PETER VAN STRAATEN

DE PERSMUS
5
Peter van Straaten was vanaf het begin betrokken bij het Persmuseum.
Enkele duizenden originele tekeningen heeft hij in de loop der jaren aan
het museum geschonken.
DOOR ANGELIE SENS
Koos van Weringh was gastconservator
van de allereerste tentoonstelling in
het gloednieuwe Persmuseum aan de Zeeburgerkade
10 te Amsterdam; we schrijven
2001. Die tentoonstelling De Getekende Eeuw
was een hommage aan honderd jaar politieke
prent in dé eeuw – de twintigste – van de beste
en grootste tekenaars die Nederland gekend
heeft: Albert Hahn sr., Leen Jordaan, Jo Spier
en van na de Tweede Wereldoorlog Opland,
Eppo Doeve en Peter van Straaten. Van Peter
hingen er vier tekeningen, een zelfde aantal
als van Louis Raemaekers en Fritz Behrendt,
uit even zoveel decennia.
De keuze voor een openingstentoonstelling
over het getekende beeld in de pers was op het
lijf geschreven van het Persmuseum. Dat 'Huis
van de Politieke Prent' herbergde toen al menige
verzameling originele prenten van dode
tekenaars. Die van Hahn was het omvangrijkst
en het meest gekoesterd.
De opening van het nieuwe museum op 4 oktober
2001 bracht veel reuring teweeg, ook
onder levende tekenaars. Goh, er was een
plek in Nederland waar men terecht kon om
de originele, met de hand getekende prenten
in verzekerde bewaring te geven, ze te laten
beschrijven en ze geklimatiseerd te laten opbergen
in de indrukwekkende magazijnen van
het voormalige cacaopakhuis, waar het Internationaal
Instituut voor Sociale Geschiedenis
(IISG) en de collecties van het Persmuseum
alweer meer dan 25 jaar huizen.
50.000 prenten
Peter van Straaten, bijgestaan door zijn Els,
beet het spits af. In mei 2002 ontving het Persmuseum
de eerste 1988 originele tekeningen
die vanaf de jaren zestig in Het Parool en Vrij
Nederland hadden gestaan. Er zouden nog
vele tekenaars en tekeningen volgen. Anno
2016 zitten er in de collectie van het Persmuseum
ruim 50.000 – nee dit is geen tikfout –
originele (!) prenten van de absolute top van
negentiende- en twintigste-eeuwse tekenaars.
Op 15 november 2002 openden Hanneke
Groenteman en gastconservator Hans IJsselstein
Mulder (1945-2012), de oprichter van de
Stichting Pers & Prent, Politieke baasjes. Politieke
tekeningen van Peter van Straaten. Een
tentoonstelling geheel gewijd aan het werk
van Peter. Hans en ondergetekende hadden
een nogal intuïtieve keuze gemaakt uit die
1988 spotprenten. Het criterium was: als we
beiden spontaan begonnen te lachen, was de
keuze snel gemaakt. Zo kwamen we tot een
totaal van 140 tekeningen. Ze staan in mijn
geheugen gegrift.
Archiefdoos vol
De jaren daarna 'hing' Peter minstens één
keer per jaar in het Persmuseum en regelmatig
vaker. Hij was uiteraard steeds vertegenwoordigd
in de jaarlijkse reizende Politiek in
Prent-tentoonstelling, maar ook in diverse
thematentoonstellingen waarin het beeld op
de voorgrond stond: rechtbanktekeningen,
Caricaturca, Ständig auf der Lauer (gastconservator
Koos van Weringh) en vele andere.
Hadden we tentoonstellingen op stapel staan
die totaal níet over het getekende beeld in de
pers gingen, dan zorgden we er toch steeds
voor dat ook prenten van 'onze' tekenaars een
plek kregen. Zo hingen er in de exposities over
de pers in Indië/Indonesië en later over die
in Suriname tekeningen van Peter, van Eppo
Doeve en van Opland.
Het bleef trouwens niet bij die 1988 tekeningen.
Eens in de zoveel tijd kwam Peter aangewandeld
van de KNSM-laan naar de Zeeburgerkade,
een archiefdoos onder de arm
met zijn politieke prenten van het afgelopen
jaar. Zo zijn er, vaak onder het genot van een
glaasje wijn en een sigaretje, nog honderden
originele tekeningen in de collectie van het
Persmuseum bijgekomen.
Favorieten
Toen hij 70 werd, eerde het Persmuseum hem
met een kleine expositie met zijn 'Favorieten',
onder wie Hahn, Piet van der Hem en Jo Spier.
Zeven jaar later viel hem de eer te beurt om
samen met zijn grootste voorbeeld – Spier –
in zowel Zutphen als Amsterdam te 'hangen'
onder het motto Virtuoze tekenaars van het
Nederlandse leven. Bij die gelegenheid kreeg
hij in het Persmuseum door burgemeester
Eberhard van der Laan de Albert Hahn Prijs
uitgereikt.
Peter van Straaten staat in de top-3 aller tijden.
Hijzelf zou Jo Spier de gouden medaille
hebben gegeven en wellicht Albert Hahn op
plaats twee hebben gezet. Voor mij staat Peter
op nummer 1, op eenzame hoogte. ■
Angelie Sens was directeur van het
Persmuseum van 2002 tot 2012