Voorstudie 35: Organen en rechtspersonen rondom de centrale

dat de minister de verteqenwoordiqheidsbevoeqdheid dele-
qeert, bijvoorbeeld aan directeuren van rijksinstellinqen
terzake van het beheer van deze instellingen. Tijdens het
onderzoek is qeprobeerd via de contactambtenaren van de
departementen meer inzicht te krijqen in de omvanq van het
verschijnsel van de privaatrechtelijke deconcentratie. W i j
zijn hierin niet qeslaaqd, waarschijnlijk mede doordat in de
praktijk het onderscheid tussen deleqatie en mandaat niet
leeft (11). Tevens is het niet qelukt inzicht te krijqen in
het verschijnsel, dat ambtenaren zelfstandiq feitelijke
handel inqen verr ichten. Men denke aan het wetenschappel i jke
onderzoek, zoals dat wordt verricht in het Kijksinstituut
voor oorloqsdocumentatie (12).
Wat betreft tot de overheid te rekenen rechts-
personen zijn drie soorten rechtspersonen te onderscheiden:
1. Rechtspersonen sui qener is: pr ivaatrechtel i jke rechts-
personen die bij of krachtens de wet worden inqesteld
(zie art. 1, tweede lid, Boek I1 BW).
2. Overheidsstichtinqen. Wanneer is een stichtinq een over-
heidsstichtinq? Doorslaqqevend is onzes inziens of een
meerderheid van de bestuursleden door of vanweqe een
orqaan van de centrale overheid is aanqesteld. Alleen op
dat moment "kan" de centrale overheid door het benoe-
minqsbeleid het beleid van de stichtinq fundamenteel
beynvloeden. Andere criteria om te bepalen, of een
stichtinq als overheidsstichtinq kan worden aanqemerkt,
bleken niet of zeer moeilijk bruikbaar. Het qoedkeuren
van de beqrotinq of het uitoefenen van toezicht op
stichtinqen qeschiedt met betrekkinq tot zeer vele
particuliere qesubsidieerde stichtinqen. Het onderworpen
zijn aan toezicht is dus niet.iets typerends voor over-
heidsstichtinqen. Een ander cr iter ium betreft deqene die
de stichtinq heeft opqericht. Is elke stichtinq die is
opqericht door een overheidsorqaan als een overheids-
.stichtinq te beschouwen en is een stichtinq die niet
opqericht is door een orqaan van de overheid, daarom een
particuliere stichtinq? Het antwoord moet in beide
qevallen ontkennend luiden. Een oorspronkelijke door de
overheid opqerichte overheidsstichtinq kan immers zijn
"qeprivatiseerd", dat wil zeqqen overqelaten aan het
particulier initiatief, terwijl een oorspronkelijke
particul iere stichtinq door middel van sta tu tenwi jziqinq
tot een overheidsstichtinq kan worden omqevormd.
(11) In het qeval van deleqatie is er sprake van een
juridische overdracht van bevoeqdheid van het ene
orqaan naar het andere. In het qeval van mandaat
blijft de juridische bevoeqdheid formeel liqqen bij
het mandaterende orqaan, hoewel de bevoeqdheid
feitelijk worden uitqeoefend door deqene aan wie
qemandateerd wordt.
(12) Zie art. 4 van het KB van 28 juli 1979 (Stb. 1979,
426), houdende een nieuwe reqelinq betreffende het
Hijksinstituut voor Oorloqsdocumentatie.