MAGAZINE
SPMnr4web
SPMnr4web
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>MAGAZINE</strong><br />
<strong>MAGAZINE</strong><br />
VOOR UITVOERENDE KUNSTENAARS | DECEMBER 2016 | NR. 4 | JAARGANG 16<br />
NIELSON<br />
VAN NIETS<br />
TOT IETS<br />
DE KUNST VAN HET COVEREN<br />
’AAN EEN KLAKKELOZE<br />
COVER HEEFT NIEMAND<br />
WAT’<br />
24CHAMBERS<br />
INTERNETPLATFORM<br />
VOOR TALENTVOLLE<br />
KLASSIEKE MUSICI<br />
GESCHILLENCOMMISSIE<br />
AUTEURSCONTRACTENRECHT<br />
VAN START<br />
TOETSEN OF<br />
NIEUWE WET WERKT
2 3<br />
van de redactie<br />
DECEMBERBLUES<br />
De kou heeft zijn intrede gedaan. December heerst.<br />
Het kerstnummer van Performers Magazine eindigt in stijl,<br />
met de voorspelling van Henk Westbroek dat wij muzikanten<br />
binnenkort zwavelstokjes zullen moeten verkopen.<br />
Tot dat moment echter roeien, ploegen en musiceren wij<br />
voort, ook in de donkere dagen van december. Ook in<br />
een jaar waarin ons vele grootheden ontvielen, zowel<br />
internationaal (van David Bowie en Leonard Cohen tot<br />
Prince en Leon Russel) als nationaal (van Ab Tamboer tot<br />
Eddie Christiani). Sena-voorzitter Erwin Angad-Gaur staat<br />
stil bij de dood van Eddie; een persoonlijke herinnering.<br />
NIELSON<br />
Voormalig kinderpop -<br />
zanger Nielson maakte in<br />
korte tijd furore met vrolijke<br />
liedjes. Maar die tellen volgens<br />
critici minder zwaar dan droevige<br />
songs. “Dat is weleens jammer,” zegt<br />
de opgewekte winnaar van de Sena<br />
Performers Award 2016.<br />
4<br />
24CHAMBERS<br />
Talentvolle klassieke musici<br />
kunnen terecht bij 24chambers.<br />
Het online platform gaat vanaf januari<br />
2017 klassieke musici live streamen.<br />
8<br />
GESCHILLEN-<br />
COMMISSIE VAN START<br />
Auteurs, uitvoerend kunstenaars,<br />
uitgevers en producenten kunnen<br />
sinds 1 oktober geschillen voorleggen<br />
aan de Geschillencommissie Auteurscontractenrecht.<br />
Een beknopt overzicht.<br />
14<br />
‘HET KERSTNUMMER VAN<br />
PERFORMERS <strong>MAGAZINE</strong><br />
EINDIGT IN STIJL, MET<br />
DE VOORSPELLING VAN<br />
HENK WESTBROEK DAT WIJ<br />
MUZIKANTEN BINNENKORT<br />
ZWAVELSTOKJES ZULLEN<br />
MOETEN VERKOPEN’<br />
PERFORMERS <strong>MAGAZINE</strong><br />
wordt uitgegeven onder verantwoor<br />
delijkheid van de Sena-sectie<br />
Uitvoerende Kunstenaars. Het blad<br />
is bestemd voor rechthebbende<br />
uitvoerende kunstenaars en andere<br />
geïnteresseerden. Aan de inhoud<br />
kunnen geen rechten worden<br />
ontleend.<br />
©2016 Sena-sectie Uitvoerende<br />
Kunstenaars<br />
REFLECTIES<br />
Erwin Angad-Gaur haalt in<br />
Reflecties herinneringen op<br />
aan de in oktober overleden Eddy<br />
Christiani. “Hij leek iets te zweven,<br />
lichtvoetig als een vedergewicht. Met<br />
sprankelende, jeugdige ogen.”<br />
17<br />
UD FESTIVAL<br />
Het Amsterdams Andalusisch<br />
Orkest organiseerde deze herfst<br />
het Ud Festival. Yassine Boussaid, één<br />
van de bevlogen organisatoren: “De ud<br />
vormt de verbinding tussen Oost en West.”<br />
18<br />
DE KUNST<br />
VAN HET COVEREN<br />
Sommige liedjes dartelen<br />
met speels gemak van de ene naar<br />
de andere uitvoerder. Maar wanneer<br />
is een cover nou geslaagd? En hoe is het<br />
om gecoverd te worden?<br />
20<br />
Toch, lezer, is ook in dit nummer plaats voor voldoende<br />
optimisme.<br />
De Geschillencommissie Auteurscontractenrecht ging, na<br />
lang onderhandelen door de bonden, in oktober van start,<br />
Nielson verzet zich tegen het primaat van trieste liedjes,<br />
Danielle van Berkom geniet van haar vele bezigheden en<br />
muziekjournalist Jimmy Tigges dook in de geheimen van<br />
de coversong. Met 24chambers creëert Corine Haitjema, met<br />
steun van Sena Performers, een nieuw online platform voor<br />
(jonge) klassieke musici.<br />
Genoeg redenen kortom om aan het eind van de maand<br />
vrolijk en met goede moed over de drempel te stappen.<br />
Bovendien: wat is er mis met een goede blues…?<br />
Wij wensen u veel leesplezier en een gelukkig nieuwjaar!<br />
HOOFDREDACTEUR: Erwin Angad-Gaur<br />
REDACTIE: Jeroen Akkermans,<br />
Erwin Angad-Gaur,<br />
Anita Verheggen<br />
EINDREDACTIE: Jeroen Akkermans<br />
VORMGEVING: Robert Swart<br />
COVERFOTO: Nielson<br />
Foto: Sander Heezen<br />
ILLUSTRATIES: Robert Swart<br />
OPLAGE: 18.000<br />
AUTEURS: Guido van Oorschot, Erwin Angad-Gaur,<br />
Jimmy Tigges, Rianne van der Molen,<br />
Mascha Felix, Jowi Schmitz,<br />
Anita Verheggen, Jeroen Akkermans<br />
en Henk Westbroek.<br />
REDACTIEADRES: Catharina van Renneslaan 20,<br />
Postbus 113, 1200 AC Hilversum<br />
Telefoon: (035) 625 17 00<br />
E-mail: performers@sena.nl<br />
Website: www.sena.nl/performers-magazine<br />
EN VERDER<br />
2 VAN DE REDACTIE<br />
16 PODIUM<br />
7 Sena Nieuws<br />
22 INNOVATIE: DRUMPANTS<br />
10 Hoe doet ze het?<br />
23 Henk Westbroek<br />
12 DE WAARDE VAN MUZIEK
4<br />
5<br />
SPOTLIGHT<br />
Niels Littooij, alias Nielson, won in september de Sena<br />
Performers Award 2016. Zijn Sexy als ik Dans was afgelopen<br />
jaar het meest gedraaide lied op de radio. Van buitenaf lijkt<br />
het hem allemaal soepel af te gaan, maar hij werkt al van<br />
jongs af aan naar dat succes toe. “Ik wilde altijd spelen.<br />
Beter worden. Je kunt als muzikant wel op je zolderkamer<br />
blijven zitten, maar dan leer je nooit of iets live ook werkt.”<br />
Door Rianne van der Molen<br />
Foto’s: Sander Heezen<br />
“Dit is één van de mooiste prijzen van<br />
het afgelopen jaar,” zegt Niels Littooij<br />
(27) glinsterend, doelend op zijn Sena<br />
Performers Award. “Dat radiozenders mij<br />
nog steeds zoveel draaien, is een enorm<br />
compliment. Zolang ze mij draaien, kan ik<br />
doorgaan met wat ik het allerliefste doe.”<br />
De in Dordrecht geboren singer-songwriter<br />
gaat hard sinds hij in 2012 meedeed<br />
met De Beste Singer-Songwriter van<br />
Nederland. Zijn eerste single Beauty & De<br />
Brains haalde meteen de top 10 en met<br />
Hoe en Sexy als ik Dans vestigde hij zich<br />
definitief.<br />
Hoewel het gros van Nederland hem pas<br />
door die hits leerde kennen, ging er een<br />
lange weg aan vooraf. “Het enige wat<br />
ik altijd echt leuk heb gevonden, is zelf<br />
liedjes maken,” vertelt hij in een Dordrechts<br />
café. “Van niets iets maken, dat<br />
vind ik mooi. Daarbij heb ik altijd eigen<br />
baas willen zijn. Mijn vader werkt in een<br />
woonwinkel en mijn moeder is vrachtwagenchauffeur.<br />
Zij werken in een groot<br />
bedrijf, waar je in je handjes mag klappen<br />
als je een keer vrij krijgt. Ik zag dat leven<br />
niet voor me. Muziek was het enige pad.”<br />
KRITISCHE DROMER<br />
De droom om muzikant te worden begon<br />
vroeg. Op zijn zesde verjaardag krijgt hij<br />
een drumstel, en al snel is muziek zo ongeveer<br />
het enige wat hem bezighoudt. Hij<br />
leert zichzelf gitaar spelen en begint met<br />
rappen. Als jonge rapper doet hij eindeloos<br />
mee aan talentenjachten. “Sommige<br />
jonge collega’s zijn heel erg bezig met<br />
roem. Terwijl ik nooit meedeed met die<br />
wedstrijden om te winnen of beroemd te<br />
worden. Ik wilde gewoon spelen. Beter<br />
worden. Je kunt als muzikant wel op je<br />
zolderkamer blijven zitten, maar dan leer<br />
je nooit of iets live ook werkt.”<br />
Bij elke beslissing die hij in de jaren<br />
daarna neemt, stelt hij zichzelf de vraag:<br />
kan ik mezelf door deze keuze verder<br />
ontwikkelen? Zo kiest hij ervoor om na de<br />
middelbare school naar de Herman Brood<br />
Academie in Utrecht te gaan. “Iedere<br />
student daar heeft talent. Maar op de academie<br />
leerde ik dat het veel belangrijker<br />
is wat je met dat talent doet. Ben je slim<br />
en creatief genoeg om jouw muziek in de<br />
markt te zetten?”<br />
Terwijl hij op de Herman Brood Academie<br />
serieus bezig is met zijn muzikale<br />
toekomst, wordt hij in 2009 gevraagd<br />
voor Zirkus Zirkus. “Ik was een stoere rapper<br />
en werd opeens gevraagd voor een<br />
kinderpopgroepje,” herinnert hij zich. “Ik<br />
vond het absoluut niet cool. Dit was niet<br />
NIELSON<br />
VAN NIETS<br />
TOT IETS<br />
de muziek die ik wilde maken. Waarom<br />
zou ik meedoen? Maar ik was tegelijk<br />
nieuwsgiering en wilde best praten. In<br />
de aanloop naar dat gesprek, dacht ik na.<br />
Wat zou ik hier uit kunnen halen? Vooral<br />
veel optredens en dus veel ervaring. En<br />
misschien kom ik tijdens dat proces wel<br />
iemand tegen waar ik mijn eigen liedjes<br />
aan kan laten horen. Die gedachte liet me<br />
overstag gaan.”<br />
Er volgt een tijd van optredens en Zirkus<br />
Zirkus wordt steeds iets bekender. Maar<br />
de grote doorbraak blijft uit. In 2011 gaat<br />
de groep uit elkaar. “Achteraf is het mijn<br />
grote geluk geweest dat we nooit echt<br />
zijn doorgebroken. Anders was de kans<br />
groot dat ik altijd die kinderpopzanger<br />
was gebleven. Dan kun je echt niet<br />
meer credible als singer-songwriter een<br />
carrière hebben.” Fel vervolgt hij: “Maar<br />
waarom kun je niet gewoon verschillende<br />
dingen doen? Je kunt toch prima<br />
eerst in een popgroep zitten en daarna<br />
verder gaan als muzikant? Eigenlijk is het<br />
belachelijk dat in Nederland iedereen zo<br />
in hokjes denkt.”<br />
OPGEWEKTE SINGER-SONGWRITER<br />
Hij denkt even na en vervolgt dan: “Ik<br />
hoor ook vaak dat ik niet gezien wordt als<br />
echte singer-songwriter. Omdat ik van die<br />
vrolijke liedjes maak. Dat hoort blijkbaar<br />
niet. Maar ja, als het al vier jaar heel goed<br />
met je gaat is het toch raar om alleen<br />
maar tranentrekkers uit te brengen? Ik<br />
schrijf vanuit mijn hart. Veel collega’s<br />
maken blijkbaar allemaal droevige dingen<br />
mee. Ik niet. Ik heb weinig te klagen. Ik<br />
ben pas getrouwd met mijn jeugdliefde<br />
Hanna, heb een vast team van goede<br />
vrienden om me heen en kan fulltime<br />
bezig zijn met muziek. Dat is toch te gek?<br />
Ik acht mezelf niet minder dan een Dotan
6<br />
7<br />
of een Niels Geusebroek. Maar omdat zij<br />
meer droevige muziek maken, krijgen zij<br />
meer credits. Dat is weleens jammer.”<br />
Lang staat hij daar niet bij stil. Niels is een<br />
opgewekte jongen die zichzelf vooral een<br />
mazzelaar noemt. “Want zoals ik hoopte,<br />
werd ik via Zirkus Zirkus ontdekt. Toen<br />
de band uiteen ging, zei tourmanager<br />
Lodewijk Martens tegen mij: ‘Zullen we nu<br />
samen iets gaan opnemen?’ Hij stelde mij<br />
voor aan een aantal anderen en vanaf dat<br />
moment had ik een team. Daar zijn al mijn<br />
liedjes uit voort gekomen.” Werden die<br />
nummers in eerste instantie door diverse<br />
platenmaatschappijen afgekeurd, na het<br />
succes van De Beste Singer-Songwriter en<br />
een zomer schrijfervaring, stonden zij opeens<br />
wel op de stoep. “Getekend worden<br />
is natuurlijk de ultieme jongensdroom.<br />
Maar uiteindelijk heb ik het niet gedaan.<br />
Bij die labels zit je tussen de grote artiesten.<br />
Als je drie singles uitbrengt die niet<br />
scoren, lig je eruit. Bij mijn eigen label is<br />
dat anders. Als wij even geen hits hebben,<br />
blijven we doorgaan. Het succes van Nielson<br />
is onze gezamenlijke droom.”<br />
KWALITEIT GAAT VOOR ALLES<br />
Een team van mensen die je kunt vertrouwen<br />
om je heen creëren, is volgens<br />
Nielson belangrijk als je wil slagen. Samen<br />
bouwen ze gestaag aan zijn carrière.<br />
Ze leren met vallen en opstaan. “De<br />
periode na De Beste Singer-Songwriter<br />
was waanzin. Opeens werd ik overal<br />
gevraagd en wilde iedereen wat van mij.<br />
En toen kreeg ik ook nog een poliep op<br />
mijn stembanden. We waren als de dood<br />
dat mensen ons zouden vergeten in die<br />
herstelperiode.” Hij valt even stil. “Succes<br />
kan zomaar over zijn. Toen besloten we<br />
om vlak voor de stembandoperatie een<br />
single uit te brengen: Zo Kan Het Dus<br />
Ook. Aan alles kun je horen dat het is<br />
gemaakt om nog maar even iets te laten<br />
horen. De productie is niet goed en er<br />
zit veel te veel herhaling in. Ik vind het<br />
krankzinnig slecht. Gelukkig heeft bijna<br />
niemand het gehoord destijds en konden<br />
we daarna met Hoe wel weer scoren. Hier<br />
heb ik van geleerd dat ik me nooit meer<br />
zal laten leiden door druk of stress. Nu<br />
gaat het erom dat het liedje goed is. Als ik<br />
daarvoor drie maanden nodig heb, dan is<br />
dat maar zo.”<br />
Kwaliteit gaat voor alles, vindt hij nu.<br />
Terwijl hij af en toe een single uitbrengt<br />
– zoals laatst nog Nachtdienst – focust<br />
hij vooral op zijn tweede show in de Heineken<br />
Music Hall, volgend jaar maart. “De<br />
eerste repetities zijn al gepland. Samen<br />
met mijn team ga ik een heel programma<br />
bedenken en nieuwe liedjes schrijven,<br />
zodat het minstens zo tof als vorig jaar<br />
wordt. Omdat ik geen platenmaatschappij<br />
achter me heb, kost dat ons zelf geld.<br />
Maar wist je trouwens dat ik dit dankzij<br />
Sena en soortgelijke organisaties kan<br />
doen? Met dat geld kan ik dit soort grote<br />
projecten opzetten. Instanties als Sena<br />
hebben mij eigenlijk op de kaart gezet.<br />
Zonder dat geld waren wij niet zover<br />
gekomen.”<br />
Sena<br />
Nieuws<br />
Laatste kans repertoire 2013<br />
Aanmelden kan nog tot 31 december<br />
Heb jij nog repertoire over het jaar 2013 dat nog niet is aangemeld? Doe dit<br />
dan uiterlijk 31 december 2016. Daarna wordt dat jaar afgesloten en wordt<br />
repertoire over die periode niet meer verwerkt. Daarvoor geldt namelijk<br />
een wettelijke termijn van drie jaar. Het aanmelden van repertoire doe je<br />
via je account op de portal MySena.<br />
→ WWW.SENA.NL<br />
Hoe sterk is jouw wachtwoord voor mysena?<br />
Zorg ervoor dat het moeilijk te kraken is<br />
Decemberbetaling:<br />
Meld je repertoire aan voor 30 november<br />
Eind december betaalt Sena weer<br />
vergoedingen door. Is jouw muziek<br />
gedraaid? Zorg er dan voor dat<br />
het repertoire voor 30 november<br />
is aangemeld via MySena. Dit is<br />
overigens geen garantie dat wij jou<br />
ook echt op gedraaid repertoire<br />
kunnen doorbetalen in december,<br />
maar we doen ons best. Natuurlijk<br />
kun je ook na 30 november gewoon<br />
jouw repertoire aanmelden via<br />
MySena. In dat geval worden de<br />
tracks meegenomen in de volgende<br />
betalingsronde.<br />
→ WWW.SENA.NL<br />
Op je MySena-account staat persoonlijke en vertrouwelijke gegevens. Gegevens die je niet op<br />
straat wil hebben liggen. Het maken van een sterk wachtwoord is daarom belangrijk. Maar hoe<br />
doe je dat?<br />
Een sterk wachtwoord heeft de volgende kenmerken:<br />
• Het wachtwoord bestaat uit cijfers, letters én speciale tekens (&, ?, #, !, %, enz.)<br />
• Er wordt minimaal 1 cijfer, 1 kleine letter en 1 hoofdletter of speciaal teken gebruikt<br />
• Het wachtwoord is minimaal 8, maar liever nog 12, karakters lang.<br />
‘ALS HET AL VIER JAAR HEEL GOED MET JE<br />
GAAT, IS HET TOCH RAAR OM ALLEEN MAAR<br />
TRANENTREKKERS UIT TE BRENGEN?’<br />
5 tips voor een sterk wachtwoord<br />
1. Gebruik geen makkelijk te raden persoonlijke informatie, zoals een naam, woonplaats,<br />
geboortedatum of naam van kinderen of huisdieren.<br />
2. Gebruik verschillende wachtwoorden voor elke<br />
website en dienst.<br />
3. Pas je wachtwoorden minimaal 1 keer per jaar aan.<br />
Niet te vaak, want je moet het wel kunnen onthouden.<br />
4. Bedenk een zin en gebruik van elk woord de eerste<br />
letter. Bijvoorbeeld: muziek maken is mijn lust en<br />
mijn leven. Combineer dit vervolgens met een cijfer<br />
en een leesteken. Begin bijvoorbeeld met je favoriete<br />
cijfer en een leesteken, maak van de laatste letter<br />
een hoofdletter en vervang een ‘l’ bijvoorbeeld<br />
door een uitroepteken. Het wachtwoord wordt dan:<br />
9#mmim!eM!<br />
5. Vind je het moeilijk om wachtwoorden te onthouden?<br />
Maak gebruik van een online wachtwoordmanager of<br />
schrijf het ergens op. Zorg er dan wel voor dat je er<br />
niet bijschrijft dat het om een wachtwoord gaat.<br />
→ SECURE.SENA.NL/MYSENA
8<br />
KLASSIEK<br />
9<br />
Door Guido van Oorschot<br />
Foto: Minke Faber<br />
Stel: je bent jong, ambitieus en komt net<br />
van het conservatorium. Je blinkt uit op<br />
de piano, hebt je draai gevonden in een<br />
strijkkwartet, of zingt gewoon geweldig<br />
goed Schubert. Maar dan dient zich een<br />
lastige kwestie aan: hoe bereik je jouw<br />
publiek? Een tv-optreden bij Podium Witteman<br />
zou natuurlijk ideaal zijn. Of twee<br />
minuten vlammen bij De Wereld Draait<br />
Door. Dan is je kostje gekocht, toch?<br />
“Helaas,” zegt Corine Haitjema, “kom je bij<br />
zulke programma’s lastig binnen.”<br />
PLEK VOOR KLASSIEK TALENT<br />
Haitjema kan het weten, want als organisator<br />
is ze gepokt en gemazeld in het klassieke<br />
muziekbedrijf. Ze werkte jaren voor<br />
de AVRO en begon in 2013 haar eigen bedrijf,<br />
24classics. Haitjema weet: “Tv-programma’s<br />
putten doorgaans uit een klein<br />
clubje musici dat toch al bekend is. Maar<br />
er loopt zoveel meer klassiek talent rond<br />
dat de moeite waard is. Het lijkt me fantastisch<br />
daarvoor een plek te creëren. Zo<br />
kwam ik op het idee van 24chambers, een<br />
online platform dat vanaf januari 2017 live<br />
gaat streamen.”<br />
Voor 24chambers trekt Haitjema samen<br />
op met Sena Perfomers. Inspiratiebron<br />
is het Londense internetplatform Boiler<br />
Room. Dat begon in 2010 met het live<br />
streamen van sessies door dj’s als Jamie<br />
xx en bands als Mount Kimbie. “Wie op<br />
het YouTube-kanaal van Boiler Room<br />
staat, telt mee,” zegt Haitjema. “Het heeft<br />
een hoge vlucht genomen. Inmiddels<br />
streamen ze ook vanuit steden als New<br />
York, São Paulo en Tokio.”<br />
Klassieke muzikanten tot 30 jaar kun-<br />
‘NATUURLIJK HOPEN WE DAT 24CHAMBERS<br />
OOK INTERNATIONAAL WORDT OPGEPAKT’<br />
nen zich aanmelden voor 24chambers.<br />
“Elke vorm van klassieke kamermuziek is<br />
welkom,” zegt Haitjema. “Het programma<br />
mag avontuurlijk zijn, maar elk optreden<br />
moet wel iets bieden uit het ijzeren repertoire.<br />
Als je googelt op namen als Bach of<br />
Schubert, moet 24chambers hoog opduiken<br />
in de zoeklijst. Cross-over doen we<br />
liever niet. Mijn ervaring is dat je daarmee<br />
uiteindelijk geen blijvend publiek trekt.”<br />
Haitjema heeft al een groslijst opgesteld<br />
met interessante musici en groepen uit<br />
Nederland en België. “Natuurlijk hopen<br />
we dat 24chambers ook internationaal<br />
wordt opgepakt. Per muzikant betalen we<br />
voorlopig 250 euro. Dat is niet veel, maar<br />
wel fatsoenlijk. Als ons YouTube-kanaal<br />
gaat lopen, komen er royaltyafspraken.<br />
De artiesten moeten kunnen delen in de<br />
opbrengst.”<br />
KLASSIEK EN POP<br />
Corine Haitjema heeft nog een ijzer in het<br />
vuur. Ze wil de groepen van 24chambers<br />
ook offline optredens bezorgen, ze denkt<br />
zelfs aan acts op popfestivals. “Van die<br />
kant hoor ik geregeld: ‘We willen graag<br />
iets met klassiek doen, maar we weten<br />
niet wat.’ Lowlands zou natuurlijk fantastisch<br />
zijn. Maar denk ook aan nieuwe<br />
klassieke buitenfestivals als Wonderfeel en<br />
Oranjewoud.”<br />
Op 24 januari streamt 24chambers z’n<br />
eerste optreden, met publiek. Het wie,<br />
waar en wat houdt Haitjema nog even<br />
voor zich. “We willen het opzetten als een<br />
soort geheim genootschap. We kiezen<br />
locaties waar je normaal gesproken niet<br />
binnenkomt. Als je met je eigen, speciale<br />
sleutel eenmaal toegang hebt gekregen,<br />
verrassen we je met muziek en musici<br />
waarvan je misschien nog nooit gehoord<br />
hebt.”<br />
GEHEIM GENOOTSCHAP<br />
Het kersverse internetplatform 24chambers gaat jonge klassieke musici live<br />
streamen. En als het even kan programmeren op popfestivals.
10<br />
11<br />
WAT DOE JE ZOAL?<br />
“Met The Exclusive Strings speel ik crossovers,<br />
met Acting the Maggot (Ierse slang<br />
klassiek. Tijdens het dessert ga ik tussen<br />
de mensen door lopen. En dan, na de<br />
laatste hap, knal ik Michael Jackson erin.<br />
LUKT HET OM ROND TE KOMEN VAN DE<br />
MUZIEK?<br />
“Ik was negentien toen ik meedeed<br />
HOE DENK JE OVER NABURIG RECHT? HEB<br />
JE ER OOK WAT AAN?<br />
“Dankzij de airplay heb ik bijvoorbeeld<br />
WAAR DOE JE HET VOOR?<br />
“Muziek als verbindende factor, ik vind<br />
dat bijzonder. Bovendien is het nooit<br />
DANIELLE VAN BERKOM (26),<br />
ELEKTRISCH VIOLISTE<br />
voor ‘gek doen’) speel ik Ierse muziek en<br />
En ja, daar komen vaak glitterjurken bij<br />
aan Holland’s Got Talent, daarna kwamen<br />
jaarlijks Sena-inkomsten uit de verkoop<br />
saai. Zelfs een popband heeft meer re-<br />
met het dj-collectief Dames Draaien Door<br />
improviseren we. Een battle met een<br />
saxofoon, om maar wat te noemen.<br />
Ook speelde ik de afgelopen twee jaar in<br />
de succesvolle band Kovacs. Momenteel<br />
studeer ik bovendien International Event,<br />
Music en Entertainment, richting communicatie,<br />
aan de Fontys Academie. In juli<br />
2017 ben ik daarmee klaar.<br />
Verder zijn er nog mijn solo-optredens op<br />
evenementen als de Holland Casino Tour,<br />
waar ook altijd dansers en kungfu-artiesten<br />
bij aanwezig zijn. Plus bedrijfsfeesten<br />
en bruiloften, waarbij ik kies voor het<br />
verrassingseffect en voor persoonlijk contact<br />
met de mensen. Ze zeggen wel als je<br />
kijken, ik heb een kast vol.”<br />
IS DAT IDEAAL?<br />
“Een aantal dromen, zoals spelen in Ziggo<br />
Dome en op Pinkpop, heb ik al bereikt.<br />
Maar als ik klaar ben met mijn studie en er<br />
is weer een toffe liveband die een violiste<br />
zoekt, hou ik me aanbevolen.”<br />
ALS GELD NIET UITMAAKTE, WAT ZOU JE<br />
DAN HET LIEFSTE DOEN?<br />
“Dan zou ik nog steeds spelen, maar dan<br />
met nóg meer plezier.”<br />
er steeds meer klussen. Vanaf mijn<br />
tweeëntwintigste kan ik van de muziek<br />
leven.”<br />
HOE INVESTEER JE IN JE CARRIÈRE?<br />
“Mijn studie is natuurlijk een investering,<br />
en ik heb al vijf jaar geen vakantie<br />
gehad. Ik heb maanden in toerbussen en<br />
vliegtuigen gewoond. Veel werk wordt<br />
niet of nauwelijks betaald. Ik bouw een<br />
netwerk op en dat vergt tijd. Maar dat<br />
geeft niet, ik hou van optreden, het is<br />
kicken.”<br />
van het album dat ik met Kovacs maakte.”<br />
WAAR LOOP JE TEGENAAN?<br />
“Violisten worden nog altijd als ‘klassiek’<br />
of zelfs ‘stoffig’ gezien. Wat ik breng<br />
is high power, is entertainment. Mensen<br />
moeten dat vaak zien voor ze het<br />
geloven. Vanessa Mae is mijn voorbeeld.<br />
Laatst zei iemand dat mijn spel op dat van<br />
haar lijkt. Dan is mijn avond goed.”<br />
WAT IS JE GEHEIM?<br />
“Ik combineer zakelijk met creatief,<br />
ik denk dat dat vrij uniek is in de artiestenwereld.<br />
Ik loop nu stage in de<br />
content-marketing, communicatie en<br />
gelmaat dan ik; die speelt anderhalf uur,<br />
twee uur, met misschien wat toegiften;<br />
klaar.<br />
Ik vloog een keer naar Dubai voor een<br />
optreden van 20 minuten. 20 uur heen<br />
en 20 uur terug. Of laatst in het casino<br />
van Utrecht, geloofden drie bezoekers<br />
niet dat ik echt speelde, omdat ik meespeelde<br />
met een geluidsband. Dus<br />
toen die geluidsband was afgelopen,<br />
ging ik naast ze zitten en speelde de<br />
melodie nog een keer, kaal. Die mensen<br />
waren de rest van de avond mijn grootste<br />
fans.”<br />
NOG TOEKOMSTPLANNEN?<br />
HOE<br />
DOET<br />
ZE<br />
HET?<br />
voor een zaal staat: ‘Kijk naar het groene<br />
promotie, ik wil diezelfde activiteiten het<br />
“Ik wil steeds meer gaan produceren,<br />
bordje van de nooduitgang boven hun<br />
liefst in mijn volgende stage combineren<br />
muzikanten managen misschien, con-<br />
hoofden.’ Maar ik kijk ze in de ogen.”<br />
met artiestenmanagement. Bijvoorbeeld<br />
cepten van a tot z uitwerken. Maar tot<br />
EN DAN?<br />
bij een boekingskantoor of evenementenbureau.”<br />
die tijd heb ik een prima beroep; ik bouw<br />
feestjes.”<br />
Foto: Minke Faber<br />
Door Jowi Schmitz<br />
“Ik begin ingetogen, op het podium, haast<br />
HOOGSTE MAANDOMZET:<br />
- € 5500 (bruto)<br />
LAAGSTE JAAROMZET:<br />
- € 0 (bruto)<br />
MUZIKANTENKOSTEN:<br />
- “Mijn reiskosten zijn het grootst,<br />
daarnaast moet ik snaren,<br />
stokbeharing en jaarlijks<br />
meerdere carbonstrijkstokken<br />
betalen. Carbon is steviger dan<br />
een houten stok en je kan er flink<br />
mee raggen. Totale kosten: €<br />
4000 per jaar.”<br />
GROOTSTE UITSPATTING DIT JAAR:<br />
- “Een auto. Hoewel ik die wel privé<br />
koop, of eigenlijk overneem van<br />
mijn ouders. Een Ford Fiësta is<br />
het, een sportmodelletje.”<br />
http://elektrischvioliste.nl<br />
https://damesdraaiendoor.com/nl/<br />
http://www.exclusivestrings.com<br />
http://www.actingthemaggot.nl
12 13<br />
DE WAARDE VAN MUZIEK<br />
Elke winkel heeft een eigen publiek<br />
en een eigen sfeer. Die sfeer wordt<br />
mede bepaald door het interieur, de<br />
bediening – en doorgaans ook door<br />
de muziek. Performers Magazine<br />
praat met Renny Minnaert, co-eigenaar<br />
van Desafinado.<br />
Door Jimmy Tigges<br />
Foto: Minke Faber<br />
Slightly out of tune, betekent Desafinado.<br />
“We wilden net ietsjes anders<br />
zijn dan de rest,” verklaart Renny<br />
Minnaert de naam van het jazzcafé,<br />
dat hij in 1994 met echtgenote Gré<br />
opstartte onder de Lange Jan van<br />
Middelburg. “En het is natuurlijk<br />
een goed nummer.” Van de door de<br />
Brazilianen Antonio Carlos Jobim<br />
en Newton Mendonça geschreven<br />
klassieker bezit hij diverse uitvoeringen,<br />
waaronder het origineel van João<br />
Gilberto (1958) en de hitversies van<br />
Stan Getz met Charlie Byrd (1962) en<br />
Rita Reys (1963). Er hangen een aantal<br />
single-uitvoeringen aan de muur.<br />
Liefdevol ingelijst, net als de originele<br />
bladmuziek iets verderop.<br />
Jazz loopt als een rode draad door de<br />
zaak. Het interieur is versierd met<br />
muziekinstrumenten, artistieke posters,<br />
foto’s en beeldjesorkesten. Op de<br />
twee wc-deuren wijzen fraai geschilderde<br />
portretten van Billie Holiday en<br />
Chet Baker de weg. Pronkstuk is de<br />
bar. “Ik wilde letterlijk en figuurlijk<br />
een pianobar. Een handelaar had tien<br />
oude piano’s liggen voor de schroot.<br />
Daarvan heb ik een meubelmaker een<br />
ontwerp laten maken. Alle elementen<br />
van een piano zijn erin verwerkt.<br />
Voetpedalen, steunen, lessenaar,<br />
toetsen.”<br />
Op de eerste verdieping vormt de<br />
Wall Of Fame het decor. Fraai ingelijste<br />
zwart-witfoto’s van artiesten,<br />
gemaakt tijdens hun optreden in<br />
Desafinado. Hier stonden grootheden<br />
als gitarist Philip Catherine, trompettist<br />
Eric Vloeimans, saxofonist Lew<br />
Tabackin, pianist Michiel Borstlap,<br />
zangeres Carmen Gomes en pianiste<br />
Amina Figarova. “Bij de laatste stonden<br />
de mensen tot bovenaan de trap.”<br />
Met commerciële optredens is Minnaert<br />
gestopt, de bezoekersaantallen<br />
liepen te ver terug.<br />
Zijn leveranciers hadden in 1994 weinig<br />
fiducie in zijn jazzcafé-plannen,<br />
maar hij redde het. “Ik kwam er vlot<br />
achter dat je niet van de jazz alleen<br />
kunt bestaan en ben snel overgestapt<br />
op een café-restaurant. Daar verdienen<br />
we ons geld mee, de rest is hobby.”<br />
De reguliere muziek in de zaak bestaat<br />
vooral uit jazz en blues, soms<br />
ook soul. “Ik begon met makkelijk<br />
luisterbare jazz. Gerry Mulligan, Stan<br />
Getz, bossa nova’s. Later ook muzikanten<br />
als Joshua Redman, niet direct<br />
muziek voor de achtergrond. Ik zet het<br />
wel eens op, zachtjes. De truc is dat<br />
veel mensen niet horen wat er speelt.<br />
Muziek moet secundair zijn, behalve<br />
bij optredens natuurlijk.”<br />
Jarenlang draaide hij platen en cd’s<br />
uit zijn eigen immense verzameling.<br />
“Later heb ik alles gedigitaliseerd,<br />
een heidens karwei. Nu gaat dat<br />
natuurlijk een stuk makkelijker. Ik<br />
heb lijsten samengesteld, waarin alle<br />
genres zijn verwerkt. Als ik alleen ben<br />
draai ik graag bop en hardbop: Charlie<br />
Parker, Miles Davis, John Coltrane.<br />
Ik kijk naar het publiek dat binnen is,<br />
je kunt niet altijd Coltrane opzetten.<br />
Tijdens diners moet je terugvallen<br />
op Diana Krall, Billie Holiday. Later<br />
op de avond kan het allemaal wat<br />
heftiger.”<br />
Soms klinkt er blues. “Clapton en<br />
dergelijke, of Joe Bonamassa. De<br />
jonge werknemers hier zetten wel eens<br />
singer-songwriters op. Zelf draai ik<br />
ook Crosby, Stills, Nash & Young of<br />
Creedence Clearwater Revival. Heel<br />
soms muziek uit de jaren dertig, zoals<br />
Count Basie, maar geen dixieland.<br />
Ik volg de jazzmuziek nog wel, de<br />
nieuwkomers ook. De piepknorjazz<br />
kan ik niet echt volgen, maar ik ga<br />
wel luisteren als er een optreden in<br />
Middelburg is.”<br />
‘MUZIEK MOET SECUNDAIR<br />
ZIJN, BEHALVE BIJ<br />
OPTREDENS NATUURLIJK’<br />
SLIGHTLY<br />
OUT OF TUNE
14<br />
15<br />
Auteurs, uitvoerend kunstenaars, uitgevers en producenten kunnen sinds 1 oktober geschillen<br />
voorleggen aan de door de wetgever aangewezen Geschillencommissie Auteurscontractenrecht.<br />
Door Erik Thijssen<br />
Illustratie: Robert Swart<br />
GESCHILLENCOMMISSIE AUTEURS-<br />
CONTRACTENRECHT VAN START<br />
ONDERHANDELEN<br />
Het gaat om geschillen over de toepassing<br />
van de nieuwe wet Auteurscontractenrecht<br />
en de uitleg van de<br />
overeenkomst die partijen gesloten<br />
hebben om het werk van de maker te<br />
exploiteren. Die meningsverschillen<br />
kunnen gaan over de ‘billijkheid’ van<br />
het honorarium of de royalty, gewenste<br />
beëindiging vanwege onvoldoende exploitatieresultaten<br />
of aanpassing van<br />
voor de maker onredelijk bepalingen in<br />
de exploitatieovereenkomst. Ook kan<br />
een geschil gaan over de vraag of een<br />
maker (auteur of artiest) recht heeft<br />
op een aanvullende vergoeding bij<br />
onverwacht groot succes (het nieuwe<br />
recht op een bestsellersbeding in de<br />
nieuwe wet).<br />
OOK ANONIEM KLAGEN<br />
Voor makers is het in beginsel mogelijk,<br />
onder voorwaarden, via een<br />
gemachtigde, zoals de Ntb, de VCTN,<br />
de FNV of een advocaat, anoniem te<br />
blijven. Aan de behandeling van het<br />
geschil zijn geen kosten verbonden<br />
voor partijen, behalve klachtengeld en<br />
registratiekosten voor exploitanten (in<br />
beide gevallen € 150). Het is ook niet<br />
verplicht om een advocaat in te huren.<br />
Het klachtengeld wordt vergoed door<br />
de andere partij indien de indiener van<br />
het geschil in het gelijk wordt gesteld.<br />
De Geschillencommissie Auteurscontractenrecht<br />
is tot stand gekomen in<br />
overleg met Platform Makers en Platform<br />
Creatieve Media Industrie en met<br />
steun van de ministeries van Veiligheid<br />
en Justitie en van Onderwijs, Cultuur<br />
en Wetenschap. De nieuwe commissie<br />
wordt ondergebracht bij de Stichting<br />
Geschillencommissies voor Beroep en<br />
Bedrijf (SGB), waar onder meer ook de<br />
al bestaande geschillencommissie voor<br />
collectief beheer is ondergebracht.<br />
De financiering wordt opgebracht<br />
door een collectieve bijdrage vanuit<br />
de Thuiskopiegelden, 50% ten laste<br />
van producenten en 50% ten laste van<br />
makers.<br />
Erwin Angad-Gaur, secretaris bij de<br />
Ntb en VCTN en voorzitter van Platform<br />
Makers: “Dit is uiteraard een belangrijke<br />
stap. De geschillencommissie<br />
zal gaan bepalen of de nieuwe wet, die<br />
bedoeld is om de positie van auteurs<br />
en artiesten te verbeteren, werkelijk<br />
zal gaan werken. Leden van de Ntb<br />
die een klacht willen indienen tegen<br />
hun platenmaatschappij of uitgever,<br />
kunnen zich uiteraard bij onze juristen<br />
melden, maar op zich is formeel geen<br />
jurist of advocaat nodig. Wel is het<br />
uiteraard verstandig je goed te laten<br />
begeleiden. Het moet dan overigens<br />
wel gaan om nieuwe contracten, die<br />
onder de bescherming van de nieuwe<br />
wet vallen.”<br />
ONDERHANDELINGEN BONDEN-NVPI<br />
Parallel vinden, zoals eerder in het<br />
Performers Magazine gemeld, in het<br />
kader van de nieuwe wet, onderhandelingen<br />
plaats tussen muzikantenvertegenwoordigers<br />
(Ntb en FNV) en de<br />
NVPI over de kaders waaraan redelijke<br />
contracten moeten voldoen. “Die<br />
gesprekken verlopen positief, maar<br />
zoals vaak, niet zo snel als je misschien<br />
zou willen,” antwoordt Angad-Gaur<br />
desgevraagd. “In het reglement van<br />
de geschillencommissie is bepaald<br />
dat mogelijke collectief vastgestelde<br />
uitgangspunten een richtsnoer vormen<br />
bij beoordeling van klachten, dus ook<br />
in dat kader zullen de resultaten van<br />
groot nut kunnen zijn. We hopen nog<br />
steeds voor het einde van het jaar,<br />
of begin volgend jaar, tot een onderhandelingsresultaat<br />
te komen. Het is<br />
nieuw wat we doen, voor zowel ons,<br />
als voor de NVPI. Daadwerkelijke<br />
standaardcontracten zullen we niet<br />
afspreken, daarvoor zijn individuele<br />
deals ook te divers, maar een duidelijk<br />
kader voor contracten, met een aantal<br />
duidelijke do’s en don’ts, lijkt haalbaar.<br />
Ook de NVPI ziet daar de waarde van<br />
in: voor een level playing field tussen<br />
producenten, voor rechtszekerheid<br />
binnen de nieuwe wetgeving, maar ook<br />
omdat heldere en redelijke afspraken<br />
uiteindelijk in het belang zouden<br />
moeten zijn van beide contractpartijen.<br />
Dat laatste wordt helaas in de praktijk<br />
niet altijd vanzelf als uitgangspunt<br />
genomen. Maar het is in ieders belang<br />
de categorie ‘wurgcontracten’ zoveel<br />
mogelijk uit te bannen. De druk vanuit<br />
de politiek, de overheid en de nieuwe<br />
wet, helpt daar natuurlijk bij. Rome is<br />
niet in één dag gebouwd, maar er staat<br />
toch wel een aantal fundamenten in de<br />
steigers.”<br />
Meer informatie over de procedure en registratie<br />
bij de nieuwe Geschillencommissie kunt u lezen<br />
op de website van de Geschillencommissie<br />
Auteurscontractenrecht: www.degeschillencommissie.<br />
nl/over-ons/commissies/auteurscontractenrecht/<br />
‘HET IS IN IEDERS<br />
BELANG DE CATEGORIE<br />
‘WURGCONTRACTEN’<br />
ZOVEEL MOGELIJK UIT<br />
TE BANNEN’
16<br />
17<br />
PODIUM<br />
Zanger en componist Joop Visser heeft een lange en succesvolle carrière in<br />
Nederland en België opgebouwd. Sinds 2004 vormt hij een duo met Jessica van<br />
Noord. Tevens is hij een luisteraar die kritisch let op de muziekprogrammering van de<br />
Nederlandse Publieke Omroep (NPO). Door Anita Verheggen Foto: H.W. Vink<br />
REFLECTIES<br />
EDDY<br />
Het greep me meer aan dan ik gedacht zou hebben. Het nieuws dat ooit<br />
komen zou: Eddy Christiani overleden. Op 98-jarige leeftijd. De eerste<br />
Europeaan met een elektrische gitaar.<br />
‘Niet klagen, maar aanklagen!’<br />
Joop Visser met zijn vaste zangpartner Jessica van Noord.<br />
Wat is er mis met de programmering tijdgroepen van verschillende omvang<br />
van de NPO?<br />
en samenstelling met in het bijzonder<br />
“De Mediawet verplicht de NPO te zorgen aandacht voor kleine doelgroepen.’<br />
voor een aanbod dat, ik citeer uit artikel 2 Einde citaat.<br />
van de Mediawet:<br />
Dit is de overheidsopdracht aan de NPO<br />
‘Voldoet aan democratische, sociale en en daar is belastinggeld mee gemoeid.<br />
culturele behoeften van de Nederlandse<br />
samenleving door het aanbieden van NPO om bovenstaande opdracht uit te<br />
De overheid betaalt dat geld aan de<br />
media-aanbod dat:<br />
voeren. Maar slechts op één punt is exact<br />
a. evenwichtig, pluriform, gevarieerd en meetbaar of de NPO zich houdt aan de<br />
kwalitatief hoogstaand is en zich tevens hierboven geciteerde voorwaarden. Namelijk<br />
het muziekaanbod, omdat dit tot op<br />
kenmerkt door een grote verscheidenheid<br />
naar vorm en inhoud;<br />
de minuut gemeten wordt via de playlist.<br />
b. op evenwichtige wijze een beeld van de Welnu, de laatste playlistmeting leert<br />
samenleving geeft en de pluriformiteit ons dat het aanbod van Nederlandstalig<br />
van onder de bevolking levende overtuigingen,<br />
opvattingen op evenwichtige voor, om maar eens wat te noemen, de<br />
repertoire bij de NPO 4% was. Het aanbod<br />
wijze een beeld van de samenleving Surinaamse, Molukse en Gronings-Marokkaanse<br />
cultuurdragers, was onmeetbaar<br />
geeft en de pluriformiteit van onder de<br />
bevolking levende overtuigingen, opvattingen<br />
en interesses op maatschappelijk, voorwaarden die de overheid aan de NPO<br />
klein. Dit is dus volkomen in strijd met de<br />
cultureel en levensbeschouwelijk gebied heeft gesteld.<br />
weerspiegelt;<br />
En daar wordt niets aan gedaan omdat<br />
c. gericht is op en een relevant bereik de overheid en de NPO daar beide geen<br />
heeft onder zowel een breed en algemeen<br />
publiek, als bevolkings- en leef-<br />
helemaal niet. Geen van de<br />
belang bij hebben en de Tweede Kamer al<br />
verantwoordelijken<br />
heeft er belang bij zich aan de wet<br />
te houden of dat van de ander te vragen<br />
en dat weten ze van elkaar. En de belastingbetaler<br />
betaalt, weet die veel.”<br />
Wat is uw suggestie om dit probleem<br />
aan te pakken?<br />
“Goeie vraag. Ik zou zeggen, ga niet vragen<br />
of klagen bij de overheid of NPO. Dat<br />
geeft alleen maar afschuiven en gedraai<br />
van de betrokkenen: ‘Daar hebben we het<br />
Commissariaat voor de Media voor.’ Ja,<br />
overheid, maar dat Commissariaat handelt<br />
in uw dienst en weet wat u belangrijk<br />
vindt. En: ‘Wij bemoeien ons niet met de<br />
programmering van de NPO.’ Ja, overheid<br />
dat doet u wel, blijkens artikel 2 van uw<br />
eigen Mediawet. Enzovoorts, enzovoorts.<br />
Dus breng als muzikantenorganisatie(s)<br />
deze zaak direct voor de rechter met de<br />
eis dat de overheid de geldkraan dichtdraait<br />
totdat de NPO zich meetbaar aan<br />
de wet houdt. Eerlijk gezegd begrijp ik niet<br />
waarom u dat niet allang heeft gedaan. Als<br />
ik advocaat was, zou ik het morgen voor<br />
u doen.”<br />
Door Erwin Angad-Gaur<br />
Al jaren had ik hem niet meer getroffen, maar ik dacht wel aan hem, minimaal<br />
drie keer per jaar; bij het Ntb-congres, de Sena-jaarvergadering en bij de uitreiking<br />
van de Sena European Guitar Award, die de eerste jaren zijn naam droeg:<br />
de Eddy Christiani Award. Een passend eerbetoon aan de eerste man in Europa<br />
met een elektrische gitaar (een claim die niet voor 100% op waarheid schijnt te<br />
berusten, maar de poëzie vraagt om<br />
herhaling van wat minimaal een feit<br />
zou moeten zijn).<br />
Onze ontmoetingen vonden in de jaren<br />
90 plaats, bij de jaarvergaderingen<br />
van de Ntb en Sena; jarenlang was hij<br />
een trouwe bezoeker, de eerste jaren<br />
samen met Frans Poptie, zijn makker<br />
uit oude tijden, en na diens overlijden<br />
alleen. Tot ook Eddy sinds enkele<br />
jaren niet langer verscheen.<br />
Hij leek iets te zweven in mijn herinnering;<br />
lichtvoetig als een vedergewicht.<br />
Met sprankelende, jeugdige<br />
ogen.<br />
Elk jaar vertelde hij ons dezelfde<br />
verhalen, voor of na de vergadering:<br />
hoe hij de eerste man in Europa was<br />
met een elektrische gitaar en hoe<br />
hij, pas geleden, op straat door een<br />
jongedame herkend was: “Hoe gaat<br />
het met u, meneer Danny Christiaan.”<br />
Hij maakte misbruik van zijn leeftijd,<br />
zeker, maar was, met Frans, een vast<br />
baken van gesprek.<br />
Het leven gaat door, zoals het leven altijd doorgaat, zoals het de laatste jaren<br />
altijd doorging, maar ik zal nog vaak aan hem denken.<br />
Ik zie hem voor me. Lichtvoetiger dan ooit. Ik hoor hem verhalen over zijn entree<br />
bij de hemelpoort. Petrus die hem meteen herkende; uiteraard mocht hij doorlopen,<br />
de poorten wijd geopend. “Natuurlijk, meneer Danny Christiaan.”<br />
Zijn ogen sprankelen.<br />
‘HIJ LEEK IETS TE ZWEVEN<br />
IN MIJN HERINNERING;<br />
LICHTVOETIG ALS EEN<br />
VEDERGEWICHT. MET<br />
SPRANKELENDE, JEUGDIGE<br />
OGEN’
18<br />
19<br />
‘DE UD IS HET<br />
VERLENGSTUK<br />
VAN DE ZIEL’<br />
Door Anita Verheggen<br />
Foto’s: Piet Hermans<br />
U’DUET<br />
Het Amsterdams Andalusisch Orkest organiseerde in de maanden<br />
oktober en november het Ud Festival dat zich op diverse<br />
podia in Nederland afspeelde. De ud, een snaarinstrument dat<br />
verwant is aan de westerse luit, stond centraal in een zeer gevarieerd<br />
concertprogramma met (inter)nationale topmusici.<br />
Maar waarom juist een festival rondom dit instrument? Dat<br />
vroegen we aan Yassine Boussaid, één van de bevlogen organisatoren.<br />
“De ud vormt de verbinding tussen Oost en West. De<br />
piano is het instrument van het Westen en de ud het instrument<br />
van het Oosten. In de 9e eeuw vertrok zanger-musicus Ziryab<br />
van Bagdad naar Andalusië en nam zijn ud mee. Daar werd hij<br />
de grondlegger van de Arabo-Andalusische muziek. De ud was<br />
zijn soulmate en ook nu nog beschouwt iedere musicus zijn ud<br />
als het verlengstuk van de ziel. Het instrument kent geen fretjes<br />
en je kunt daarom elke keer opnieuw je virtuositeit bewijzen.<br />
Nederland heeft veel virtuoze ud-spelers die zich kunnen meten<br />
met de wereldtop en is daarom rijp om dit festival te accommoderen.<br />
En er is een revival van de ud in het Westen. Dat kun<br />
je zien bij bijvoorbeeld Daphr Youssef die ook optrad tijdens<br />
het festival. Hij heeft een nieuwe stijl gecreëerd door de ud te<br />
introduceren in de jazz.”<br />
Het festival trok veel publiek. De samenstelling daarvan was net<br />
zo gevarieerd als het programma. Boussaid: “We hebben het<br />
festival georganiseerd om onze leermeester Ziryab te eren. Hij<br />
ligt in Cordoba begraven en ik denk dat hij nu met een grote<br />
glimlach naar Amsterdam kijkt en zegt: ‘Wow, dank jullie wel.’”<br />
TRIO QASYON<br />
KYRIAKOS KALAITZIDIS TRIO<br />
‘NEDERLAND HEEFT VEEL<br />
VIRTUOZE UD-SPELERS DIE<br />
ZICH KUNNEN METEN MET DE<br />
WERELDTOP’
20<br />
21<br />
Sommige liedjes lijken inherent promiscue: dartel springen ze van de ene<br />
naar de andere uitvoerder. Of het nou uit eerbied is, gebrek aan creativiteit<br />
of puur commerciële motieven: als een liedje gecoverd blijft worden, zegt<br />
dat iets over de intrinsieke kwaliteit van de compositie. Maar wanneer is een<br />
cover geslaagd? En hoe is het om gecoverd te worden?<br />
Door Jimmy Tigges<br />
Frans Bauer die Rammstein zingt, vol Anneke Grönloh’s en Ronnie Tobers.<br />
vuur en overtuiging. Bien étonné de se Voor muziekarcheoloog Arnold Rypens<br />
trouver ensemble. Verrassingen waren is een cover of remake vooral interessant<br />
als deze bekender is dan het origi-<br />
niet uitgesloten in Giel Beelens coverhoekje<br />
op 3FM, met soms een resultaat neel. Zijn credo: ‘It’s the song, not the<br />
dat alle verwachtingen overstijgt. Een singer’. Zijn eindeloze zoektocht naar de<br />
ander straf voorbeeld was de akoestische<br />
uitvoering van Lykke Li’s I Follow vindt sinds 1982 zijn weerslag in radio-<br />
bronnen van zulke covers, ‘the originals’,<br />
Rivers door Triggerfinger, in 2012. Ingetogen,<br />
maar intens. Het ritme subtiel Zijn plezier komt uit “het ontdekken of<br />
programma’s, boeken en een website.<br />
aangegeven met een mes tegen een herontdekken waar de mosterd vandaan<br />
koffie- en theekopje. Indrukwekkend. komt”.<br />
De rudimentaire radio-opname stond Covers genoeg, “van radicaal-eigenzinnig<br />
tot slaafs-imiterend”, in Rypens’<br />
als downloadsingle zes weken op 1 in de<br />
Mega Top 50. Ze hadden nog geprobeerd<br />
om er een ‘echte’ opname van te gepleegd worden, als parodie of eer-<br />
woorden. “Een covertje kan om bestwil<br />
maken, “maar de sfeer van de radio-opname<br />
kregen we niet meer terug,” zei liefde voor muziek,” schrijft hij. “Vaak<br />
betoon, bij wijze van schok of puur uit<br />
frontman Ruben Block.<br />
echter bepalen<br />
zuiver commerciële factoren hoe en in<br />
ZEDELOZE LIEDJES<br />
welke mate er met covermateriaal wordt<br />
Er wordt wat af-gecoverd, ook bij de omgesprongen. Zolang een interpretatie<br />
maar enige vorm van oorspronke-<br />
media. Of het nou bij Giel is, bij DWDD<br />
of in Ali B’s Op Volle Toeren, met zijn lijkheid vertoont. Een klakkeloze cover,<br />
opmerkelijke kruisbestuivingen tussen daar heeft niemand wat aan, net zomin<br />
de hedendaagse hiphopcultuur en het als aan een nietszeggend origineel.<br />
oer-Hollandse muzikale erfgoed van de Het feit dat iets aanspreekt of wordt<br />
overgenomen geeft bestaansrecht<br />
aan dat oorspronkelijke, zij het geen<br />
alleenzaligmakend bestaansrecht.”<br />
Over de vraag of een cover getrouwheid<br />
verschuldigd is aan het origineel:<br />
“Er zijn titels waar je de tijd zo overheen<br />
hoort glijden telkens als zij door nieuwe<br />
generaties worden opgepikt. Sommige<br />
tune-families lenen zich uitstekend tot<br />
dergelijke transformaties, andere blijven<br />
opvallend onveranderd. Soms worden<br />
songs totaal uit hun oorspronkelijke<br />
context gelicht; soms is dat zonde,<br />
soms terecht, hier en daar geniaal.” Coveren<br />
wijst niet per definitie op gebrek<br />
aan inspiratie, zo bewezen onder anderen<br />
Elvis, Joe Cocker, Bonnie Raitt en<br />
Jeff Buckley. “Sommige songs dartelen<br />
promiscue van uitvoerder naar uitvoerder<br />
tót ze ineens aan één welbepaalde<br />
blijven kleven. Anderen kan je niet los<br />
horen van hun auteur, tót er weer eens<br />
iemand het tegendeel bewijst.”<br />
PROFESSIONALISERINGSSLAG<br />
In de beginjaren van de Nederpop ging<br />
het coveren er nog wel eens onbeholpen<br />
aan toe. Bassist en songwriter<br />
Arnold Mühren van The Cats herinnert<br />
zich een voorgeschoteld tapeje van<br />
Love Of The Common People, van de<br />
Four Preps. “Een geweldig nummer<br />
dat we graag wilden opnemen. Op het<br />
gehoor probeerden we de tekst te ontrafelen,<br />
wat een paar joekels van fouten<br />
opleverde. Piet (Veerman) zong ‘living<br />
on fear for teartips’, in plaats van ‘living<br />
on free food tickets’ en ‘(It’s a good<br />
thing) you don’t have bus fare’ werd ‘you<br />
don’t have much there’. Zo kwam het op<br />
de plaat.”<br />
Neerlands Hoop in Bange Dagen bracht<br />
in 1976 het interpreteren van bestaand<br />
materiaal op een hoger niveau, met de<br />
legendarische lp Hoezo Jeugdsentiment?<br />
Daarop eerden Bram Vermeulen<br />
en Freek de Jonge, met band, de vaderlandse<br />
muziekhelden uit hun jeugd.<br />
Peter Koelewijns Marijke werd door<br />
Vermeulen gearrangeerd op de muziek<br />
van Shaft van Isaac Hayes. Het oubollige<br />
Peter (‘Peter is mijn ideaal/ Grijze trui en<br />
rode sjaal’) van het brave meisjeskoor<br />
Sweet Sixteen, uit 1959, kreeg als muzikaal<br />
bedje Lou Reeds Walk On The Wild<br />
Side. The Cats verzorgden het achtergrondkoortje.<br />
Mühren: “Het hele project<br />
werd gniffelend serieus genomen. Het<br />
vrolijke meisjesliedje kreeg een totaal<br />
andere lading doordat een man het<br />
zong. Geweldig.”<br />
In 1988 eerde Claw Boys Claw het<br />
Nederlands poperfgoed op hun lp<br />
Hitkillers. Grote hits van The Nits, Earth<br />
& Fire, Catapult, Golden Earring en<br />
Pussycat werden liefdevol, maar meedogenloos,<br />
in een gruizig jasje gestoken.<br />
Grootheden als Herman Brood en<br />
André Hazes namen ieder een compleet<br />
coveralbum op als eerbetoon aan<br />
hun (buitenlandse) inspiratiebronnen.<br />
Artiesten als Mathilde Santing (Randy<br />
Newman, Joni Mitchell, Todd Rundgren)<br />
en Trijntje Oosterhuis (Stevie Wonder,<br />
Burt Bacharach, Billie Holiday) maakten<br />
zelfs hun handelsmerk van het interpreteren<br />
van andermans werk.<br />
“Je kunt je emoties ook kwijt in andermans<br />
liedjes,” legde Santing in 2006 uit<br />
aan Opzij. “Ik geniet er meer van om iets<br />
bestaands heel mooi te zingen, dan om<br />
zelf dingen te schrijven.” Volgens Opzij-journaliste<br />
Vivian de Gier ontdekten<br />
Newman-fans nieuwe details in liedjes<br />
die ze van achter naar voren dachten te<br />
kennen; anderen maakten op een ideale<br />
manier kennis met het volgens Santing<br />
‘liefdevolle’ cynisme van de Californische<br />
componist.<br />
Trijntje Oosterhuis probeert zo goed<br />
mogelijk haar hart en ziel in een<br />
melodie en tekst te stoppen, vertelde<br />
zij vorig jaar aan nu.nl over het zingen<br />
van andermans liedjes. “Dat is toevallig<br />
mijn talent. Dat is waar ik het meest<br />
samenval met wie ik ben. Zingen is<br />
een heel prettige uitlaatklep. Ik ben<br />
gewend om die vorm aan te spreken<br />
in mezelf. Een stem is een regelrechte<br />
weergave van iemands emotie. Als je<br />
zingt hoor je iemands gemoedstoestand<br />
en als een liedje heel goed is,<br />
dan kun je daar ook heel veel in kwijt.”<br />
Hoe is het eigenlijk om zelf gecoverd<br />
te worden? Nederlandse wereldhits als<br />
Venus (Shocking Blue), Ma Belle Amie<br />
(Tee Set) en Radar Love (Golden Earring)<br />
werden door talloze artiesten in alle<br />
mogelijke talen opgenomen. Vooral de<br />
grote namen strekken tot eer. Zo zag<br />
Mühren zijn One Way Wind, naast de<br />
talloze zangkoren en hammondorganisten,<br />
onder anderen vertolkt worden<br />
door Demis Roussos, Katja Ebstein<br />
(Abendwind), Die Flippers (Sommerwind),<br />
Dana Winner (Westenwind) en<br />
James Last. “Natuurlijk vind ik het leuk<br />
dat ook James Last het heeft opgenomen.<br />
Last was een wereldact, die plaat<br />
met ons nummer verkocht over de hele<br />
wereld.” Vooral de covers met een andere<br />
benadering geven iets extra’s, vindt<br />
hij. Zoals de recente uitvoering door Erik<br />
van der Horst van Orkater, als onderdeel<br />
van een muziektheaterstuk over een<br />
lang geleden vergane boot met goudstaven<br />
aan boord. Een mooie verstilde<br />
versie, van een man met gitaar. Nog<br />
nieuwer is de interpretatie door Bart van<br />
der Post, die er een Shadows-achtige<br />
instrumental van maakte. Mühren: “De<br />
mensen van de Cats-fansite komen<br />
regelmatig met nieuw ontdekte covers<br />
aanzetten. Het zijn er nu 177.” Dat betekent<br />
toch dat het een goed liedje moet<br />
zijn.
22<br />
Foto: Paul Tolenaar<br />
23<br />
COMPLETE BAND IN BROEK,<br />
SHIRT EN SCHOENEN<br />
COLUMN HENK WESTBROEK<br />
ANNIE, SCHRIJF EVEN EEN HIT<br />
Met DrumPants roept geroffel op dijen en borst een compleet orkest op. Het getrommel<br />
op draagbare sensoren, genereert via een om te gespen regelkastje onder meer gitaar-,<br />
synthesizer-, bas- of drumgeluiden. “Hiermee kun je muziek maken wanneer je maar wilt.”<br />
Door Jeroen Akkermans<br />
De Amerikaanse drummer Ryan Hubar<br />
geeft een klap op zijn linkerbeen. Bang,<br />
een basdrum rolt door de ruimte. Snel<br />
tikt hij zijn andere been aan. Een synthesizer<br />
jaagt de wegstervende bas op. Dan<br />
wat roffels op de borst: kale gitaaraanslagen<br />
volgen. “Dit is heerlijk,” grijnst de<br />
drummer uit San Francisco, die er met<br />
een soepele voetbeweging een trom<br />
uitgooit. “Geen gedoe en gesjouw meer<br />
met drumstellen en andere, zware apparatuur.<br />
Gewoon muziek maken wanneer<br />
je maar wilt, in de bus of in de huiskamer<br />
met je vrienden.”<br />
Hubar is een complete band op zichzelf<br />
door DrumPants, kortweg 20 cm lange<br />
strips met drukgevoelige sensoren die<br />
om het been of de borst zijn te binden,<br />
of als inlegzooltje in de schoenen te<br />
schuiven. De strips zijn met kabeltjes aan<br />
te sluiten op een regelkastje ter grootte<br />
van een mobieltje. Dat is op zijn beurt<br />
weer te koppelen aan losse boxen, een<br />
koptelefoon of een piepklein boxje aan<br />
de broekriem.<br />
Een tik op een sensor kan van alles<br />
opleveren: via het regelkastje – of een<br />
speciale app – is elke sensor aan een<br />
instrument te hangen. “De gebruiker kan<br />
kiezen uit 100 ingebouwde geluiden,<br />
‘IN PLAATS VAN 10 KILO<br />
AAN APPARATUUR, NEEM<br />
IK NU ANDERHALVE POND<br />
MEE’<br />
zoals bekkens, gitaar, bas, synthesizer,<br />
drums, enzovoorts,” zegt Tyler Freeman,<br />
de bedenker van DrumPants. Ook<br />
toonhoogte en volume zijn te regelen.<br />
Dit tovert de muzikant om tot een klein<br />
orkest: een setje DrumPants, twee strips<br />
en twee inlegzooltjes, beschikt over zes<br />
sensoren waaraan een instrument is te<br />
linken. “Door strips toe te voegen, is dit<br />
gemakkelijk uit te breiden naar twaalf<br />
sensoren.”<br />
WETENSCHAPPELIJKE DRUMMER<br />
Freeman is een computerwetenschapper<br />
en fervent drummer. Typisch muzikantengedrag<br />
bracht hem in 2006 op het<br />
idee een draagbaar drumstel te ontwikkelen.<br />
“Mijn drumvriendjes en ikzelf zijn<br />
constant aan het drummen. We kloppen<br />
op onze benen, op het stuur, de leuning<br />
van een stoel, eigenlijk op alles waar we<br />
onze handen op kunnen leggen. Dit wilde<br />
ik omzetten in echte drumgeluiden.”<br />
Freeman ontwikkelde een houtje-touwtjedrumkit<br />
waarop hij afstudeerde en<br />
gooide het daarna in een hoek. Hij pikte<br />
het project weer op toen hij een aantal<br />
jaren geleden in Rotterdam neerstreek<br />
om te werken bij het media-project Big<br />
South Lab. Daar probeerde hij voortijdige<br />
schoolverlaters warm te maken voor<br />
techniek. “Ze hielden vooral van hiphop,<br />
en zo kwam de drumkit weer in beeld.<br />
Dat was de manier om ze iets over sensoren<br />
te leren.”<br />
EXPERIMENTEREN<br />
Freeman bracht DrumPants na een aantal<br />
Kickstartercampagnes in 2015 op de<br />
markt. Muzikanten halen er nu van alles<br />
mee uit. Zo gebruiken sommige artiesten<br />
tiksignalen om via het regelkastje – dat<br />
beschikt over bluetooth – draadloos een<br />
trommelstok verderop aan te drijven. Of<br />
er wordt een videoclip of lichtshow op<br />
de muur geprojecteerd.<br />
De Amerikaan Joey Chang (alias Cello<br />
Joe) pint de strips vast op de vloer. Door<br />
ze tijdens het cello spelen aan te tikken,<br />
krijgt een app het seintje een specifiek<br />
stukje muziek af te spelen. Het ‘loop-pedaaltje’<br />
scheelt hem apparatuur om<br />
digitale loops te maken. “In plaats van 10<br />
kilo, neem ik nu anderhalve pond mee.<br />
Dat vind ik weer mooi aan DrumPants.”<br />
Het is algemeen bekend dat auto’s<br />
ontworpen worden door computers,<br />
gebouwd worden door robots, om<br />
vervolgens bestuurd te worden door<br />
volslagen idioten. Dat laatste veroorzaakt<br />
een probleem dat verkeersveiligheid<br />
genoemd wordt en waarvoor<br />
nu de ultieme oplossing gezocht wordt<br />
door de menselijke bestuurder bij het<br />
oud vuil te parkeren.<br />
De zelfrijdende oplossing die de<br />
sturende mens overbodig maakt, is<br />
gebaseerd op algoritmen. Dat zijn<br />
wiskundige stappenplannen die moeten<br />
voorkomen dat de auto waar jij<br />
in vervoerd wordt, tegen een andere<br />
auto, een boom of een medemens rijdt.<br />
Ik ben geen wiskundige, maar heb me<br />
laten informeren dat het basisprincipe<br />
van een algoritme in wezen zelfs<br />
te bevatten is door mensen die geen<br />
wiskundigen zijn.<br />
Stel, je hebt de wens om te lunchen<br />
met een bord groentesoep. Om van<br />
soepwens tot soep te komen volg je<br />
een recept, wat te begrijpen is als een<br />
logisch stappenplan. Dat stappenplan<br />
is weer te vatten in een wiskundige<br />
formule. Nu bestaan er honderden<br />
recepten voor groentesoep, dus de ene<br />
soep is de andere niet. Informeer een<br />
computer over alle groentesoeprecepten<br />
die bedacht zijn. En stop vervolgens<br />
in het algoritme dat een nieuwe<br />
groentesoep mag bedenken, een vleugje<br />
creativiteit. Kan dat, creativiteit in een<br />
algoritme stoppen? Blijkbaar wel. Het<br />
behoort namelijk al tot de mogelijkheden<br />
om met behulp van algoritmen<br />
soepjes te bedenken die qua smaak<br />
niks onderdoen voor die van Jamie<br />
Olivier. Net zoals het nu al kan om een<br />
auto te laten besturen door algoritmen<br />
die het ongeveer net zo goed kunnen<br />
als Max Verstappen toen hij een jaar of<br />
zeven was.<br />
Voor ons soort muzikale mensen<br />
wordt het gebruik van algoritmen van<br />
bestaansbelang als die zo bedacht<br />
kunnen worden dat ze liedjes kunnen<br />
maken. Dit lijkt op toekomstmuziek,<br />
maar er draaien al computers die<br />
componeren alsof ze het leuk vinden.<br />
Er bestaat een op creatieve algoritmen<br />
gebaseerd computerprogramma dat de<br />
alledaagse naam Annie draagt en liedjes<br />
schrijft. Annie doet dat zo aardig,<br />
dat een luisteraar vaak niet meer horen<br />
kan dat het geen menselijke composities<br />
zijn. De liedjes zijn in de regel nog<br />
niet al te best, maar ze worden met<br />
de dag beter, dus in een niet al te ver<br />
verschiet zal het vak van componist<br />
overbodig worden. Net zoals dat van<br />
de drummer, bassist, violist, kortom<br />
dat van vrijwel elke instrumentalist,<br />
overbodig geworden is. Dankzij op<br />
algoritmen gebaseerde computerprogramma’s<br />
die worden gehanteerd door<br />
menselijke keyboardspelers.<br />
De bespeler van dat keyboard heeft<br />
nu ook zijn langste tijd gehad, het is<br />
niet anders. Hierbij wil ik u – voor het<br />
geval de wens tot doodslag spontaan<br />
aan het ontstaan is – in herinnering<br />
brengen dat ik slechts de boodschapper<br />
ben en niet de schuldige wiskundige.<br />
Door muzikale algoritmen die in<br />
computers hun werk doen en daar liedjes<br />
schrijven, arrangeren en opnemen,<br />
zal het vak van componist en vertolker<br />
binnen nu en straks op de mestvaalt<br />
van de geschiedenis belanden. Als de<br />
schrijvers en uitvoerenden van liedjes<br />
straks geen mensen meer zijn, moet je<br />
dan computers als Annie mensenrechten<br />
gunnen? Of tegen die tijd beslissen<br />
dat het toekennen van schrijvers- en<br />
uitvoeringsrechten afgeschaft kan<br />
worden?<br />
‘VOOR ONS SOORT<br />
MUZIKALE MENSEN<br />
WORDT HET GEBRUIK<br />
VAN ALGORITMEN VAN<br />
BESTAANSBELANG ALS<br />
DIE ZO BEDACHT KUNNEN<br />
WORDEN DAT ZE LIEDJES<br />
KUNNEN MAKEN’
BUMA BOY EDGAR PRIJS<br />
7 DECEMBER • AMSTERDAM<br />
FREEZE FESTIVAL<br />
9-11 DECEMBER • LEEUWARDEN<br />
EUROSONIC NOORDERSLAG<br />
11-14 JANUARI 2017 • GRONINGEN<br />
CROSS-LINX<br />
2-5 MAART 2017 • EINDHOVEN, GRONINGEN,<br />
ROTTERDAM, AMSTERDAM<br />
“Als ik dans<br />
Steek ik m’n hand op<br />
Gaan m’n voeten zomaar de verkeerde kant op<br />
Als jij danst<br />
Gooi jij je haar los<br />
Swingen je heupen zo lekker dat het een gevaar wordt.<br />
Ik zeg: weet je wat het is baby<br />
Ik voel me sexy als ik dans.”<br />
UIT NIELSON – SEXY ALS IK DANS