MAGAZINE

22
Foto: Paul Tolenaar
23
COMPLETE BAND IN BROEK,
SHIRT EN SCHOENEN
COLUMN HENK WESTBROEK
ANNIE, SCHRIJF EVEN EEN HIT
Met DrumPants roept geroffel op dijen en borst een compleet orkest op. Het getrommel
op draagbare sensoren, genereert via een om te gespen regelkastje onder meer gitaar-,
synthesizer-, bas- of drumgeluiden. “Hiermee kun je muziek maken wanneer je maar wilt.”
Door Jeroen Akkermans
De Amerikaanse drummer Ryan Hubar
geeft een klap op zijn linkerbeen. Bang,
een basdrum rolt door de ruimte. Snel
tikt hij zijn andere been aan. Een synthesizer
jaagt de wegstervende bas op. Dan
wat roffels op de borst: kale gitaaraanslagen
volgen. “Dit is heerlijk,” grijnst de
drummer uit San Francisco, die er met
een soepele voetbeweging een trom
uitgooit. “Geen gedoe en gesjouw meer
met drumstellen en andere, zware apparatuur.
Gewoon muziek maken wanneer
je maar wilt, in de bus of in de huiskamer
met je vrienden.”
Hubar is een complete band op zichzelf
door DrumPants, kortweg 20 cm lange
strips met drukgevoelige sensoren die
om het been of de borst zijn te binden,
of als inlegzooltje in de schoenen te
schuiven. De strips zijn met kabeltjes aan
te sluiten op een regelkastje ter grootte
van een mobieltje. Dat is op zijn beurt
weer te koppelen aan losse boxen, een
koptelefoon of een piepklein boxje aan
de broekriem.
Een tik op een sensor kan van alles
opleveren: via het regelkastje – of een
speciale app – is elke sensor aan een
instrument te hangen. “De gebruiker kan
kiezen uit 100 ingebouwde geluiden,
‘IN PLAATS VAN 10 KILO
AAN APPARATUUR, NEEM
IK NU ANDERHALVE POND
MEE’
zoals bekkens, gitaar, bas, synthesizer,
drums, enzovoorts,” zegt Tyler Freeman,
de bedenker van DrumPants. Ook
toonhoogte en volume zijn te regelen.
Dit tovert de muzikant om tot een klein
orkest: een setje DrumPants, twee strips
en twee inlegzooltjes, beschikt over zes
sensoren waaraan een instrument is te
linken. “Door strips toe te voegen, is dit
gemakkelijk uit te breiden naar twaalf
sensoren.”
WETENSCHAPPELIJKE DRUMMER
Freeman is een computerwetenschapper
en fervent drummer. Typisch muzikantengedrag
bracht hem in 2006 op het
idee een draagbaar drumstel te ontwikkelen.
“Mijn drumvriendjes en ikzelf zijn
constant aan het drummen. We kloppen
op onze benen, op het stuur, de leuning
van een stoel, eigenlijk op alles waar we
onze handen op kunnen leggen. Dit wilde
ik omzetten in echte drumgeluiden.”
Freeman ontwikkelde een houtje-touwtjedrumkit
waarop hij afstudeerde en
gooide het daarna in een hoek. Hij pikte
het project weer op toen hij een aantal
jaren geleden in Rotterdam neerstreek
om te werken bij het media-project Big
South Lab. Daar probeerde hij voortijdige
schoolverlaters warm te maken voor
techniek. “Ze hielden vooral van hiphop,
en zo kwam de drumkit weer in beeld.
Dat was de manier om ze iets over sensoren
te leren.”
EXPERIMENTEREN
Freeman bracht DrumPants na een aantal
Kickstartercampagnes in 2015 op de
markt. Muzikanten halen er nu van alles
mee uit. Zo gebruiken sommige artiesten
tiksignalen om via het regelkastje – dat
beschikt over bluetooth – draadloos een
trommelstok verderop aan te drijven. Of
er wordt een videoclip of lichtshow op
de muur geprojecteerd.
De Amerikaan Joey Chang (alias Cello
Joe) pint de strips vast op de vloer. Door
ze tijdens het cello spelen aan te tikken,
krijgt een app het seintje een specifiek
stukje muziek af te spelen. Het ‘loop-pedaaltje’
scheelt hem apparatuur om
digitale loops te maken. “In plaats van 10
kilo, neem ik nu anderhalve pond mee.
Dat vind ik weer mooi aan DrumPants.”
Het is algemeen bekend dat auto’s
ontworpen worden door computers,
gebouwd worden door robots, om
vervolgens bestuurd te worden door
volslagen idioten. Dat laatste veroorzaakt
een probleem dat verkeersveiligheid
genoemd wordt en waarvoor
nu de ultieme oplossing gezocht wordt
door de menselijke bestuurder bij het
oud vuil te parkeren.
De zelfrijdende oplossing die de
sturende mens overbodig maakt, is
gebaseerd op algoritmen. Dat zijn
wiskundige stappenplannen die moeten
voorkomen dat de auto waar jij
in vervoerd wordt, tegen een andere
auto, een boom of een medemens rijdt.
Ik ben geen wiskundige, maar heb me
laten informeren dat het basisprincipe
van een algoritme in wezen zelfs
te bevatten is door mensen die geen
wiskundigen zijn.
Stel, je hebt de wens om te lunchen
met een bord groentesoep. Om van
soepwens tot soep te komen volg je
een recept, wat te begrijpen is als een
logisch stappenplan. Dat stappenplan
is weer te vatten in een wiskundige
formule. Nu bestaan er honderden
recepten voor groentesoep, dus de ene
soep is de andere niet. Informeer een
computer over alle groentesoeprecepten
die bedacht zijn. En stop vervolgens
in het algoritme dat een nieuwe
groentesoep mag bedenken, een vleugje
creativiteit. Kan dat, creativiteit in een
algoritme stoppen? Blijkbaar wel. Het
behoort namelijk al tot de mogelijkheden
om met behulp van algoritmen
soepjes te bedenken die qua smaak
niks onderdoen voor die van Jamie
Olivier. Net zoals het nu al kan om een
auto te laten besturen door algoritmen
die het ongeveer net zo goed kunnen
als Max Verstappen toen hij een jaar of
zeven was.
Voor ons soort muzikale mensen
wordt het gebruik van algoritmen van
bestaansbelang als die zo bedacht
kunnen worden dat ze liedjes kunnen
maken. Dit lijkt op toekomstmuziek,
maar er draaien al computers die
componeren alsof ze het leuk vinden.
Er bestaat een op creatieve algoritmen
gebaseerd computerprogramma dat de
alledaagse naam Annie draagt en liedjes
schrijft. Annie doet dat zo aardig,
dat een luisteraar vaak niet meer horen
kan dat het geen menselijke composities
zijn. De liedjes zijn in de regel nog
niet al te best, maar ze worden met
de dag beter, dus in een niet al te ver
verschiet zal het vak van componist
overbodig worden. Net zoals dat van
de drummer, bassist, violist, kortom
dat van vrijwel elke instrumentalist,
overbodig geworden is. Dankzij op
algoritmen gebaseerde computerprogramma’s
die worden gehanteerd door
menselijke keyboardspelers.
De bespeler van dat keyboard heeft
nu ook zijn langste tijd gehad, het is
niet anders. Hierbij wil ik u – voor het
geval de wens tot doodslag spontaan
aan het ontstaan is – in herinnering
brengen dat ik slechts de boodschapper
ben en niet de schuldige wiskundige.
Door muzikale algoritmen die in
computers hun werk doen en daar liedjes
schrijven, arrangeren en opnemen,
zal het vak van componist en vertolker
binnen nu en straks op de mestvaalt
van de geschiedenis belanden. Als de
schrijvers en uitvoerenden van liedjes
straks geen mensen meer zijn, moet je
dan computers als Annie mensenrechten
gunnen? Of tegen die tijd beslissen
dat het toekennen van schrijvers- en
uitvoeringsrechten afgeschaft kan
worden?
‘VOOR ONS SOORT
MUZIKALE MENSEN
WORDT HET GEBRUIK
VAN ALGORITMEN VAN
BESTAANSBELANG ALS
DIE ZO BEDACHT KUNNEN
WORDEN DAT ZE LIEDJES
KUNNEN MAKEN’