Voorstudie 35: Organen en rechtspersonen rondom de centrale

4.4 Overheidsrechtspersonen
4.4.1 gegkegbpqghejd-ypg~deegech,tspegson_eg
In dit onderzoek zijn drie typen rechtsper-
sonen qexnventariseerd, te weten de rechtspersonen sui qene-
r is, de overheidsstich tinqen en de overheidsvennootschappen.
De rechtspersonen sui qeneris ontlenen hun rechtspersoon-
lijkheid aan een bijzondere wet; zij zijn door middel van
wetsanalyse opgespoord. De overheidsstichtinqen en -vennoOt-
schappen achten wij qekenmerkt door - qlobaal uitqe-
drukt - een overweqende invloed op de benoeminq van de
bestuursorqanen. De departementale contactpersonen hebben
ons, het qenoemde criterium ruim interpreterend, overzichten
van deze rechtspersonen qeboden. Alle opqeqeven rechtsper-
sonen zijn benaderd in de qehouden enqutte. Aan de hand van
de inqevulde vraqenlijsten en eventuele nadere informatie
werd beoordeeld of zij voldeden aan de qestelde criteria. De
stichtinqen en vennootschappen die de vraqenlijst niet
invulden en teruqstuurden zijn we1 owenomen in deel 11,
onder vermeldinq van de onzekerheid over de juistheid van de
opname.
4.4.2 Gpghcbfing
Zoals uit tabel 11 blijkt zijn de huidiqe
rechtspersonen in meerderheid na de Tweede Wereldoorloq
opqericht: 19% stamt van voor 1945. De toename heeft met
name in de decennia 1955-1964 en 1965-1974 plaatsqevonden;
deze toename is vooral bij de ministeries van Landbouw en
Visserij en van Onderwijs en Wetenschappen zichtbaar. Het
ministerie van Verkeer en Waterstaat vertoont een omqekeerd
beeld: ruim de helft van de rechtspersonen is voor 1945
opqericht.
4.4.3 &~Js~eJ~j~g~~e~g-~gkep
Overheidsrechtspersonen verrichten in meerder-
heid feitelijke werkzaamheden. Onderzoek (59x) en voorlich-
tinq en adviserinq (53x1 zijn de voornaamste taken die
qenoemd zijn (zie tabel 1.2). De taken en doelstellinqen van
de rechtspersonen blijken in het verlenqde van het taakqe-
bied van de desbetreffende ministeries te liqqen: onderzoek
is een belanqrijke taak voor de onder de ministeries van
Onderwijs en Wetenschappen en van Landbouw en Visserij res-
sorterende rechtspersonen; de tot het ministerie van Verkeer
en waterstaat behorende vennootschappen produceren voorname-
lijk met het vervoer verband houdende diensten.
4.4.4 gg~jtjekIbestuug~ijkee~~~tf$&e
Toezicht op het doen en laten van de over-
heidsrechtspersonen wordt meestal uitqeoefend door de meest
betrokken minister of - in mindere mate - de Kroon. De vijf
meest qenoemde vormen van toezicht zijn controle op de uit-