gen.magazine 04-2016

MAGAZINE VOOR FAMILIEGESCHIEDENIS
gen
Dossier
Huis
& haard
Werelden
vol verhalen
Familieverhalen
op de kaart
Leven onder
de maat
Smerige stegen,
gevallen vrouwen
Anne von Daehne
Penseelprinses
tussen militairen
Het
interieur
als decor
van het
huiselijk
leven
JAARGANG 22 • NUMMER 4 • DECEMBER 2016

GEEF EEN
VRIENDSCHAP
CADEAU!
• (Digitaal) abonnement op Gen.magazine*
• (Korting op) Premiumabonnement WieWasWie*
• Vrije toegang tot CBG Verzamelingen
2 gen.
www.cbg.nl/vrienden
*Inhoud afhankelijk van soort Vriendschap

colofon
ten geleide
Gen. Tijdschrift voor familiegeschiedenis
Gen. is het kwartaalblad van het
CBG|Centrum voor familiegeschiedenis
en wordt viermaal per jaar toegezonden
aan de Vrienden van het CBG
ISSN: 2352-2712
Oplage: 10.750; 22e jaargang
Redactie: Lilian de Bruijn, Conrad Gietman
(tevens coördinatie), Dimphéna Groffen,
Elizabeth Kooman, Elias van der Plicht,
Hester van der Velde (beeldredactie);
redactieassistentie: Jos Jacobs-Smeele;
hoofd redactie: Rob van Drie
Aan dit nummer werkten mee:
Eva Bleeker, Maarten van Bourgondiën,
Guus van Breugel, Irene Cieraad,
Eric Hennekam, Yvette Hoitink,
Laura Jonkhoff, Martine Letterie,
Marieke de Natris, Louis Ph. Sloos,
Ruud Straatman, Jacqueline Verkleij,
Leon Wessels, Kees van der Wiel.
E-mail: redactie@cbg.nl
Basisontwerp en vormgeving:
Marinka Reuten
Tekeningen: Claudie de Cleen,
Marly Hendricks
Druk: Ten Brink, Meppel
Prijs voor losse nummers: € 15,-
(Vrienden € 10,-) inclusief verzendkosten
Commerciële advertenties in Gen.:
tarieven voor het plaatsen van commerciële
advertenties op aanvraag (tel. 070-3150595)
CBG|Centrum voor familiegeschiedenis
postadres: Postbus 11755,
2502 AT Den Haag
bezoekadres: Prins Willem-Alexanderhof 22,
2595 BE Den Haag
070-3150500 (algemeen); 070-3150570
(team expertise)
cbg.nl; e-mail: expertise@cbg.nl
© 2016 – CBG|Centrum voor
familiegeschiedenis
Niets uit deze uitgave mag worden
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt
door middel van druk, fotokopie, microfilm
of op welke andere wijze ook zonder
voorafgaande schriftelijke toestemming
van de uitgever.
Omslagfoto: Louise Caroline de Clercq
in villa Sparhoeve te Bloemendaal, 1904.
Part. coll.
In september ging onze nieuwe website online. Dat is niet onopgemerkt gebleven.
Direct al kregen we veel reacties en meldden zich nieuwe Vrienden. Inmiddels zijn
we een kleine drie maanden verder en nog steeds stromen de aanmeldingen binnen.
In een tijd waarin de meeste erfgoedinstellingen moeite hebben hun bezoekers en
leden vast te houden, is dat iets om blij mee te mogen zijn.
Ook de pers toonde belangstelling. Dat leidde tot optredens van enkele collega’s en
mijzelf in radioprogramma’s en op televisie. Kranten als de Telegraaf, het Algemeen
Dagblad, het Reformatorisch Dagblad en Metro pakten het nieuws eveneens op. De
koppenmakers toonden zich daarbij van hun meest optimistische kant. ‘Geen stoffige
zoektocht meer naar jouw voorouders’ en ‘Jouw stamboom is straks gewoon op
internet te vinden’ waren twee van de koppen die ons om de oren vlogen.
Voor sommige mensen zou het misschien ideaal zijn als we ze bij hun eerste
bezoek aan onze website direct een kant-en-klare stamboom konden aanbieden.
Maar zo werkt het natuurlijk niet. Onze nieuwe site maakt het zoeken weliswaar
een stuk eenvoudiger, maar familiegeschiedenis blijft soms óók hard werken.
Bijvoorbeeld om het bewijs te vinden voor een bepaalde afstamming. Dat kan in
veel gevallen nog steeds niet zonder een zoektocht in die ‘stoffige’ archieven.
Maar is dat zo erg? Juist niet, zou ik zeggen. Want het is het zoeken dat familiegeschiedenis
zo fascinerend en verslavend maakt. Zo werkt het voor mij althans.
Ik doe al tientallen jaren onderzoek naar mijn eigen voorouders en raak nog steeds
enthousiast over nieuwe ontdekkingen.
Wat ik zelf óók zou hebben gemist als ik op mijn achttiende een volledig uitgewerkte
stamboom aangeboden had gekregen, is het samenwerken met andere
onderzoekers. Wij genealogen zijn eigenlijk één grote familie. We helpen elkaar
en kunnen bijna niet zonder elkaar. Ook Gen.magazine zou niet gemaakt kunnen
worden zonder zijn ‘Vrienden’. Dat blijkt ook in dit nummer maar weer eens. Veel
lezers reageerden op ons verzoek om oude interieurfoto’s in te sturen. Dat leverde
een mooie en verrassende beeldreportage op over meer dan honderd jaar huiselijk
leven in Nederland. Met ‘Vrienden’ als de lezers van Gen. is het fijn samenwerken.
Namens de redactie,
Rob van Drie
Hoofd sector Expertise en plaatsvervangend directeur

inhoud
Dossier
Huis
& haard
Werelden vol
verhalen
Kunstenaar Martijn Kessler
en historicus Daan de Clercq
brengen genealogieën op een
bijzonder wijze in beeld: door
er landkaarten van te maken.
Leon Wessels sprak met de
achterneven en vroeg ze naar
hun werkwijze.
8
verder in gen.
Leven beneden
de maat
Hoe was het om eind negentiende
eeuw in armoede en ellendige
omstandigheden op te groeien?
Jacqueline Verkleij dook in de
geschiedenis van haar Rotterdamse
familie. Een verhaal over smerige
stegen, gevallen vrouwen en het
leven in een jeugdgevangenis.
20
Het interieur als
decor van het
huiselijk leven
Met de opkomst van de amateurfotografie
in de twintigste eeuw
werd de woonkamer het nieuwe
decor van familieportretten. Hoewel
onervarenheid van de fotografen
nogal eens tot kwalitatief ondermaatse
kiekjes leidde, hebben de
foto’s, zo laat cultureel antropoloog
Irene Cieraad zien, grote cultuurhistorische
waarde.
26
4 Nieuws
13 Letterie
14 NostalGen
18 Onder genealogen
24 Digitaal
55 Memo
63
64
70
72
74
CBG weet raad
Armoriaal
De zeven pijlers van het
genealogisch onderzoek
@EricHennekam
Archiefwijzer
76
80
82
Gesignaleerd
Diensten
Verleden tijd
2 gen.

Op bezoek in
Hoornse
herenhuizen
Om te weten hoe de woningen van
voorouders er achter de voordeur
uitzagen hebben we maar
weinig middelen ter beschikking.
Laura Jonkhoff slaagt erin om op
basis van boedelinventarissen een
rondleiding te geven in achttiendeeeuwse
herenhuizen uit Hoorn.
42
Zeg me waar
je woont
De plek waar je woont zegt van alles
over wie je bent. Dat laat Kees van
der Wiel zien. Ook wijst hij de weg bij
het onderzoek naar de woningen van
voorouders.
56
Een penseelprinses
tussen militairen
Het komt maar zelden voor dat
kunstenaressen militaire taferelen
schilderden. Maar onlangs verwierf
het Nationaal Militair Museum een
schilderij van Anne Muller, geboren
von Daehne. Louis Sloos onderzocht
waarom zij Nederlandse militairen
afbeeldde. Het antwoord zit in haar
familiegeschiedenis.
66
verder in dossier
48 Portret & verhaal
50 In de aap gelogeerd
gen. 3

nieuws
Libris Geschiedenis Prijs 2016
STAMBOOMCAFÉ
Het nieuwe jaar Stamboomcafés
start met Frank Buchner. Op dinsdag
31 januari licht hij het project
'Bridging the distance' toe. In dit
project ligt de focus op het bij elkaar
brengen van Australische families
van Nederlandse afkomst met verwanten
in Nederland of Australië.
Onze CBG-collega Elias van der
Plicht schreef het boek Achterlaten
en opnieuw beginnen, over de vluchtelingengeschiedenis
van Nederland.
Hij vertelt meer over dit thema en
over de totstandkoming van zijn
boek in het Stamboomcafé op dinsdag
28 februari. Gen.-auteur Eva
Bleeker deed onderzoek naar
publieksgeschiedenis en genealogie.
Waarom fascineert familiegeschiedenis
zo veel mensen? Tijdens het
Stamboomcafé van dinsdag 28
maart deelt ze de interessante
bevindingen van haar onderzoek
met ons. We kijken uit naar een
nieuw jaar vol inspirerende
Stamboomcafés, graag tot ziens!
Winnaar van de Libris Geschiedenis Prijs 2016 is Elisabeth Leijnse met haar boek
Cécile en Elsa, strijdbare freules. De biografie is volgens de jury 'een uitmuntend
geschreven levensgeschiedenis, cultuurgeschiedenis en maatschappijgeschiedenis
ineen'. Juryvoorzitter Henk van Os overhandigde de prijs voor het beste historische
boek van 2016 op 30 oktober 2016 tijdens een live-uitzending van radioprogramma
OVT. Dit jaar dongen 324 auteurs mee naar de prijs.
kort
THEMADAG DUITSLAND NGV
In het Verenigingscentrum van de
Nederlandse Genealogische Vereniging
in Weesp zal op zaterdag
4 februari 2017 weer een Duitslanddag
worden georganiseerd. Er
komen experts van onder andere
de Mitteldeutsche Familienkunde
(het oude Oost-Duitsland), de
Arbeitsgemeinschaft Ostdeutsche
Familienkunde (Oost-Europa en
Baltische staten), de Hessische
Familienkunde, de Westdeutsche
Gesellschaft für Familienkunde
(Oost-België, Zuid-Limburg en
het oude Rheinland tot aan de
Midden-Rijn), maar ook de Westfälische
Familienforschung en
de WGOD (Werkgroep Genealogisch
Onderzoek Duitsland). Ook
staan experts van de NGV paraat
met Duitse bronnen, boeken,
tijdschriften en indexen. Nieuw dit
jaar zijn de vertegenwoordigers
uit het hertogdom Oldenburg,
waarin veel inwoners Nederlandse
contacten hadden.
De Duitslanddag is gratis te
bezoeken aan de Papelaan 6 in
Weesp. NGV-leden zijn welkom
vanaf 11.30 uur, niet-leden en
belangstellenden van 13.00 uur
tot 16.00. Nadere informatie is
te verkrijgen door te mailen naar
info@ngv.nl.
NIEUWE BRONNEN
WIEWASWIE
WieWasWie is wederom uitgebreid
met een aantal bronnen. Zo
zijn vanaf heden ook de doop- en
trouwregisters van Groningen, de
DTB-gegevens van Friesland en
de bevolkingsregisters, burgerlijke
stand en militaire registers van
Texel te doorzoeken.
BESTE GESCHIEDENISBOEK
ALLER TIJDEN
Het door Els Kloek samengestelde
boek 1001 vrouwen uit de Nederlandse
geschiedenis is verkozen tot
het Beste Geschiedenisboek Aller
Tijden. Dit is 8 oktober bekendgemaakt
tijdens het Geschiedenis
Festival in Haarlem. De redactie
van het Historisch Nieuwsblad
stelde in samenwerking met
bekende historici als Hans Blom,
Herman Pleij, Marita Mathijsen
en Fik Meijer een longlist van 250
geschiedenis boeken op. De afgelopen
maanden konden geschiedenisliefhebbers
hieruit hun
eigen top tien samenstellen. Na
de bekendmaking van de top tien
kon men vervolgens stemmen
op het beste geschiede nisboek.
1001 vrouwen kreeg de meeste
stemmen. Els Kloek schreef enkele
jaren columns voor Gen.magazine
en werkt momenteel aan het vervolgproject
1001 vrouwen in
de twintigste eeuw.
4 gen.

WEESKINDEREN
ONLINE
Op zoek naar George
Haar voorliefde voor geschiedenis zorgde ervoor dat voormalig journaliste Kim Heijdenrijk
zich na haar verhuizing ging verdiepen in haar nieuwe straat in Den Haag. Al snel kwam ze
erachter dat aan het einde van deze straat ooit een berucht weeshuis stond: Huize
Groenestein. Ze ging op zoek naar informatie en stuitte op Marktplaats op een oude ansichtkaart.
Het poststuk was in 1916 beschreven en verzonden door de toen dertienjarige George
Krul. De woorden op de kaart raakten haar. Wie was hij en wat is
Wie was hij en
wat is er van hem
geworden?
er van hem geworden?
George bleek veel meer broers en zussen te hebben, van wie de
meesten jong stierven. Hij woonde bij zijn opa en oma in een
Haagse sloppenwijk. Zijn moeder, een dienstbode, bleek krankzinnig
te zijn, zijn vader was onbekend. Met slim speurwerk
slaagde Heijdenrijk erin om de hele geschiedenis van George in elkaar te puzzelen. Het resultaat
is een indringend tijdsbeeld van de ‘gewone’ mens in de twintigste eeuw.
Vrienden van het CBG konden al eerder kennismaken met Kim Heijdenrijks zoektocht. In
maart schreef ze erover in Gen.magazine; in mei lichtte ze haar onderzoek tijdens het
Stamboomcafé toe. Op 1 februari a.s. verschijnt Op zoek naar George. In dit boek beleven
lezers aan de hand van het leven van George de historie van Nederland tussen 1860 en 1980
op een heel persoonlijke en aangrijpende manier. Het boek wordt uitgegeven door Uitgeverij
Water en kost € 19,95. Zie voor meer informatie opzoeknaargeorge.nl.
De namen van 8600 vondelingen
en weeskinderen uit heel
Nederland zijn sinds kort online
te doorzoeken. De kinderen werden
vanaf 1824 naar Veenhuizen
gestuurd, een van de koloniën
van de Maatschappij van
Weldadigheid. Ze woonden er in
groepen van tachtig in zalen van
elk 4,7 bij 30 meter. Onder hen
was de vondeling die de naam
Simon Vestdijk kreeg, grootvader
van de latere schrijver.
De namen van de kinderen zijn
ingevoerd tijdens het werk aan De
kinderkolonie. In dit boek beschrijft
Wil Schackmann de wezen, hun
opzieners en de bestuurders op
basis van uitgebreid archiefonderzoek.
De database is toegankelijk
via de website alledrenten.nl.
Van meer dan een miljoen
Nederlanders leefde een voorouder
in de armenkoloniën van de
Maatschappij van Weldadigheid.
INDISCHE FOTOMIDDAG
IN BRONBEEK
Museum Bronbeek houdt op
zaterdag 11 maart 2017 de
fotodeterminatiemiddag 'Mijn
opa was een…'. Tussen 12 en 17
uur gaan experts in op vragen
van bezoekers over (familie-)
foto's, die betrekking hebben op
Nederlands-Indië en het Koninklijk
Nederlands-Indisch Leger (KNIL).
De experts analyseren de foto's
aan de hand van kleding en uniformen,
wapens, voer- en vaartuigen
en gebouwen. Behalve foto's
kunnen bezoekers ook documenten,
onderscheidingen en (delen
van) uniformen meenemen om te
laten onderzoeken. Indien gewenst
kan men advies en informatie
krijgen over nader (genealogisch)
onderzoek.
Voor deelname geldt het toegangstarief
van museum Bronbeek
(zie voor informatie bronbeek.nl).
Vooraanmelding is noodzakelijk
via nb.ravensbergen@mindef.nl.
MAASTRICHT KLAAR
In het WieWasWie-VeleHanden
project plaatste het Regionaal
Historisch Centrum Limburg
(RHCL) onlangs een nieuwe serie
bevolkingsregisters uit Maastricht.
In slechts vier maanden tijd is
het invoeren en controleren van
deze scans afgerond. We zijn alle
vrijwilligers hier erg dankbaar
voor. Het RHCL streeft ernaar deze
registers zo snel mogelijk online
te zetten. Ondertussen hopen we
dat iedereen verder helpt met het
ontsluiten van de registers van het
Stadsarchief Breda en het Stadsarchief
Rotterdam. Help je ook een
handje? Deelnemers sparen voor
leuke beloningen zoals rondleidingen,
boeken en een gratis
WieWasWie-jaarabonnement.
Kijk voor meer informatie op
velehanden.nl.
FRIESE VERSIE VELEHANDEN
Met het laagdrempelige, tweetalige
platform (fryskehannen.frl)
wil Tresoar grote gedigitaliseerde
collecties verrijken met gegevens.
Dat kunnen de eigen archieven
zijn of materiaal uit Redbot
(Deltaplan Digitalisering), maar
ook andere organisaties kunnen
via FryskeHannen hun collecties
ter bewerking voorleggen aan hun
achterban.
Het eerste project op de website
is 'Onderduikers Online!', dat de
gen. 5

nieuws
GESCHIEDENIS
ONLINE PRIJS
Iedere twee jaar wordt de
Geschiedenis Online Prijs uitgereikt.
De prijs bekroont de meest
vernieuwende, verrassende of
mooiste Nederlandse historische
website of app. De prijs is in het
leven geroepen om geschiedbeoefening
online te bevorderen en
te belonen. Aangezien cbg.nl
recent is vernieuwd en flink is
verbeterd, hopen we een gooi
naar de winst te doen.
De Geschiedenis Online Prijs kent
twee onderdelen: de juryprijs en
de publieksprijs. Voor de juryprijs
worden geschiedenisapps of
-sites door een jury genomineerd.
Naar de publieksprijs kan iedere
website of app meedingen. We
hopen dat onze Vrienden ons willen
steunen en tussen 9 januari
en 9 februari 2017 op cbg.nl
stemmen! Meer informatie:
geschiedenisonlineprijs.nl.
Vernieuwing WieWasWie
De website WieWasWie voldoet niet meer aan de
eisen en wensen van deze tijd. In 2014 is een verbeterplan
opgesteld, dat eind 2016 zal worden afgerond. De
techniek achter WieWasWie om snel en adequaat te
kunnen zoeken in de ruim 125 miljoen persoonsgegevens
moet dan zijn vernieuwd. De gebruikerskant
krijgt een uitstraling die past bij een moderne website
en het nieuwe CBG. De vernieuwde site zal ook
geschikt zijn voor smartphones en tablets, zodat je ook
’s avonds op de bank kunt swipen naar de persoonsgegevens
van je voorouders. Daarnaast wordt het
zoekresultatenscherm overzichtelijker en de navigatie
door de gegevens eenvoudiger. Zo worden de zoekresultaten getoond op dezelfde zoekpagina
en kunnen meerdere akten onder elkaar worden geopend. Op deze wijze kun je eenvoudig
akten vergelijken.
Er is op het vernieuwde WieWasWie een prominentere rol voor de deelnemende archiefinstellingen
weggelegd, zodat je kunt zien welke collecties zij buiten WieWasWie nog meer
ter beschikking hebben. In december komt de bètaversie online, zodat iedereen de site kan
uitproberen en zijn ervaringen kan delen. Onvolkomenheden worden ondertussen verholpen,
waarna zo snel mogelijk de huidige website wordt vervangen.
STUK VAN HET JAAR 2016: TILBURGSE MUURKRANT
De Tilburgse Muurkrant is de winnaar van de verkiezing van Stuk van het Jaar 2016.
Van 1978 tot 1995 verschenen met grote regelmaat zeefdrukaffiches met pakkende koppen
op de Tilburgse muren. Vol verontwaardiging riepen de makers om 'aksie' in een
zich snel veranderende stad. De bewaarde muurkranten zijn boeiende getuigenissen van
de actiecultuur uit die tijd. Verzetskrant De Luistervink van Stadsarchief Vlaardingen en
een Van Nelle-affiche van Stadsarchief Rotterdam eindigden op de tweede en de derde
plaats. Van de 48 archiefstukken die hebben meegedaan aan de verkiezing eindigde het
CBG met de brief van Lodewijk Napoleon op plek 27.
kort
onderduikersadministratie van
Leeuwarden, Joure-Sneek en
Drachten doorzoekbaar moet
maken. Tijdens de Tweede
Wereldoorlog vonden duizenden
onderduikers een veilig heenkomen
in Friesland. Van een kleine
vierduizend van hen zijn registratiekaarten
bewaard gebleven.
Die vormen een unieke bron van
informatie over waar de onderduikers
hebben geleefd, waar
zij vandaan kwamen en wie hun
helpers waren.
Om al die onderduikgegevens
doorzoekbaar te maken, wordt
aan het publiek gevraagd om mee
te helpen: overtypen dus! De data
die Tresoar op deze manier verzamelt,
wordt in 2017 gepresenteerd
via een themawebsite, via
(allefriezen.nl) en in een documentaire
reeks.
DAG VAN DE DRENTSE
FAMILIEGESCHIEDENIS
De Dag van de Drentse Familiegeschiedenis
staat op zaterdag
28 januari 2017 in het teken van
migranten. Op het programma
staan lezingen, workshops, verhalen,
muziek en rondleidingen.
Er is een informatiemarkt en er
zijn hapjes van over de grens. De
dag wordt gehouden in het Drents
Archief te Assen, de toegang
is gratis. Meer informatie:
drentsarchief.nl.
RADBOUD OPENT
EXPERTISECENTRUM
FAMILIEGESCHIEDENIS
De Radboud Universiteit in
Nijmegen lanceerde afgelopen
juli een expertisecentrum om de
onderzoeksterreinen historische
demografie en familiegeschiedenis
meer zichtbaarheid te geven.
'Met drie hoogleraren en een
flink aantal promovendi hebben
we nu meer dan ooit focus en
massa', zegt prof. Jan Kok, die
de Radboud Group for Historical
Demography and Family History
leidt. 'We zijn bezig met diverse
projecten, onder andere op het
gebied van gezondheid.' Zo
onderzoekt promovendus Nynke
van den Boomen het verband
tussen religie en sterftepatronen
in negentiende-eeuws Nederland.
Ook zijn er plannen om het
publiek te betrekken in onderzoek,
zoals bij het invoeren van
registers met doodsoorzaken van
6 gen.

Ontdek de wereld
van de VOC
Bijna tweehonderd jaar, van 1602 tot 1798,
beheerste de Verenigde Oost-Indische
Compagnie de handel in Azië. Dat omvangrijke
handelsrijk kon vanuit de Republiek alleen worden
bestuurd met behulp van een grote papierstroom.
Het Nationaal Archief bewaart een groot deel van de
zeer omvangrijke VOC-archieven, die in 2003 door
UNESCO aangemerkt zijn als werelderfgoed.
Vanaf 24 februari 2017 is bij het Nationaal Archief de
tentoonstelling 'De wereld van de VOC' te bekijken.
Bezoekers kunnen reizen door de geschiedenis van
de VOC aan de hand van persoonlijke verhalen en
onder andere unieke kaarten, brieven, scheepsjournalen,
tekeningen (bijgaande afbeeldingen van een
Dodo zijn afkomstig uit een scheepsjournaal en dateren uit de jaren 1601-1603). De
tentoonstelling is te zien van 24 februari 2017 tot en met 7 januari 2018 in het
Nationaal Archief in Den Haag.
[ ]
VERBORGEN VERLEDEN TERUG
Genoten van de laatste serie Verborgen verleden?
Vanaf zaterdag 6 mei 2017 zendt NTR
weer zes nieuwe afleveringen uit.
Deutscher
Genealogentag
Am See
forschen,
den See
erleben
De Deutscher Genealogentag werd
dit jaar in het eerste weekend van
oktober in het Oostenrijkse Bregenz
gehouden. Jaarlijks organiseert een
van de leden van de Duitse koepelorganisatie
DAGV deze dag. Dit jaar
was dat de IGAL, een nog tamelijk
jonge en kleine vereniging van driehonderd
leden, met
Voralberg als werkgebied.
Thema was
‘Am See forschen,
den See erleben’.
Aanwezig namens
het CBG was Rob
van Drie, hoofd sector Expertise en
plaatsvervangend directeur.
De stands en de lezingen vormden
samen een mooi afwisselend aanbod,
met regionale en nationale
accenten. Een ‘genealogencafé’ bood
een mooie ontmoetingsplek waar de
bezoekers gretig gebruik van maakten.
Ook wat het bezoekersaantal
betreft was het een succes. Voor de
lezingen schreven driehonderd geïnteresseerden
zich in, daarnaast
waren er zo’n vierhonderd bezoekers
die alleen de genealogische markt
bezochten.
overleden Amsterdammers en
registers van Surinaamse slaven.
Dit zal gebeuren in samenwerking
met VeleHanden.
CBG.NL
Op onze vernieuwde website
kunnen in één keer archiefbronnen,
stamboomgegevens,
familienamen en familiewapens
worden doorzocht. Daarnaast
komt de expertisefunctie van
het CBG beter uit de verf. Er is
nu online ruimte voor informatie
over bronnen, onderzoekstips,
een stappenplan voor beginners
en themapagina's met meer
gespecialiseerde kennis, samengesteld
door experts.
MISJPOGE ONLINE
Een schat aan informatie over
joodse genealogie en joodse
familiegeschiedenis in Nederland
is toegankelijk geworden. De volledige
inhoud van het tijdschrift
Misjpoge is sinds 8 november
online te vinden en volledig
doorzoekbaar op de website
van de Nederlandse Kring voor
Joodse Genealogie: nljewgen.
org/archief-misjpoge.
FAMILIEFOTO'S IN KLEUR
CBG zoekt voor off- en online
uitingen een aantal mooie familiefoto's.
Het liefste ontvangen we
oude kleurenfoto's, bijvoorbeeld
een groepsfoto uit de jaren 1960.
Als jij een leuke foto hebt en deze
in een goede resolutie digitaal
ter beschikking wilt stellen aan
het CBG, dan vragen we je deze
te mailen naar redactie@cbg.
nl o.v.v. 'familiefoto'. Let op: zorg
dat ingestuurde foto's rechtenvrij
zijn en dat de geportretteerde
personen akkoord gaan met
hergebruik van de foto in onze
uitingen.
JAARBOEKJES
BELASTINGAMBTENAREN
Het Belasting & Douane Museum
heeft een interessante genealogische
bron online gezet: de
jaarboekjes van de ambtenaren
van de belastingdienst vanaf 1833
tot 1970. Werkte een van je voorouders
als belastingambtenaar,
bijvoorbeeld als ontvanger, klerk
of landmeter? Goede kans dat je
hem terugvindt via de website
bdmuseum.nl.
FOUT
In het artikel 'Huwelijken tussen
zwart en wit' is op pagina
52 de naam van auteur Michel
Doortmont tot onze spijt verkeerd
gespeld. Onze verontschuldiging
hiervoor. De keuze voor het
portret van Jan Kooij (Kooi) komt
voor rekening van de redactie.
gen. 7

interview
Werelden
vol verhalen
Kunstenaar Martijn Kessler
en historicus Daan de Clercq
maken bijzondere landkaarten
die familiegeschiedenissen
verbeelden. Hoe kwamen zij op
het idee om dit soort kaarten te
maken? Kunnen zij het verleden
van elke familie op deze manier
in kaart brengen? Ik bracht
een bezoek aan landgoed De
Olmenhorst, waar Kessler en De
Clercq werken, om hen hiernaar te
vragen. Leon Wessels
Martijn Kessler en
Daan de Clercq brengen
genealogieën in beeld
8 gen.

gen. 9

Adriaan Stoop en Miente van Deventer en
hun dochters Riets en Cor, 1886. Later
zouden zij nog een dochter Dorrie en zoon
Adriaan krijgen. Part. coll.
‘Z
ie je dat loof in de verte? Daar
begint het landgoed’, vertelt
Daan de Clercq. Terwijl we wandelen
naar zijn kantoor vertelt
hij honderduit over hoe het landgoed in
zijn familie terecht is gekomen. Vijf
generaties geleden kocht zijn betovergrootvader
de grond, maar zijn grootvader
was de eerste die er, in 1906, een
woonhuis liet bouwen. Zijn broer heeft er
een fruitteeltbedrijf, daarnaast biedt De
Olmenhorst plaats aan een aantal kunstateliers,
een architectenbureau, een marketingbedrijf
en verschillende andere
ondernemingen. In het kantoor wacht
Martijn Kessler al. Na een ferme handdruk
en een kop koffie beginnen de twee
te vertellen.
‘Ik ben altijd een beetje tegendraads
geweest’, zegt Martijn Kessler. ‘Na een
aantal verhuizingen en verblijven op
kostscholen en in internaten belandde ik
op mijn dertiende op de Olmenhorst. Ik
had weinig ambitie om me te ontwikkelen,
maar ik had een sterke belevingswereld.
Als kleine jongen tekende ik al fictieve
kaarten. Plaatsen op die kaarten gaf
ik namen van mijn familie en van vriendjes
en vriendinnetjes. Het was een soort
hobby van me. Maar op den duur merkte
ik dat er serieuze interesse was in de
kaarten die ik maakte. Zo kreeg ik mijn
eerste opdrachten om iemands leven uit
te beelden in de vorm van een kaart.
Vaak werden die kaarten cadeau gedaan
ter gelegenheid van een huwelijk of jubileum.’
Daan de Clercqs interesse heeft een heel
andere oorsprong. ‘Ik ben opgegroeid op
deze plek, met het besef van een rijke
familiegeschiedenis. Dat verleden fascineerde
mij en wilde ik onderzoeken.
Sindsdien ben ik eigenlijk altijd bezig
met familiegeschiedenissen in brede zin.
Zo deed ik tijdens mijn studie geschiedenis
onderzoek naar elitevorming onder
welgestelde doopsgezinde families in
Amsterdam. Op dit moment heb ik een
historisch bureau en ben ik verantwoordelijk
voor de bekende genealogische
series Nederland’s patriciaat en
Nederland’s adelsboek.
Martijn Kessler en Daan de Clercq zijn
achterneven. Alhoewel ze elkaar al hun
hele leven kennen, werken ze nog maar
een paar jaar samen. De taakverdeling is
even eenvoudig als flexibel. Kessler ontwerpt
de kaarten, De Clercq verricht
genealogisch onderzoek. Daarnaast
geven ze samen workshops waarin
bedrijfsprocessen in kaart worden
gebracht. ‘Ik heb Daan een keer horen
spreken in het Amsterdams Historisch
Museum’, zegt Kessler. ‘En toen dacht ik:
wat doet hij dat goed. Na veel aandringen
heb ik Daan meegenomen naar zo’n
workshop.’ ‘Dat vond ik ontzettend leuk’,
vervolgt De Clercq. ‘Sindsdien werken we
samen. We vullen elkaar op een goede
manier aan en omdat we allebei op De
Olmenhorst werken zijn de lijnen kort.’
De wereld van Adriaan Stoop
De muren van het kantoor hangen vol
met kaarten. We bekijken er een aantal
van dichterbij. ‘Toen ik begon, tekende ik
de kaarten met de hand,’ vertelt Martijn
Martijn Kessler en Daan de Clercq in hun
kantoor. Achter hen een portret van hun
gemeenschappelijke overgrootvader
Adriaan Stoop. Foto Leendert Brouwer
10 gen.

‘Linksboven begint
de rivier. Daar teken
ik de voorouders’
Kessler. ‘Tegenwoordig gebruik ik vooral
de computer. Het maken van een kaart is
een heel interactief proces. De eerste versie
is vaak een inspiratiebron voor mijn
klanten. Ze komen dan plots op allerlei
ideeën. Dankzij de computer kan ik de
kaart voortdurend aanpassen.’
Een kolossale wandkaart trekt mijn aandacht.
‘Deze kaart heeft een bijzondere
betekenis voor ons allebei’, zegt Daan de
Clercq. ‘Hij verbeeldt het voor- en nageslacht
van ir. Adriaan Stoop (1856-1935)
en Willemina Bernadina (Miente) van
Deventer (1859-1934), gezamenlijke overgrootouders
van Martijn en mij. Adriaan
was oliepionier in Indië en richtte eind
negentiende eeuw de Dordtsche
Petroleum Maatschappij op, later houdstermaatschappij
van Koninklijke
Olie/Shell. In korte tijd verwierf hij een
miljoenenkapitaal. Later boorde hij ook
in Zuid-Duitsland naar oliebronnen,
maar hij vond alleen zwavelhoudend
water.’
‘Wat op het eerste gezicht een teleurstelling
was, bleek later een uitkomst. De
waterbron die Adriaan vond had een bijzondere
samenstelling die de plek bij uitstek
geschikt maakte voor een kuuroord.
Hij liet op deze plek het Jod- und
Schwefelbad Bad Wiessee aanleggen.
Honderd jaar bleef het kuuroord in de
familie, tot het vrij recent is verkocht aan
de plaatselijke gemeente.’ ‘Die verkoop
was de eigenlijke aanleiding voor deze
kaart’, vult Kessler aan. ‘De jaarlijkse
aandeelhoudersvergadering hield de
familie bij elkaar. We wilden iets waardoor
we die verbintenis niet zouden vergeten.
Daarom hebben alle aandeelhouders
deze kaart gekregen. Wel in een iets
kleiner formaat natuurlijk.’
De kaart van de familie Stoop is getiteld
‘Het rijk van leven en laten leven’, verwijzend
naar de titel van de kloeke biografie
van Stoop, als ondernemer en weldoener.
De kaart bevat ruim tweeduizend steden,
kastelen, toponiemen, schepen en andere
topografische symbolen. Centraal op de
kaart staan de plaatsen Adriaansburg en
het Hof van Miente. Linksboven, in de
bergen, vinden we de voorouders van
Adriaan Stoop en Miente van Deventer,
Verbeelding van het Oude Dordt, waar
de familie Stoop eeuwenlang woonde.
Wijnstraat 129 ('aan de Beurs') was
Adriaans ouderlijk huis. Zijn vader was
behalve bankier ook brouwer en
mouter van De Oranjeboom.
langs een aantal stroompjes die stamreeksen
verbeelden: Stoop, Deking Dura,
’t Hooft, Kouwens, Van Deventer,
Laurillard dit Fallot en Busken Huet. De
grote rivier die vervolgens naar de Mare
Pecuniae stroomt, loopt langs de bedrijfsgeschiedenis.
De rivier vertakt zich via
vier kinderen van het echtpaar Stoop over
de staken De Clercq, Kessler Langelaan
en Stoop. Alle 260 nazaten van Adriaan
en Miente, en hun partners, hebben een
eigen plekje op de kaart. Elk met verwijzingen
naar hun beroep en andere bijzonderheden.
In het Terra Futura vinden
we onder meer het Dorrie Stoopfonds,
dat herinnert aan het enige kind van
Adriaan en Miente dat geen nageslacht
heeft voorgebracht. Dorrie had een
zwaarmoedig karakter en maakte op
jonge leeftijd een einde aan haar leven. In
de geest van Dorrie, die zeer kunstminnend
was, steunt het fonds jonge kunstenaars.
gen. 11

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>

Nog geen vriend
van het CBG?
Meld u dan
nu aan! >>