Voorstudie 35: Organen en rechtspersonen rondom de centrale
Voorstudie 35: Organen en rechtspersonen rondom de centrale Voorstudie 35: Organen en rechtspersonen rondom de centrale
van representatlvltelt van de bij de besluiten betrokken belanqen, die men uit de samenstellinq van het orqaan kan aflezen. E. Bijkomende bevoegdheden en plichten; werkwijze Naast de bevoeqdheden, die als het ware de kern van de taak- uitoefening door het gezagsorgaan vormen, zijn er aan het orqaan veelal bijkomende bevoeydheden toeqekend, dan we1 verplichtingen opqelegd. Het betreft hier meestal de juri- dische randvoorwaarden van de bevoegdheidsuitoeteninqen: namelijk de reqels voor de besluitvorminq, voor de interne organisatie, en dergelijke. In nauw verband staan hiermee de regels inzake de werkwijze van het orgaan. F. Politick-bestuurlijke controle Nederland is een - weliswaar qedecentraliseerde - eenheids- staat, hetqeen onder andere met zich brenqt dat organen van het openbaar bestuur in beqinsel onder toezicht staan van een ander orgaan. Ook met betrekking tot de tot de centrale overheid behorende laqere organen met openbaar qezaq qeldt, dat zij onderworpen zijn aan politick-bestuurlijke controle. De basis voor deze controle moet we1 expliciet zijn vervat in een wettelijk voorschrift. Veel qebruikte toezichtsfi- quren zi jn de bevoeqdheid voor het hoqer orqaan om besluiten van laqere orqanen te vernietiqen of a1 dan niet qoed te keuren en om richtlijnen of aanwijzinqen te qeven aan laqere orqanen. Ook het ambtenaarlijk beroep, inhoudende dat een hierarchisch aan de minister onderqeschikte ambtenaar in beroep kan qaan teqen een beslissinq van een bepaald orqaan, valt onder het uitoefenen van politiek-bestuurlijke con- trole. Het is belangri jk om precies te weten, over welke instrumenten tot het uitoefenen van politiek-bestuurli j ke controle een minister beschikt. De politieke ministeriele verantwoordelijkheid strekt zich immers in het bijzonder uit over het a1 dan niet hanteren van deze controlemoqelijkheden. G. Rechtsbescherminq De bevoeqdheidsuitoefeninq door de diverse functionele orqa- nen leidt voor een groot deel tot beschikkingen. Het streven van de wetqever is erop qericht qeweest teqen alle beschik- kinqen een vorm van rechtsbescherminq open te stellen, tenzij er aanvaardbare redenen zijn aan te voeren om hiervan af te wijken. De diverse wettelijke voorschriften die een bepaalde bevoeqdheid toekennen aan een functioneel orqaan, bevatten soms tevens een aanwijzinq waar een belanqhebbende in beroep kan qaan. Soms zijn zelfs rechtsbescher minqsinstanties in het leven qeroepen, speciaal om bevoeqd- heidsuitoefeninqen door een functioneel orqaan te toetsen. Zwijqt de specifieke reqeling, dan is de Wet AROB van toepassinq. Of deze wet bescherming kan bieden hanqt onder andere af van de in deze wet qenoemde uitzonderinqen (14). (14) In het bijzonder de uitzonderinqen qenoemd in artikel 5 en artikel. 6 van deze wet. Artikel 6 verwijst naar een bEj de wet behorende bijlaqe.
H. Rechtspersoonlijkheid Het bezit van rechtspersoonlijkheid staat qeheel 10s van het bezit van overheidsbevoegdheden. Er zijn vele organen met openbaar qezag die niet over eiqen rechtspersoonlijkheid beschikken. In de meeste gevallen maken zij dan deel uit van het openbaar lichaam Staat. Toch vormt het samenvallen van rechtspersoonlijkheid en overheidsbevoegdheden veelal een indicatie van een betrekkelijk qrote mate van zelfstandiq- heid. I. Financien De beweqinqsruimte van een orqaan met openbaar qezaq wordt feitelijk mede bepaald door de omvanq van de beschikbare financien en de mate waacin een orqaan daarover zelfstandiq kan beschikken. Relevant zijn in dit verband enerzijds de eventuele salarierinq, vacatieqeldenregelinq en/of onkosten- verqoedinq ten behoeve van de ambtsdraqers, anderzijds het budqet van het orqaan zelf. In bepaalde qevallen beschikken functionele organen over eigen inkomstenbronnen, bijvoor- beeld door middel van heffinqen. De bovenqenoemde cateqorieen van qeqevens betreffen de orqanen met openbaar qezaq. De weerqave van geqevens van de rechtspersonen is eenvoudiqer qehouden. Daarop is reeds in hoofdstuk 1 inqeqaan. Deze beschrijving kan ook minder uitqebreid zijn omdat de onderlinqe ver- schillen tussen de diverse rechtspersonen kleiner zijn. Binnen elke cateqorie,. bijvoorbeeld de cateqorie overheids- stichtinqen, bestaat een qrotere uniformiteit dan bij orqa- , nen met openbaar qezaq. Enkele categorieen van qeqevens zijn ook minder relevant bij de rechtspersonen, in het bijzonder "bevoegdheid" en "rechtsbescherminq". Voor wat betreft de bevoeqdheid qeldt, dat de pr ivaatrechteli jke rechtspersoon- lijkheid vanzelf de bevoeqdheid inhoudt om allerlei privaat- rechtelijke rechtshandelinqen te verrichten. De rechtsbe- scherminq wordt in het qeval van de privaatrechtelijke rechtshandelinqen vrijwel steeds qeboden door de burqerlijke rechter. Er zijn slechts enkele uitzonderinqen. Orndat de cateqorie privaatrechtelijke bevoegdheden ontbreekt is de reqelinq van de bijkomende bevoeqdheden en verplichtinqen vaak zeer summieri M e t inachtneming van het bovenstaande .zijn de onderstaande categorieen gehanteerd bij de rechts- personen. A. Instellinq en opr ichtinq B. Doelstellingen en taken C. Samenstellinq en inrichtinq D. Politiek-bestuurlijke controle E. Beroep; bezwaar F. Interne organisatie G. Financien.
- Page 2 and 3: ISBN 90 12 04310 7
- Page 4 and 5: Beroep en hezwaar Interne orqanisat
- Page 7: VEEL GEBRUIKTE AFKOKTINGEN At3 Nede
- Page 10 and 11: hiermee met name een heeld qeven va
- Page 12 and 13: Het inventarisatierapport vormt eve
- Page 14 and 15: een deel ook te maken met de onbeke
- Page 16 and 17: hierna opgenomen inventarisatie zij
- Page 18 and 19: Het juridische begrip dat in eerste
- Page 20 and 21: - colleqes die tevens orqaan zijn,
- Page 22 and 23: 3. Vennootschappen waarin de overhe
- Page 26 and 27: 3. HANDLEIDING VOOK DEEL I 3.1 Inle
- Page 28 and 29: In het qeval van cateqorale orqanen
- Page 30 and 31: Indien de vraqenlijst qeheel of qed
- Page 32 and 33: Economische Zaken (5) de meeste cat
- Page 34 and 35: onderdelen aanqewezen of bekend om
- Page 36 and 37: 4.4 Overheidsrechtspersonen 4.4.1 g
- Page 38 and 39: In 3 vennootschappen zijn laqere ov
- Page 40 and 41: een zelf standiqe taakuitoefeninq (
- Page 42 and 43: Tabel 1 Orqanen en rechtspersonen,
- Page 44 and 45: - VLW - SoZa 1. Instanties bevoeqdh
- Page 46 and 47: Tabel 5 Cateqorieen organen, naar j
- Page 48 and 49: Tabel 7 Cateqorieen orqanen, naar v
- Page 50 and 51: Tabel 9 Rechtspersoonlijkheid van d
- Page 52 and 53: Tabel 12 ~olitiek-bestuurlijke cont
- Page 54 and 55: TaDel 14 lncerne orqanisatie van ae
- Page 56 and 57: Tabel 16 Overheden als houders van
- Page 58 and 59: 5.5 Financien CWD Hoqer economisch
- Page 60 and 61: EZ 1.8 Daqelijks Bestuur van de Sti
- Page 62 and 63: - SoZa 1.5 Instanties, de minister
- Page 64 and 65: BuZa I .1 Adres/telefoon Oprichting
- Page 66 and 67: Ook een rechtspersoon kan directeur
- Page 68 and 69: ~erstrekking hulp onder beleids- en
- Page 70 and 71: Winst/verlies 1980 Rentesubsidie 19
- Page 72 and 73: Voorzitter en vice- voorzitter Vert
van repres<strong>en</strong>tatlvltelt van <strong>de</strong> bij <strong>de</strong> besluit<strong>en</strong> betrokk<strong>en</strong><br />
belanq<strong>en</strong>, die m<strong>en</strong> uit <strong>de</strong> sam<strong>en</strong>stellinq van het orqaan kan<br />
aflez<strong>en</strong>.<br />
E. Bijkom<strong>en</strong><strong>de</strong> bevoegdhed<strong>en</strong> <strong>en</strong> plicht<strong>en</strong>; werkwijze<br />
Naast <strong>de</strong> bevoeqdhed<strong>en</strong>, die als het ware <strong>de</strong> kern van <strong>de</strong> taak-<br />
uitoef<strong>en</strong>ing door het gezagsorgaan vorm<strong>en</strong>, zijn er aan het<br />
orqaan veelal bijkom<strong>en</strong><strong>de</strong> bevoeydhed<strong>en</strong> toeqek<strong>en</strong>d, dan we1<br />
verplichting<strong>en</strong> opqelegd. Het betreft hier meestal <strong>de</strong> juri-<br />
dische randvoorwaard<strong>en</strong> van <strong>de</strong> bevoegdheidsuitoet<strong>en</strong>inq<strong>en</strong>:<br />
namelijk <strong>de</strong> reqels voor <strong>de</strong> besluitvorminq, voor <strong>de</strong> interne<br />
organisatie, <strong>en</strong> <strong>de</strong>rgelijke. In nauw verband staan hiermee <strong>de</strong><br />
regels inzake <strong>de</strong> werkwijze van het orgaan.<br />
F. Politick-bestuurlijke controle<br />
Ne<strong>de</strong>rland is e<strong>en</strong> - weliswaar qe<strong>de</strong>c<strong>en</strong>traliseer<strong>de</strong> - e<strong>en</strong>heids-<br />
staat, hetqe<strong>en</strong> on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re met zich br<strong>en</strong>qt dat organ<strong>en</strong> van<br />
het op<strong>en</strong>baar bestuur in beqinsel on<strong>de</strong>r toezicht staan van<br />
e<strong>en</strong> an<strong>de</strong>r orgaan. Ook met betrekking tot <strong>de</strong> tot <strong>de</strong> c<strong>en</strong>trale<br />
overheid behor<strong>en</strong><strong>de</strong> laqere organ<strong>en</strong> met op<strong>en</strong>baar qezaq qeldt,<br />
dat zij on<strong>de</strong>rworp<strong>en</strong> zijn aan politick-bestuurlijke controle.<br />
De basis voor <strong>de</strong>ze controle moet we1 expliciet zijn vervat<br />
in e<strong>en</strong> wettelijk voorschrift. Veel qebruikte toezichtsfi-<br />
qur<strong>en</strong> zi jn <strong>de</strong> bevoeqdheid voor het hoqer orqaan om besluit<strong>en</strong><br />
van laqere orqan<strong>en</strong> te vernietiq<strong>en</strong> of a1 dan niet qoed te<br />
keur<strong>en</strong> <strong>en</strong> om richtlijn<strong>en</strong> of aanwijzinq<strong>en</strong> te qev<strong>en</strong> aan laqere<br />
orqan<strong>en</strong>. Ook het ambt<strong>en</strong>aarlijk beroep, inhoud<strong>en</strong><strong>de</strong> dat e<strong>en</strong><br />
hierarchisch aan <strong>de</strong> minister on<strong>de</strong>rqeschikte ambt<strong>en</strong>aar in<br />
beroep kan qaan teq<strong>en</strong> e<strong>en</strong> beslissinq van e<strong>en</strong> bepaald orqaan,<br />
valt on<strong>de</strong>r het uitoef<strong>en</strong><strong>en</strong> van politiek-bestuurlijke con-<br />
trole. Het is belangri jk om precies te wet<strong>en</strong>, over welke<br />
instrum<strong>en</strong>t<strong>en</strong> tot het uitoef<strong>en</strong><strong>en</strong> van politiek-bestuurli j ke<br />
controle e<strong>en</strong> minister beschikt. De politieke ministeriele<br />
verantwoor<strong>de</strong>lijkheid strekt zich immers in het bijzon<strong>de</strong>r uit<br />
over het a1 dan niet hanter<strong>en</strong> van <strong>de</strong>ze controlemoqelijkhed<strong>en</strong>.<br />
G. Rechtsbescherminq<br />
De bevoeqdheidsuitoef<strong>en</strong>inq door <strong>de</strong> diverse functionele orqa-<br />
n<strong>en</strong> leidt voor e<strong>en</strong> groot <strong>de</strong>el tot beschikking<strong>en</strong>. Het strev<strong>en</strong><br />
van <strong>de</strong> wetqever is erop qericht qeweest teq<strong>en</strong> alle beschik-<br />
kinq<strong>en</strong> e<strong>en</strong> vorm van rechtsbescherminq op<strong>en</strong> te stell<strong>en</strong>,<br />
t<strong>en</strong>zij er aanvaardbare red<strong>en</strong><strong>en</strong> zijn aan te voer<strong>en</strong> om hiervan<br />
af te wijk<strong>en</strong>. De diverse wettelijke voorschrift<strong>en</strong> die e<strong>en</strong><br />
bepaal<strong>de</strong> bevoeqdheid toek<strong>en</strong>n<strong>en</strong> aan e<strong>en</strong> functioneel orqaan,<br />
bevatt<strong>en</strong> soms tev<strong>en</strong>s e<strong>en</strong> aanwijzinq waar e<strong>en</strong> belanqhebb<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
in beroep kan qaan. Soms zijn zelfs rechtsbescher<br />
minqsinstanties in het lev<strong>en</strong> qeroep<strong>en</strong>, speciaal om bevoeqd-<br />
heidsuitoef<strong>en</strong>inq<strong>en</strong> door e<strong>en</strong> functioneel orqaan te toets<strong>en</strong>.<br />
Zwijqt <strong>de</strong> specifieke reqeling, dan is <strong>de</strong> Wet AROB van<br />
toepassinq. Of <strong>de</strong>ze wet bescherming kan bied<strong>en</strong> hanqt on<strong>de</strong>r<br />
an<strong>de</strong>re af van <strong>de</strong> in <strong>de</strong>ze wet q<strong>en</strong>oem<strong>de</strong> uitzon<strong>de</strong>rinq<strong>en</strong> (14).<br />
(14) In het bijzon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> uitzon<strong>de</strong>rinq<strong>en</strong> q<strong>en</strong>oemd in<br />
artikel 5 <strong>en</strong> artikel. 6 van <strong>de</strong>ze wet. Artikel 6<br />
verwijst naar e<strong>en</strong> bEj <strong>de</strong> wet behor<strong>en</strong><strong>de</strong> bijlaqe.