De Reformatie in jouw dorp

Eén van de boeken die Joost de
Balbiaen heeft uitgegeven.
Let op het jaartal: C I I I C ;
een grappige schrijfwijze van
M D I C: 1599.
‘Lapide Philosophico’ betekent
letterlijk ‘Steen der Wijzen’!
In de engelse titel van Harry
Potter deel 1 (‘Philosophers
stone’) zie je die term terug!
opstand werd vooral geleid door de fanatieke
calvinist Jan Hembyze (met op de achtergrond ook
Petrus Datheen). Bij deze strijd speelde de onderlinge
zucht naar macht helaas ook een grote rol.
Toen de Spanjaarden in 1584 een einde maakten aan
dit verzet werd Joost de Balbiaen gevangen gezet en
pas vrijgelaten na het betalen van een grote som
losgeld (zijn vader, Jean Balbiaen, was bankier in
Aalst; zijn schoonvader, Michiel Fouasse, was bankier
in Utrecht). Joost vluchtte met zijn vrouw en de nog
levenden van zijn acht kinderen naar Delft, waar meer
vluchtelingen onderdak vonden. Daar overleed op
19 mei 1588 zijn vrouw Josina Fouasse op 36-jarige
leeftijd. Joost hertrouwde op 2 juli 1596 in Dordrecht
met Janneke Claesdr. Vinck en uit dit huwelijk werden
nog eens acht kinderen geboren, waarvan Nicolaes
een van de oudsten was. Ze verhuisden nog datzelfde
jaar naar Gouda, waar Joost stadschirurgijn werd.
Nicolaes werd in 1598 geboren.
Een soort Harry Potter?
Waarom zoveel verteld over de vader van dominee
Balbiaen? Wel, dat heeft te maken met iets vreemds.
Naast zijn interesse voor geneeskunde, net als zijn
broer Cornelis, had Joost Balbiaen een rare hobby: hij
was alchemist. Nu kun je alchemie misschien wel zien
als de voorloper van de tegenwoordige scheikunde,
maar bij Joost had het toch zeker ook te maken met
de geheimzinnigheid van tovenaars. Alchemisten
waren al eeuwenlang op
zoek naar de ‘Steen der
Wijzen’ (de titel van het
eerste deel van Harry
Potter). Een materiaal dat
metalen zou kunnen
omzetten in goud. Joost
verzamelde en vertaalde
jarenlang allerlei oosterse
poëzie, formules, recepten
48 | De Reformatie in jouw dorp