Beoordeling fysieke belasting van schoffelwerkzaamheden

Figuur 3. Variatie in fysieke belastbaarheid naar
Leeftijdsgroep. Bron AI-blad 52
2.5 Gezondheidseffecten
Gezondheidsrisico’s kunnen ontstaan als spieren langdurig, te zwaar of op een verkeerde manier worden
belast. Tijdens het schoffelen wordt voornamelijk een heen en weergaande beweging met één arm
uitgevoerd. Deze repeterende beweging kan voor fysieke overbelasting zorgen van spieren in de arm, nek,
schouder en rug (bovenste extremiteiten). Deze klachten worden in de literatuur wel omschreven als: RSI
(Repetitive Stain Injury), CANS (Complains on Arm Neck and Sholder), KANS (Klachten aan Arm Nek en
Schouder), UL-WMSD (Upper Limp Work Related Musculoskeletal Disorders) of ABBE’s (Aandoening aan
het Bewegingsapparaat in de Bovenste Extremiteiten).
Fysieke overbelasting begint met klachten die in de eerste instantie tot tijdelijke (lokale) pijn en irritatie
leiden. Als de werkzaamheden en de duur daarvan niet veranderen zal deze pijn aanhouden en zelfs na
werktijd ervaren worden. In het begin zal nog wel worden doorgewerkt, maar als de klachten aanhouden
zal dit op termijn tot ziekteverzuim leiden. Tijdens het verzuim kunnen de klachten afnemen omdat er
tijdelijk geen belasting is door de werkzaamheden. Worden de werkzaamheden niet aangepast dan zal het
verzuim frequenter optreden met wellicht algehele uitval als gevolg.
Bij het schoffelen hebben we niet alleen maar te maken met de repeterende beweging, maar ook met een
aanzetkracht, volhoudkracht en regelmatig een stootkracht. Deze stootkracht tegen een steen, vervuiling of
beplanting zorgt voor een onverwachte en ongewenste reactiekracht in de pols, arm en schouder. Door
deze onverwachte reactiekracht kunnen spieren worden geforceerd.
Factoren die de risico’s bij duwen en trekken vergroten (additionele factoren 11 ) zijn het werken met
precisiegereedschap (pincet greep), trillend gereedschap, werken met handschoenen, het werken in een
koude of warme omgeving en werkdruk.
De gezondheidsschade door hand/armtrillingen zijn vooral stoornissen in de bloedsomloop van de vingers
en hand. Bij langdurige blootstelling met een te hoge dosis worden ook het zenuwweefsel en de kleine
gewrichten aangetast.
Beroepsziekte
Als medewerkers uitvallen met werkgerelateerde klachten, moet de bedrijfsarts beoordelen of deze klacht
moet worden aangemeld bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB). Voorafgaand aan de
melding zal de bedrijfsarts moeten vaststellen of de klachten werkgerelateerd zijn. Hiervoor wordt in de
meeste gevallen een werkplekonderzoek uitgevoerd eventueel met behulp van de preventiemedewerker.
Voor een juiste diagnose van de fysieke klachten zijn per risicocategorie registratierichtlijnen ontwikkeld.
Op de website van het NCvB zijn tabellen te zien waarin de relatie tussen de klacht, oorzaak en risicogroep
is vermeld.
De klachten aan het houdings- en bewegingsapparaat bij hoveniers en groenvoorzieners zijn vermeld in de
tabel 5. Hierin is duidelijk te zien dat schoffelwerkzaamheden de oorzaak kunnen zijn van RSI klachten aan
de schouder, bovenarm, elleboog, onderarm, pols en hand.
11 P. Roelofs, 2002, RSI en persoonsgebonden factoren
Beoordeling fysieke belasting van schoffelwerkzaamheden 17