in hci Prie.tc'rschap<br />
rurr zi.jn Zoon op l)insda-u 23 .lu1i<br />
onr l0 uur ziin EERSTE. PLECIHTICE<br />
i\IlS zril oltdlau.'n irt rlc piLroclrickctk vtn<br />
dcn H. NJiii tinLls tc Princcnhage.<br />
Parel Piet Dii'ren trverlccd op 10 upril<br />
1001. Hii rs 79 jaar gervoltlen. Hct receptichoek<br />
van zi-in Priestclleest heeli hi.i<br />
sleeds zorgr,r-rldig bcwaald. 7-ijrr zus F.lla<br />
had in hc't bt'rck op c'lc linkcrpagrnir's tekeningen<br />
gerrraakt cn gcdichten gecalligratèeld.<br />
Patcr Piet z-clf voegde er cnige tiid<br />
nr hct tèest eeÍl nallwsezettc bcschrrp'ing<br />
r,rin die hcugliike dag aan toe. Hicronder'<br />
volgt ccn kleine hlocmlezing uit r-rit dat redeÍriiehoCk.<br />
.....1n ric \r()eEÈ {)chtcn(1. orl tt'ri irtri' ol<br />
halt 6. rralen rL'.longe boelcn cn bocrintreil<br />
r'ecils bczig nrct hct alrverkcn riirr cle<br />
vcr:ic'rir.iq ltan hct huis. \\ iiiinnee re rccds<br />
de ronsr dlg begorrten waren: zc lracLlett<br />
!net I)ehLllp Var ccn stelke latrtp hun wcrk<br />
clcn r.t'r'ige riirg voort-uczet t()t dicp in de<br />
at,oncl.<br />
Nr irrn lrtll'7 tc z.iitt opgcslailn - een korte<br />
nlchtlust. \vrnt het q'as reeds ovcr l\\'eeën<br />
toen \\e naar bed gingen reiktc dc neonrist<br />
onr hall'ti in cle parochickerk de<br />
H.Commrinie uit aun ziin ïanriiieleclcn en<br />
cnige andclc connrurricanten. Tcgen hall'<br />
tie n arriveerdc de lirmilic- Oncleltussen<br />
hadden zich ccn 15 bruidjes - allen virn cie<br />
buurt -r'an hoog tot laag onrler lcidin-g<br />
\ au1 tu'ce btrultrrcis-jes íl-ricr- \'erdonk cn<br />
Riet Verschurcn I .)l)r.-stekL<br />
Eren nu hall lieu trr-rk clus dc stoet urt.<br />
lierst kr,r irnrelr dc- blLricijes rnct leiilste ls.<br />
daiuna yr.rlgdc de neoilist tussen Vaclet eir<br />
ILrrilcr. r'eslr. oiln rle linkcl cn re-chtcrzi.jde.<br />
dlialnir Ceor'.qe *r .lun in slip ctt lrcge<br />
hoed. gelol,*ci ilu»'rie clric zusier. in langc<br />
:nraakvoi-uenrllngcclde jr:rkcn eeslokcn.<br />
dan dc' dr ie kleinerr' broeltjcsl dan<br />
r.trlgde cle hele stuet van ()orris en Tantes<br />
in clir,ersc lange kledc'n reiluld. tcnviii cle<br />
Oons nret een liogc hoed cL- stoct opriurs<br />
terdcn. - Dezc stoct mct zo\er'l gcrJrstingueerde<br />
rlames en hecren rr ektc rlc beiangstelling<br />
(en nicuusgieligheicli op van de<br />
hcvolking van Plinccnhage. cll \r)rnrde<br />
hct oni-1enle r'1-. r an l'crschillencle tliepsrandc<br />
ucsprekken op theekrunsjcs: in icr-lcl<br />
gcr al zori el cle butu't - r'an rr ic lret<br />
Vcr"r,olg zic paginrr -i<br />
Wilt L materialen schenken aan heÍ<br />
Pincenhaags tr[useum' neem dat<br />
contact op net:<br />
Ah van Olpiren. l"lrrlgr.rcs J l5<br />
TeÍi:loon: 076 - 52 10680<br />
Co ordinatie Mus ewnpraeÍ:<br />
Boudewiin van de Calse!1cle<br />
Piet Hector<br />
Frans L,rngen<br />
Heima Raaijmakers<br />
NIet dank aan Í{inie ltlaas en<br />
Adriaar van Beck.<br />
T e c h nisc he u itv oe ri ng :<br />
Van den liliingaard, Yorm_gevcrs en<br />
dnrkkers<br />
Zonder toeste,ilmiilg van de Stichting<br />
Prilrcenhaags bfuseum mag nicts<br />
worden ver»rcnigvuldigd of elders<br />
worden gepuliceerd.<br />
'lt,kertirrg trit ltet ret e ltiefusek *ot Ella Dirr.'tn, :usjt ttrtt Lle ttcornist.<br />
Het Sirtt Jo.ytph Colleyt vatt i\'lill Ílill.
Ven'olg \ian pagina 2<br />
\oorstel tot hct vornen vall er.n stoct k$'anl<br />
- lrls de ander e Parochiant-n witren ten<br />
zeelste gesticht cn t'oldaan ovel de prachtigc<br />
stoet....-<br />
Piet Din'st irt 194ó uls pus geviid ltriester.<br />
.......De Kerk rvas passcncl versicrd clool de<br />
hk»mist Piet lan Nirnen. Buiten cle kerk<br />
\\,as een eenvoudigc strtrtitkr o]le vet'sicriltg<br />
aangebracht- aan lreidc kanten vau de<br />
kerkdeuren lralen kleine perkjes aangclcgd.<br />
tenviil ook berven de kelkingau ecn<br />
schild met een passen(le bloemenonllijstrng<br />
-plijkte. Ook hct Priesterkoor \\'as<br />
mooi r,'er-sierd z-owel als het altaar. Het bez\\'aar<br />
eraan verbotrdctr. was echter. dat clc<br />
fanilierledcn - die in banken in hct pl'iestcÍkoor<br />
zaten - hiet cn dltar den Celebrant<br />
niet n-rct hun ogen konden volgen vanu'ege<br />
tle u'uivende palmen clic hct uitzicht belenunerden<br />
o1' be'lctten....<br />
....Dc hclangstclling in cle kerk t,an den<br />
kant del parochiancn ctr vrienden \\'as - gezicn<br />
dat het eert weekdag u'as bevr-edigend<br />
en lricr cn daar \el'rasset)d voor dcn<br />
Neourist, nadat hi.i later cr kennis vatl genomen<br />
had. Zo u'aren cr zijn ieugdvlienden:<br />
Guus Jansc en Wim Oomen.....<br />
......De Ceren.toniaris trr-t zijn rnisdienaars<br />
begeleidde de stoet rveer naar tlc uitgrrrt:.<br />
l!'r\\ ill tlc hr uidjcr hurt pitpier'-strooiseltjes<br />
op de lange loper lieten neerkonren.<br />
onr zodoende het geheel wat op lc luisteren.<br />
Aan de ingang hldden zich w'at bclangstellenden<br />
opgesteld. terwijl Kees<br />
Bachman - voor Ínt onherkenbaal in zijn<br />
lèestvernromnring - de rol van lbtograaf<br />
vervulde en dientengevoige ovelal op cn<br />
onder klatrtcrrle ont zijn objecten op de<br />
meesl vr)lrrililkte cn juiste lviize tlp de gevoeligc<br />
piaat vast te. leggen. Dc stoet<br />
schreecl wederom ovct' dc Markt. daarna<br />
ovcr de st[xaÍ\\'cg Vtn (ie Liesboschstrilat.<br />
zo over het I'ietspatl varl Lle Liesboschlaan.<br />
Zo rverd viila "Pelm1'ral-' u'eer llcrcikt.<br />
\\'aar rich de verderc ltcste lijkhetlen zoudcn<br />
ontvouq'cn.<br />
Eelst u,er-clclt tle bruiJjes getractccrd ()p<br />
een pxar lepen iijrre chocolatle irl ile salon<br />
lerrvijl ze ook cctt herinnelings-kinrlerprcnt-i{r<br />
uit mochtctt kie ze rt.... Na ttog r.lat<br />
rondgedribbeld te hr'bben - het .iongstc<br />
bruicljc u,as twee jaar' - cn hiet'en daar'hrttl<br />
rxrgies rritgekekcrt te hebben. uerclen dt<br />
bmicljcs, naclat ze de pricstclzegen olltvanqen<br />
hadden - ',1'ccr door haar Iciclstcrs naar<br />
buitcn gcleiLl en ontbr)nd zich cle frisse<br />
bnridjesstoct.<br />
Ondcrtusscn had Joke Bogcrs gezorgcl clat<br />
cle neonrist ecn ktp kol'l'ie kleeg olll cttl<br />
beetje op zijn vclhaal te kttntcn. dt larniiie<br />
bcgon te lèlicitercn. doch dit rn(lest .lt-scbroken<br />
rvorrlen. r.rnttlitt dc tijil dlonl. aansczien<br />
or.l.r I uur ltct btittttcotui{t-e zou komcn.<br />
L)us rield de koffictaiel lallqevilllgcll<br />
dic p)aat: had in ilc Feeiikantet'.<br />
lu*;'***i.<br />
p";lr,É"t<br />
f'at^|.."<br />
/,.a<br />
I -- ".1,§4*- **,4p "s.-<br />
t}À*r l<br />
a!<br />
de- l:§?',L qF*<br />
*<br />
Na dc kollietriil - ',vat<br />
\ve aten cn clronketr<br />
hchoeÍ't niet velrneld te worcjen: men begliipt<br />
«rch imnrers clat zowcl kofl'ietaÍèl<br />
als tliner naat- ieclers genocgcrr \\raren - zoll<br />
de receplie bcginnen; hel rvas ongcvccrh:rlt<br />
tuer'. t"cn hcl hUUttc(lllllnillcc {)ndaagde-<br />
(ik verrnoecl dat ze eerst brj een cler<br />
lcden rvel leeds "gebuurt" zulien hebben,<br />
want volgens afsprairk zoudct-t ze hier onr<br />
I uur present ge,'veest zijn).<br />
In ccn hock van dc sakrn rvaren dus de gesclieÍrken<br />
Lritgestald. De kazLriÍ-cis hingen<br />
tegen de Inuul. terwii] twee tal'els en het<br />
buÍ'lèt de andere geschenken bevatlen........<br />
I)c nrccstc helangstelling ll'ct'd natuLrrlijk<br />
gegeven aan cle eenvoudige cn<br />
smaakvolle kelk, ir'aat'r'an lclcn getLrigden<br />
nooit een r.rtooiere gezicn tc hehbr:n.....<br />
-...Thans gauÍr \\'e L)\en er:n kijkje netlten<br />
op de receplie. witalvan ook de i'amilie ge -<br />
bruik nraaktc orn clen Neontist tc ièlicitcrcrr<br />
en envertlopjcs toc tc steken.<br />
Ee|st kwant hct buut-tcollllllittec: dc heren<br />
Sterkcns. Vcrschuren. Jattsen. Inet htlnne<br />
ega's. Dc Hcel Slerkens richtte een<br />
u.'oolclje tot dett tteonrist crr zeicle. rliLt hct<br />
\(x)r'dt hltutt aÈn illr)1t' C('t-uit\. it) /rr'tl<br />
korte tijcl weer een varr de bur,trtgenote n tt)t<br />
het Pliesterschap vet'heven tc zien en dat<br />
de bur-rrt gaarne zijn medewctking ve-r'-<br />
leend had in clc voot'bet'eiding van het<br />
Íècst- r'oolal ruaiir hct ce n Missionat is hctro<br />
l.<br />
DaaLna ovet'handigt rle clc heer Sterkens<br />
als voolzitter van het buurtcomntittee l-ret<br />
mooie rode kiizuit'e I cn vÍoeg of de neornist<br />
rvanneer hij dat kirzuifel gchruiktemet<br />
dankbaarheid zijn butu'tbewotlers in<br />
zi.jn HH.N'Íisscn rvilcle -ecdcnkcn.<br />
I{ielop<br />
antwoord.le cle neotttist. dat het hent in<br />
Febltuli buitongcu'ocin aangcnaatn gettolfen<br />
haci toen hij hoorrlc clat de bnut't tcn<br />
r,olle mee zou leven met deze votx'ltetu ztr<br />
hctrgiijke gchL.urrctli\: \\:tnl ecn pt ic:tct -<br />
tccst is nrct alleett ecn Íarnilielèest. maar<br />
1e\.ens ecn parochieleestl en ciaarottt was<br />
lret zoo lvcldadig dat dat dccl dcr parochie<br />
clal hem het meest nabijstond zo treff'cli.1k<br />
i'an hun nredclcr"cn hadden blijk ge-rleven.<br />
rrict alleen dool de vcrsiering van het huis<br />
met efepool't (nrct Vlaggen) en crclaatt.<br />
niet alleen door hur.t mcde !evett 's morgcns<br />
in de kerk. niet alleen door het uitstekerl<br />
ilcr vlaggen endc zot'g voor de bruidjes<br />
stoet. mitiir viloral door hun mcdeleven gctoond<br />
il kazuilcl cn irloet.uentliarrd.<br />
Gaarnc verzekercle dc ncomisl de leden<br />
\an het committee - en in hen allc bLrurlbewoncrs<br />
- r.'an zi.jn blijvende dankbaarheid<br />
en -tcbed<br />
r,oor hun allcr welziin, zoals hii<br />
dat dezc morgen al ge
Vervolg van pagina 3<br />
-herd. r,vat mcn troltwetls vatt al die danres<br />
en orrde heren ook niet kan vern'achtcn en<br />
§al tniss.hiett lllindL'l p:t\\cnLl /()u,/un<br />
\'(x)r ecn prieste rÍèest - El u'erd druk ge-<br />
P ri t.;lt' t.s rt itilt r e I kuur.<br />
praat en gcbuult. De tijd pa>seercle gezeilig<br />
en het pr()gritllttlta r,vas zo goed bezct.<br />
dat het atlezen van lclicitaties cn telegranlnrcn<br />
niet ecns o\'Èlwogcn wel'c1. terwijl<br />
ook niemancl tot een lied.ie of een speech<br />
cloor den cetetnoniaris gedrvottgen hoclde<br />
te \torden. I)e neomist had ook aangedronrcn<br />
op ccn minimum aantal speechelt.<br />
Na enig buurteu krvatn de kleine Kces nlet<br />
zijn versje. dat hi1 goecl en duidelijk voordroeg<br />
na eerst ziin vcrlcgcnheid tot een<br />
nrinimunr gereduceerd te hehhen- l)e in<br />
houd en'an is als voigt.<br />
Reste Heerbtoer.<br />
Al ben ik hier het allerklcinste<br />
Toch rveel ik wat voor tèest het is.<br />
Piet las hier in Princenliagc<br />
Voor het ccrsl de lrl.lvlis.<br />
Dat is groot feest en Piet is heerbroer<br />
Bied daarorn mijn wensje aen<br />
lk wens U toe God's bcste zeqen<br />
Op Urv priesterlevensbaan<br />
Ik heb z-o veel voor U gcbederl<br />
1o1 dcn klcinen Jezus zoet<br />
Vrocg hcm: "Schelk, o Coddlijk Kindie"<br />
Aan mijn heerbroer allc goed<br />
Zie varruit Uw schone helnel<br />
LieÍdevol steerls oP hent neeL<br />
[-a;rt hern hier ol'in de ntis.ie<br />
Werken tot Ulv lof en ccr,<br />
Ik Smeek Lj ook. 0 lieve Jezus<br />
Dut U hcni zLr Iunu hij luclt<br />
Op zijn weÍken. [,] ter ere<br />
Steeds Urv riiksten zegen geett<br />
(gernaakt door dc Julfrou*' van Kees<br />
JuÍTr.v.Steen )<br />
Na enkele liedies, volgde lhans een soolt<br />
pàr.rzc. wat hier cn drrar wcr"kcli.lk wilt vellichtin.s<br />
brachl. aangczíell het ccn rvarmc<br />
avoncl lvas.[]et u'it-s tltans ongcveer hall'9.<br />
Dc ianrilie cn gilsten gingcn nxar beneden.<br />
w:rrlt wc hortrden tlc hiLrt'nonic r-eeds op afstand<br />
aankonren.<br />
De R.K.Kr»rinklijke Httrrronie Sl<br />
Caecilia. dc beste uit de omstt'eken<br />
o.l.r,.f)ilcctetir Pecls. was gcarriveet'cl cn<br />
.stelde ziclr ()p \oor dc grote met vlaggen<br />
get,.mide elepoort- De ncomisl net z-i.in<br />
bcide ouclers stcudcn oncler clc P(xn"t. [el'-<br />
wrjl dc lrimilie tiattrachtcr in het siellaaniie<br />
str>nd.<br />
Zo volgile de nruzikale sctcttade. t','ltltÍl'lit<br />
iic i,oorzittcr de heer W-<br />
Jansen ecn toc-splla[ic<br />
hieid tot dc neonrist. hi.i<br />
zcidc daarin. ciat hct<br />
vr)or dc hannt'rttic cetl<br />
gIoot serlocgcll \\'.li nll<br />
roor cic trreedc keer in<br />
drze buttltgetlecil\eilap<br />
een \crr'nadc tc brcngen<br />
ilan ec11 irtnge Pltertcr<br />
cn lh.irrs zelis ttil,g uret<br />
nteer entlrilsiasnle, dlar<br />
het cen missiottaris be<br />
irol-- De ncontist sprak<br />
toen ccn clankwor»'djc<br />
tot het bc)tuur en lcdcn v:rn dc irartltrtrie.<br />
alsmerje tot z,i.ilr n-iede-parochiiinen, die in<br />
grote -cetale<br />
rtiet cle harnlonic ttleegekorllen<br />
wrrcn eI hct plein vool'het i-ruis vulrlen.<br />
T)aarna gaf de nrrontisl aan dc leden<br />
tler ltr, trtut)ie crt Jitl illll aanuczigen zi-jn<br />
Prieslerzegctt: ;Lllen knielden trecr. zelfs<br />
lietsers slepten af^ allcen een politieagent<br />
die het r,erkcel rnoest. regelert. n)()est irliiven<br />
staalr: het u/as doodstil, loen de tbntlule<br />
r,an dc ze-ucn lr-ricle bilven tlc neergeknieldc<br />
rlenscn klortk. De harmonie zettc<br />
weer een stukje in; tegeiijk bcgaven zich<br />
de neomist en ziin vader alstnede hct be- .<br />
stuur viur de lrarmonic naar binnen, terwijl<br />
de endcre Ilrrrlie buiten hlecl rlun cn de<br />
hlrmorie clurrspeeldc. ltr de salon weld<br />
iran hct hestuur dlank en rook aangebodcil<br />
cn tevens ecn gilt vool de kas voor een ,<br />
trilcl:llic lran dc leclen. l)lltttlr tittgen uc<br />
\\ccr niirl huilelt, uliur de lturm,rnie ccn<br />
slotmirrsc}t speelde, ort daatna met een<br />
br)chl ls delileren \'()or dc nc(rlttisl. en hun<br />
......Het wiis nu ongeveer I Z uul'cn dat was :<br />
de tijd voor dc neomist oni ook een wtxrtclje<br />
tot dc aanwezigen te richten. L-r zijn ,<br />
dankrvooldje zei de neonlist, dat hrj op<br />
.leze lrond .lcehts Ecn te tlttnLen hrrd<br />
Ctrd. i11* hent r.:eroepclt hlJ en op llc ttt,,rilijker<br />
punten van het leven stecds dOclr alicrlci<br />
ivenken duideliik ziin H.Wil te kennen<br />
had gegeven zodat hij met vaste koets<br />
de door God gr:ivildc en aangeduide richting<br />
kon r,'olgcn. Anderen wikie hij liever<br />
nict persoonlijk hedanken tenzij als een<br />
gehecl. r'anrvegc het gevaal er enigcn die<br />
hct misschierr het rttcest verilicnd hadden.<br />
' over tc slaan. Aileett tlemorcerde hij ziin<br />
, ovcllctlen mocder. rvaalhij hij ecn dankbr'-<br />
tuiging aiutsloot aan zi.ln niocrler. clic op ztr<br />
rtrultlcl'lclijk; ert rirltrdigc rriizc tlc plitlrtr<br />
i an zijn overlcdcn moetlcr tngenonlen<br />
Iturl. zodut ltii tlo,,it Ilct gcrtli' cl'itiin gcvoeld<br />
had: natuurlijk dez,e laatste dilgen<br />
was ziin ovcrleden trtteder henl dikwijls<br />
voor de geest gewce st. maar hi.i rvas ge Iukkig,<br />
dat bij nu hirar bctcr drn ooit -indien<br />
het nog nodig nrocht zijn kon helpen.<br />
Ook dankte hii zi-in vadcr roor dc rrijtteid<br />
Nu Llc H. l'1i.s ttp ht't ktrkpltin op tt't<br />
ntuo huis. Hct q,:lnus ttp tle ut httrgt rtttt!<br />
i -s irc r V i ttt t' tt lí rr.slrtkoul /Hrti.tlttt ul st ltr.trtl.<br />
dic cleze hern airi-id gegLl\'en had in het vr.llgen<br />
van zijn icvcnskeus. ook toen hct de<br />
glote verrndcring betrol van '1 iaar lerug.<br />
Beicle cllnkte hij hcn voor hct mooie gcschenk.<br />
cle kelk. een blijr.encle hcnnncring<br />
aln hen dic hct bestt voc»'hetn girven.<br />
Tot slot r,elzekcrde hij aile aanrvezigett<br />
van zijn diinkbaar priester'1ijk getrecl en<br />
vlocg hen hent niet te vcrgeten in hun gebcd.Hij<br />
drukte cle wens uit. dut hii rrrct<br />
Cods genade crt tloor Clods genadc zou<br />
nrogen beantwotttden aan de hoge verwachtingen.<br />
clic henr dezc avond walen<br />
vtxrrgehoudcn. ,gezicn de t:rlentcn waarnree<br />
God hern had bedeeld. -'fhans r.olgde<br />
koÍïie en gcbak. en bcgon nrett hier erl daar<br />
te vertlekken.<br />
Kwart voor een waren zo gocci als allen<br />
wcg: ()ns eigen laurilietje bleef echter napraten<br />
ovel hct fbest. wilt ook br-ritengewoon<br />
gczcllig was, en zo rvas hel drie uur<br />
voor de Neornist naat bed ging. Voldaan<br />
over de best,eeslaagde dag. keerden allen<br />
huiswaarts en wii bedwaarts. Nog dagcn<br />
later- hoorden wc viln de dorpsgenoten<br />
hooggesternde woordcn van tcvredenheld.<br />
NB.Woensdagavoncl. nog een nirfèestje<br />
viln eni ge buten.- Dondet'dag-en V|ijdagavond<br />
nuli'cstie r llt iongetts en rnei:je. ttit<br />
de buurt, die de versiering aallgebracht en<br />
opgebroken hadden. Gezellig.
Ons dorpshuis op de rnarkt<br />
De heerlijkheid Hage<br />
De vroegste velrnelding van Princenhage<br />
dateert van I l9B- \'andaar, dat in 1998<br />
hier het 800-jarig bestaan met veel verye<br />
werd gevierd. Al irr I3l6 ontstaat een eigen<br />
parochie.<br />
Dcrl tutt r'('tt uil\i(JtÍl'{it:ri ttir itl.i.t.<br />
lict dolp. ilc l{ccr'1i.]khcirl Hagc. gelrc,Lrlrcl<br />
lond clc sotischc Sirrt \lartinirs. kli.lgt in<br />
l-llS e.:n cigcn hesluLrr' \\,unneer een se he<br />
pentrank nortlt opgcricht: ccn schepen<br />
birnk. die rneer rhn vier en ccn irtlt t' .'citu<br />
o\cr ccn gr(x)t lehied tcn $esten en tcn<br />
zuiden r':in de ri..'ier cle \{ark het bcstutn'<br />
heefi gti ocrtl. recht heerft uesproketr en cle<br />
atlministr-atie heel't [ri.lgehor-rden.<br />
Nulr verr.i achtittg ccrt ll'clvarcnd dc»p. De<br />
volsrcr zul hei niet rloeilijk hehhcn gehatl<br />
hier dc opcnbarc circlc tc handhill cn.<br />
Zwaxra['re rcchtszakcn. ra,aaLonder stlalz-akcn<br />
u,crdcn r'oor dc schcpettblnk van<br />
Ilreda Lrehandeld. Het lijl,t nrij twi.lfelachtig.clar<br />
veeI lrlincenlragenlrars d:Lar rveLden<br />
hcrcclrt. dael lijÍitlrtÍcn ondclgingcn of<br />
crgcr. terccht rvcrden gesteld oi irr het<br />
tuchthuis lan de (Jude Vest u'erden opgesloten.<br />
Raadhuis<br />
He t enigc en tt--uelijkerti jd ook eerste<br />
opcnhare gebourv van de burgerlijke overhcid<br />
van dcr Heerliikheid en Vierschaar<br />
virn de IIage u,as de '"secretaric" L)c rvcrkzaalihc,den<br />
r,an dc secreLatis i.verden door<br />
hem oIwel llrui; verricht. ofi,,'e I tcr vcrgarlering<br />
van de schepenbank. Het archiel'<br />
rvcrcl in ren ol'meer grote kisten in de kerk<br />
bewaard. ln 1613 besloot de schepenbank<br />
dat aan de saclistie een nieuwe nrimte zou<br />
worden gcbouwd. waarin dc secretarie gevestigd<br />
werd.<br />
Bouwacfiviteiten<br />
De schepenbank van
Vclvolg van Pagina .5<br />
marktveld. aan welks Oostzijde heï nctte :<br />
en in 1792 nieuw gebouwtl, zeer doelma- i<br />
tig ingerigte dorï:huis zich venoonl' na:'rr<br />
hetwelk men langs eene dubbele stoep op- :<br />
gaat. terwijl het dak met een kloktofentje :<br />
I)aar komen de Fransen<br />
I<br />
Maantlugrniddlg de lSde lehruari 1793<br />
kwarnett plotseling de Fransen hct dorp<br />
binnen vallen. Gtotx was het vellies en de '<br />
schade, die zij in Ptincenhage hebben azurgericht.<br />
Ook het pas nieuwe raadhuis was<br />
voor hen niet veilig.<br />
Op 23 maalt 1795 werd het ecrsic nieuwc<br />
gerneentebestuur door de inwoners zelf<br />
gekozen. Nadat de Fransen definitief verslagen<br />
waren werd het Koninkrijk der<br />
Nederlanden opgericht. Prilcenhage kreeg<br />
in 1814 een gemeenteraad Door het verkiezingsstelsel,<br />
waaraan aileen degenen<br />
die belasting tretaalden ook stemrccht hadden<br />
(het zogenaanrde censuskieslecht)<br />
krvam in Plincenhage hct hestuur ruitlt een<br />
eeuw in handen van de boeren.<br />
De annexaties<br />
Tot 180{} was de bevolking vrij constant {<br />
3000 inwoners): rond 1900 walen we tot<br />
10.000 zielen opgeklommen' Na de annexatie<br />
van 1927 t)edloeg het aantal inwoners<br />
11.000. Wel aardig opnieuw te verlralen.<br />
clat het spook van de annexatie in de<br />
twintiger jaren hier ook aiu'dig rondwaardde.<br />
ln het dagboek van pastool Bonman<br />
staat venlreld. dat op 26 Í'ebrrrari 192-5 in<br />
het patronaat een grole protestvelgadering<br />
tegen de annexatie werd gehoudett' "Ceve<br />
Cod - zo schrijlt Bouman -dat de stad<br />
Breda zoveel mogetijk tegen worde gehouden<br />
met haar tiberalen. d.i' ongeloovigen,<br />
heidenschen geest. nachteiijke sluitingsuren<br />
van herbergen, bioscopen enz.<br />
enz. Alle kinderen op scholen bidden tegen<br />
de annexatie, ook alle kinderen l'an de<br />
parochie Beek". ( Het bidden heeft helaas<br />
deze annexatie, noch de opheffing van<br />
1942 tegen kunnen houden).<br />
IIet Iaatste gemeentebestuur van<br />
Princenhage<br />
Tot de opheffing van de zelfstandige gemeente<br />
Princenhage op 1 januari 1942bestond<br />
het gemeentebestuur uit burgemeester<br />
G.M. Sutorius, de wethouders A. i'an<br />
Hapelen en J. Bastiaansen en secÍetal'is J'<br />
Sterkens.<br />
Op bijgepiaatste foto - genomen tlij de hulcliging<br />
van gemeentebode Hendrik Simons<br />
{refi U de leden van het laatste gemeentebesíuur<br />
aan. Aardig te vermelden, dat de<br />
heer Stelkens (gemeentesecretat'is van<br />
1922 tot 1942) de eeÍste burgemeesteÍ vatr<br />
Beek werd.<br />
f)aar Beek (Prinsenbeek) eerst later een<br />
gen'reentehuis is gaan bourven' heeft het<br />
raadhuis van Princenhage tot het jaar I 969<br />
als zodanig gediend.<br />
Y l)<br />
Bursen<br />
\. v. Íluperen, J. Sterkerts,<br />
ter Suroríus. H. Simorts en<br />
c ht NettoÍe, J. Bttstiasnsen.<br />
Àcties<br />
Op 5 lèbluari 1969 had zich een actiegroep<br />
ger,crnnd (P. Berende en C. van C)osterhout)<br />
en zic-h tot het college van trurgemeester en<br />
\\'eth{)uders van Breda gewend met het YeÍzoek<br />
het raadhuis rer beschikking te stellen<br />
voor tal van genreenschaps-activiteiten. Er<br />
rverden vergaderingen belegd. enqueies gehouden.<br />
met de "politiek" gesproken. Er<br />
kwam een werkgroep wiikbelangen (P.<br />
Dekkers, F. Langen, C. van Oosterhout).<br />
Hel gcnrcentcbestuur wils niet tc rerlnutwen;<br />
zogenaamd om Princenhage een eco-<br />
Ílomische injectie te geven rvetd het raadhuis<br />
aan een architectenbureau verkocht'<br />
Als doekie voor het bloeden kreeg<br />
Princenhage het gebouw Dreef 8/8a als<br />
ieugd- en jongerenhuis.<br />
HL't ?(t.\t(' lttrtt li.ik !rt JtL't RLrirtll.trít<br />
sínil.t lL)61.<br />
Hoe lret toch nog goed kwam<br />
Irr ile .ircn tlchtig r:n negcnli!: kic.'u de<br />
st i c h ti ng gc nreeit sch ttpsacconl tltoditti cs<br />
Princenhagc de bc:chikking trvet dc Koc'.<br />
tle Dobbelsteen en de l)orpswci Dleef B.<br />
Het raadituis hrraill itl handen van Henk cle<br />
Kloon. die het als een ware mecenit.§ glng<br />
restaureren. Hij nam ook het initiatief een<br />
zaal te bestemmen vool' het sluiten van<br />
burgerlijke huwelijken.<br />
0p 3l maan van hct ja:u<br />
2000 heeli btugemeestet'<br />
m,r, Chr. Rutten Allnette<br />
van Bertom en Comé<br />
Janssen als eerste Paar in<br />
rlit raadhuis in de echt<br />
verenigd. Mevrouw Anita<br />
Houben zorgi er voor. dat<br />
alle troulveriien in de met<br />
Jan Theuns. schilderijen<br />
versierde zaal goed verlopen.<br />
Als de klepel lan het<br />
klokje van het laadhuis weeÍ zol-l wotden<br />
aangebraclrt zou het aardig z"ijn voor elke<br />
h'ouwpiltij ook dat klokje te iaten klepper.<br />
Wapen<br />
In de geschiedenis van Princenhage en<br />
Prinsenbeek van de wer"kgroep Haagse<br />
Beemden heb ik tal van inÍbrmatie voor<br />
dit artikel mogen halen. Ook' dat het<br />
oudst bekende gemecnlewapen vatr deze<br />
vroegere glote -qemeente<br />
Princenhage<br />
zich in het rijksarchief van's-Cravenhage<br />
bevindt en daleert van 6 iuni 1633' Bij gelegenheid<br />
van het 200.iarig bestaan van<br />
het raadhuis heeÍi Aime Tollenaei voor<br />
rekening van de stichting eeuwwisseling<br />
Princenhage een bronzen rvapen gemaakt.<br />
dat door de dochter van de laatste burgemeester<br />
van Princenhage. mw. E. Sutorius.<br />
in januari 199? is onthuld eil<br />
sindsdien de gevel van het raadhuis sieli.<br />
Ook Henk de Kroon<br />
heeft "de drie linden " in<br />
een van de ramen van het<br />
laadhuis laten eisen.<br />
In ere hersteld<br />
Bij carnaval. de intocht<br />
van Sint Nicolaas, de<br />
Kerststal. uitreiking van<br />
koninklijke onderscheidingen.<br />
huidigingen etc.<br />
kan hei raadhuis worden<br />
gebruikt.<br />
Orrk tie dlnjlsrililLi \ llll<br />
Plincr'nirage vctgticlct't<br />
nraundeli.liis' in tle Írouuzaai cri doct cllt<br />
ondcr icirling r arr cle evenals zijn vttt'rt'tlanri.jk<br />
bcsnorde schottT -Jos<br />
gr-t Sulot'irts<br />
Schllngen,<br />
Z,r i: dit oucle cn rvaaldige lai.idhuis irt<br />
rneel dan een opzicht in ere hcrrtelcl.<br />
Pict Hector.
ONS DORPKE nr.3<br />
,<br />
/\<br />
1,li<br />
l-t<br />
-a\ È<br />
r I<br />
, - {í\<br />
\lll<br />
/- \ -/ \-li Il<br />
-<br />
-v '-./\ ', I i I l<br />
t t ,<br />
rË_---lrlt<br />
Driekske Coertjens uit de Zuilenstraat<br />
Als ik dc regels hoor van hct sla'"enkoor:<br />
"Va. pensiero. sirll'ali Lloratc".<br />
-'r'1ic-u. gcrlachte.<br />
op llcugcls vatt gottd'" nroet jk al-<br />
Li.jr-i aan Drie kslie Coert jcn. iPrinccnhagc<br />
11 j uni I 925- |<br />
')t)3<br />
t tlcnkcn. dir:. r'lak bii<br />
mi.i. aan dc Zuilensir^aat rvooncle. Hij had<br />
br.l de plirntsocrtct.irlietrsi in ÍJt'eda en als<br />
(lelvei- gew erkt.<br />
.:rrirl<br />
l{ii had. allhiLrrs tcren zi.in lrart he-tn tttaande<br />
rrat krLlnrcr rrn le tloen. ttok iets rils en<br />
brcckbaars. nct iils dc r'ii:ugel viln een \.'r)-<br />
.rc!. cr tcgr-li.ikr'i.ti.jd uas hij lccht e n ficr'<br />
ran Iijl en lecle rt- r'ooral als hi.i irr de tuin<br />
hczi-u \\as. Ziln k\\Ètterelttle r,ogels in hct<br />
hrik cr, dc str'ncn kaboulcl-s hadden daar'<br />
hun eigen plaal.r. I)rrek wit\ ook in cnigcr'<br />
rrate lidricrlijk. Ecn lidclel is nilrelijk vatr<br />
ouci:her een lroedel r an het geloof. Zo n iLs<br />
Dt iuL ,<br />
'ilk. I li! rt.r. c(ll ( llli\tctl l'1lcll\ \:lll<br />
ric gr.rcrl-- siunatrtrtt'. fioed op cle hoo-qte en<br />
in zi.in tcloo{' lloor een rakthertloog nict<br />
klc-in te kr-ijgcn. Pitsit»-Rtrb r.an Uden kon<br />
het virn Dliek niet *'it.tnen. In dc tuirt zrtt<br />
('r'n kirh(,ulLr'(rl) r'en lltL itt cctt gr,rettc<br />
spar. "Dat *as rÍe opzichter \'aur het stcl.<br />
(lia ilir\ in dr-- boorn gcklorttnrcn. onr te kijken<br />
ol'er'-qoed gewerkt wr'rcl. Er kon in dc<br />
ircl'e ld cn in rlc kerk ook rtiuat rrén kapilein<br />
r:p l1e1 schip zijn. \'oor cic rvclcld rvrs<br />
.lat Anrerikit. die de Nazi's ttjtjen: 1(.)--15<br />
eluit gcilagcl hati. Ën tic paus dic icidde dc<br />
kr'rk". Zo zei Driek rlat tegen rli-j. zr:ndcr<br />
een zweenr van t$iijfcl. ln dc tuin r"'tlkte<br />
lri.i u at slaag.<br />
Il.'t l,,u-LlttiL>pal hur ltltr' SeJn \l\l'i.,lie ul1.<br />
krrritl. C)nr cle paal clagen u,crticn clc txkrLridles<br />
eruit geu,i1-rt. lret glas gemaaid. cle<br />
hlocnren br'sotcn. "Ecn rratt hier in de<br />
lrtrtrrt Jic Ritltlcl r: 1" \ i', )(:.r n)r.irt vn)u\\ .<br />
"Wic ir datl" "Drt rrlnneke in tlie blauu<br />
e stoi'ja,s met clat hoed.je op". ant$'L)ord(lc<br />
Ons l)ttrpke: een v'erhalenserie t,qn ééfi<br />
pagi»a ,-oori,ien vai leritïÍiÍlÍtÍ' één iliustt<br />
dtic ,qc.\t ltr(ren dour Rirti.' Mtttts. De<br />
vt,rhtr!ett :ijtt .qt'stut ltl t,1t ltisntris< lte feite<br />
tr. Lt:ers kuntten ook i,leeërt ttJ t»ult'rveïpen<br />
v)or (le:( nitrie| Ltail(!r(t,q(tl.<br />
Dc vhri jrer tldut ol)en v)or reacti.et, Íe<br />
stírren ?tuar .sear. .§rg. Printenhaags<br />
lluseutn, Dree.l 36, 181 3 EC tJred,r.<br />
Enui!: PrincenltuttgsMuscuttr@<br />
p in c e n h t ge -nr'-vv e h. n I<br />
ik en spocdig uist ook zi.j tlat [)riek e'en<br />
irriirtge!enrl rlriëntaticpUnt itr hct sttilathcc-id<br />
*'as. ,\is ik nrar nrijn u'erk rced rvls<br />
Dliek al lrtiiten iian lict *cr-k. lk hotllde<br />
een \trnr: "hoi". l{et \\iis 'nr. Al llat rvak<br />
kcr-rler- Leek ik rrr zr.jn open. cclli.jke gezicht.<br />
Dc blocurcn r:n planlcn pronkten irr<br />
het zonlieht. Drick inspcctcctlc ''zun doelllll-.:<br />
/irill\ li llir'1 ./eCiell../llll llloulL \\,)'<br />
ning en ornrrnge ndc ruirt'rtcn. Sonrs hie l-<br />
irett .\ttt,,tttc etr .\.1|ie. zilti ur:onr. ct'll<br />
harcljc. ln li)76 stonii iie plrrchtige ian-sgcr,clboerdelij<br />
viin Lips. Nelli"s (rudLrrs ltr)g<br />
luau hct be girr i air de stràat. Netll'<br />
Cioertjens is clc r rtrn» r'an l)r'ir'k.<br />
Tol zorer hur oor reiktc ges riit dorlr<br />
glocn. Hct u as r iak lancl. .\1. re zich got'd<br />
rritrekte zag ze haar zu:\rn Dinli cn Rri.l<br />
aarclbeiert plukken ittul dc \\ !-i'rri.l i)i oli<br />
lrct llurcl rlr) "Het HerenhLlis" \\!-r'kcr rii\<br />
r\\'rrrt uetr'Lelrde poppeties r)n(1er dc \\ itf.c<br />
lucht. .{ogsc ilcnscn tlut r.ralen tuirtders.<br />
En zcll': in nri.jn onrgevinq rtolid tusscn dc<br />
huizcn ge\\'()on ccn bocrclcrij. "\,'oL'ir'<br />
Plinccirhale: fiod iol". daciit ik. StcdelijkhciLl<br />
.'\iks dlunanl Ik lcgric cl ecrrn<br />
hrcr te \\i)nen. En nos hoor'. Driek ircsci'rouu.dc<br />
ik op dit le i'cnrl tahlcau als eer.r<br />
u'ande Ienci nr,.,lll.r mcllt.<br />
Van beroep rr r: l)r'ick op de hcglaaÍlrJaats<br />
Zu_vlen :.1 .ilrai gralclelrer gc\\eest. totdal<br />
de groncl die hii bovcn zijn hor-tfrl trocst<br />
tillen zijn ruggcnu'en,el cleed kriirpen en<br />
hit cle last r,irn zijn uelk in iil zi.in botten cn<br />
spieren voelilen. Vijl of zcs overledenen<br />
rcltr'ou*cle Driek ietlere dag aan nroc-clcr<br />
aardc. r'nct rte schop ontler- de grond. minstens<br />
l.70rn tliep. \\'ant dat is ucttcliik zir<br />
selegeld. llandwerk. nlevror-lw en nrL'-<br />
neer! Van ecn gralfmaschien u,as nog<br />
uccn sprake.<br />
Sedelt ik hicl rvoon naast Zu\jlen. cn reselnlatig<br />
op de padgn wandel nret nog<br />
oLrcnliggcndc gravcn be scf ik dtit de gral'-<br />
rlcller- tlie er- cer- in stclt een kur-ktlroog<br />
tc-<br />
-errrl<br />
rnakcn. crr dat clectl Driek, tot een<br />
r,ln tle seoeièudste gronclarbcick:rs moct<br />
ivorcien -lelc-ueld.<br />
Ik rveet dat Dliek c'le<br />
grond zeifs aldekte met een dekentje denncnnaalden.<br />
lvat laurierblad ol iets anclers.<br />
totdilt de kist een rustplaats had. clie niets<br />
te l\,ensen overlieï. Hoed af l)riek dat ge<br />
I<br />
.lit *clk alti.jd zo gocd gt-claiur hebtl Op<br />
zekere dag hccit Driek op het veld van rlc<br />
Ncilellirnclse oorlogssravcn rlij icts merkuaardi_g-.<br />
gctoond. Hii heelt itet graf lrrtcn<br />
zicn van Bcn Br-rirnk. bij lelcn wuchttnccster<br />
op rle Ciia''r-sei-kazcrtre in Brecla cn ti.j-<br />
,.lcns rlc orirlog.l0-J-5. rolgcns Drick. een<br />
uite r nllLe be langli.ike nlan. !{-r()r tlc<br />
t i.. crh ll arrilsc re gc'r'i ng o\rL'rzcc.<br />
Berr lJuuk vr'ls telcgrafist cn zijn codenailrlr<br />
was: "lirpkonijn". Eerr vrccnrcle spe -<br />
Iing rarr het lot. i)e rralirl "fopspion" is<br />
tllr:rrrltrrrr rr;rlrrrrlti jrrii.ik r,P,,i.jrt str'r'n !ckorlen.<br />
Vreenrr:|. voorll als ír.lclr in lrtnnrc'rkin-e<br />
ncerrit tlat Ben Bur.utk. rtaal ik latel<br />
hoor-de. cloor zorvel koninein<br />
\\'ilhclrnina lls JLrlilna verscheiricnc nlrlctr<br />
itt lritttititlr('rr' llu(licrttie is on11 311.g1'1'<br />
\\c nr{)gen er tlus r,an uitgaun rnct ccn bi.izonricr<br />
nrarr te rmken te hehbcn.<br />
Hottien op Tuirri,qt-<br />
Een tnan onr zijn staai vr,in dienst na te<br />
gaan. Zo zict r"r dat er. clankzij Drit-k. cen<br />
rerhaaltjc mct gcschiedenis in een lertaal<br />
vaÍr een r,otlr velen bckcnric Plincenhlgcnaar<br />
krliril.<br />
I)r'iek u,as ook tuinder'. Op een dag krvanr<br />
hij ecn ki.;kie remeu in nrijn nrticstuin. lk<br />
plantte sjalottcn. Drick hckeck nauwleltc-nri<br />
nri.jrr handelingen en zci tocn: "ik zoir<br />
le rnet liet pulrtjc nlal' het zonlicht zetten<br />
anders groeien ze straks de grorrd in". He t<br />
bieei niet bii thcorrc. \l'ant Dr-iek nraakie<br />
r'clschillende gaaljes in dc grontl. deed de<br />
bollckes erin en stanrpte dc lialc'lc toe .<br />
Dat oogstjaar had ik einclclijk eens volop<br />
.juin.<br />
/-\<br />
lr r\<br />
__ .*t i_<br />
1l<br />
Rinie Maas
Beelden uit Priruc enhage :<br />
Grafmonument Piet Av ontuur<br />
Clnder ile titel 'Beelden uit Princenhage'<br />
brengen we u een overzichl van beelden en<br />
andere sierende elementen uiÍ (de voormalige<br />
gemeente) Princenhage. Hierbij aandachl<br />
voor de maker en voor (cultuurhistorische)<br />
achtergronden, ln .dez.e aflevering<br />
van '<strong>Museum</strong> <strong>Praet</strong>' deel twee van deze<br />
seric. Uw opmerkingen en suggesties zijn<br />
uiteraard van harte welkom via het secretariaat:<br />
Drcef 36,4813 EG Breda, olperemail:<br />
Princenhaags<strong>Museum</strong> @<br />
plincenhage.myweh.nl<br />
Grafinonument Piet Avontuur<br />
Op cle begraafplaals Zuilen staat -ietwat<br />
verscholen onder de bonren- een minder<br />
bekend grafmonument. Het markeelt de<br />
laatste rustplaats van de ionge Bredanaar<br />
Piet Avontuur.<br />
Avonfuur was in de trveede weleldocrlog<br />
lid van de verzetsgroep D68. Na de bevriirling<br />
van Breda sloot hij zich aan bii de<br />
stooltroepen en sneuvelde bij gevechren<br />
met de SS in Anna IacobaPolder oP<br />
St.Philipsiand, I3 januari 1945. Hij werrl<br />
bijna 25 jaar oud. In dit graf liggen ook<br />
ziin beide ouders begraven. Een jaar na<br />
zijn dood weld. als eerbewijs aan het<br />
Bredase verzet, de Marathonstraat omgedoopt<br />
in Piet Avopluur.straat-<br />
Op de linker steen staat een kruis en de<br />
tekst: Edel Brabant Were Di, de stri.idkreet<br />
van de Brabantia Nostra beweging- Bra-<br />
.$aniia Nostra propageerde de ideologie<br />
van het Regionalisme, een conservatiefromartisme.<br />
met hang naar hiërarchische<br />
opbouw van de samenleving die doordrongen<br />
moest zijn van het katholieke geloofsleven.<br />
Op het middenbiok rijst de Phoenix uit de<br />
vlammen. Een ntythische vogel die zich<br />
zelf verbrandde op een altaar. Uit de as<br />
venees dan een niEuwe joage feniks.<br />
Vroege christenen gebruikten deze vogel<br />
als symbool van Christus' opstanding. Het<br />
zwaard op de rcchtersteen staat voor de<br />
soldaat en martelaar. Het gewei zou krulnen<br />
velwijz-en naar een hert, dat staat voor<br />
een rnoeilijke plooi. door zijn snelheid en<br />
scherpe zintuigen, en \:oor voorzichtigheid.<br />
De eerste tekststeen van boven verwijst<br />
naar het boek van de Makabceen: boek I<br />
hooÍdstuk 9 verc f 1 : Hoe is de held gevallen.<br />
de redcler van IsraëI. (de strijd vatl<br />
Judas tegen de Syrische bezetters van<br />
Jerusalem.)<br />
De lweede lekststeen. de onder:ste- is van<br />
de rverkgever van Avontuttr: Aan onzen<br />
trouwen medewerker, Appamten fabriek<br />
Holland.<br />
HeI zandstenen monunlentje met een bakstenen<br />
basis is -gemaakt door Toorl<br />
Hendrickx (gebor-en 1905 Etten-LeLtr -<br />
overleden 1978 Rt-iosendaal) Hendrickx<br />
volgde de academie voor Beeldende<br />
Kunsten in Tilburg en was daarna ieerling<br />
van de bekende Amsterdamse stadsbeeld-<br />
De vader rutn Piet AvontLtur bij ltet grafmÍrnutne!Í<br />
vttrt í.i.irt :oott. Artrttt <strong>2001</strong> :.iin<br />
de teksien op het nonttm.enï tuun'eliiks Íe<br />
le:.en. (Fo* uit puttirttlier be:it.)<br />
hourver Hiklo Krop. Hij woonde en wer-kie<br />
o.a. in Breda, Arl]sterdam,<br />
Rotterdarn en Chaarn. Vanal 1964 verhleef<br />
hij in Roosendaal. Hendrickx raakte<br />
bekend door zijn vele religieuze kunstwerken.<br />
enkele daarvan zijn opgenomen in de<br />
collectie van het Aartsbisschoppelijk<br />
<strong>Museum</strong> in Utrecht. ln 1941 schonk<br />
Hendrikcx het bronzen beeld "de Zaaier"<br />
aan de gemeente Breda, ook wel bekend<br />
ondel de naam 'Lente'. In overleg met de<br />
treeldhouwer is dit beeld geplaatst in een<br />
plantsoentje aan de Zandberglaan maar<br />
sinds de 70erjaren is het'veldwenen'<br />
Aiir-raal vi.ttt Bce k<br />
Rabobank Hage-Beek<br />
vernieuwd in een vertrouwd iasie<br />
Sinds 1970 is HiL:-tgsctnitt-kt (r in cebnrik<br />
irls Riibotrank. l)c f ott'r tlit 1971i ioollt ecll<br />
intcrieur nrcf L]cn iilnge opelr halte r0,rr<br />
aile bankzirkett. Vtttrr ol)nttille i'an geiil<br />
motst rnen l:rn tlc balic ccrst llet iidtrlirlistnliicve<br />
gedccltc afiltl'ken. Daarna kott<br />
nren bii eLln ko-ccl\riie kasbrtr lrct gcld irt-<br />
11Èlt "<br />
y*511' 1-Í <strong>juni</strong> is iret kantoor axllgepasl ilirrl<br />
de ciscn van 20()1.<br />
Bcdrasen t(x Í1. 1.500.(it) kan de klant oprlenren<br />
aall dc gcldautomaat. lnclien u nog<br />
rict bekerrd hent ntct het pinnen van geld.<br />
krrnt u cen heroep doen rtp een viln de meilc,,r'"'rkcrs<br />
r an dr' biinh.