De Reformatie in jouw dorp

Rechts: de ambachtsheer van
‘s-Heeraartsbergen,
Bergambacht en Ammerstol,
Frederik van Zuijlen van
Nijevelt (1572-1646).
De reformator van Genève,
Johannes Calvijn (1509-1564).
Merkwaardig is dat de goedkeuring
voor dit beroep ook door
de ambachtsheer – Frederik van
Zuijlen van Nijevelt – was gegeven.
Hij was namelijk juist voorstander
van de theologie van Calvijn die
algemeen in de kerk van de
Reformatie in ons land was
geaccepteerd. Uit de notulen van
de classis wordt ons duidelijk dat
zijn in 1608 overleden vader in
1605 ook al onenigheid had met
de vorige predikant over diens
vrijzinnige prediking! Waarom dit
beroep tóch zijn goedkeuring kreeg is dus een raadsel.
Problemen met Calvijn
Het is een ingewikkelde theologische kwestie, maar
in het kort komt het bezwaar tegen Calvijn hierop
neer: men vond dat zijn theologie
over de predestinatie – dat God
van te voren weet (en dus bepaalt
in Zijn almacht) wie gaan geloven
en wie niet – de mens totaal
passief maakt. Calvijn leerde dat
de mens zich nooit uit zichzelf
kan bekeren en dat al vóór je
geboorte vaststaat of je bent
uitverkoren of niet; bekering en
geloof zijn voluit Gods werk. Maar,
zo vonden deze bezwaarmakers,
dán ontneem je de mens zijn
verantwoordelijkheid! Dirk
Volckertsz. Coornhert – een volgeling van Desiderius
Erasmus – die in 1588 uit Delft naar Gouda vluchtte,
zei: “De calvinisten maken van God een wrede tiran,
Die niet het heil van iedereen wenst.” Er was nu tijdelijk
vrede met Spanje, maar er dreigde oorlog in de kerk!
30 | De Reformatie in jouw dorp