De Reformatie in jouw dorp

de rechtsgeleerde en schrijver Hugo de Groot, die op
Slot Loevesteijn gevangen werd gezet, omdat hij had
meegeholpen met de staatsgreep tegen Maurits die
Oldebarnevelt wilde plegen. Maar hij wist in een
boekenkist te ont snappen naar Frankrijk.
Neomagus gedagvaard
Al in december 1618 werd ‘onze’ dominee Neomagus
gedagvaard. Men vond dat zijn preken niet deugden
en ook hem werd een preekverbod opgelegd tot in
ieder geval het einde van de synode. Wat was er fout
aan zijn preken? Hij was “onzuiver bevonden in de leer
van de volmaakte onderhouding der geboden Gods en
‘heel onrustich bevonden in sijn predicatien, in welcke hij
Calvinum menichmael nominatim doorstreeck’.” Hij had
de remonstrantse visie dat de mens met goede wil de
geboden van God best kon houden. Hij was er van
overtuigd dat de mens nog steeds een ‘vrije’ wil (een
niet door de zondeval verdorven hart) had, dat zélf
kon kiezen voor het geloof. Hij vond de visie van
Calvijn veel te bekrompen en ging daar in zijn preken
tegenin. Je merkt dat de verhouding tussen onze
‘verantwoordelijkheid’ en onze ‘verdorvenheid’ uit
balans werd getrokken. Neomagus zou hebben
beweerd dat Calvijn met die uit verkiezing leerde “dat
God onnoosle kinderkens van de moeders afrukt en in
de helle werpt”. Daarin sloeg hij door en dat was dus
ook te merken op de Bergambachtse preekstoel;
maar blijkbaar ook elders in het land!
Verbannen
Na het tijdelijke preekverbod werd hij nogmaals
opgeroepen om begin 1619 op de Dordtse Synode te
verschijnen. Hij en zijn vriend ds. Lucas Molanus – en
tweehonderd remonstrantse predikanten – moesten
de ‘Acte van Stilstand’ tekenen. Net als de meesten
weigerde hij; hij schreef nog wel netjes een brief en
meldde dat hij dit onmogelijk kon doen. Op een
De Leeuwarder predikant
Johannes Bogerman was de
voorzitter van de Nationale
Synode in Dordrecht;
van hem zijn de bekende
woorden aan het adres van
de Remonstranten:
“Dimittimini ... exit ... ite!”
(wat zoveel betekent als:
“u wordt weggezonden
(verbannen); gaat heen ...
gaat!”).
Hoofdstuk 5 - Ds. Arnoldus Gerhardi Neomagus (Rapenborch) | 35