Gay&Night-ZiZo Augustus 2014

INTERVIEW Interview / Charmaine Dlamini
Johan Meyer, coach en hulpverlener voor
belangenorganisatie OUT in Pretoria,
betreurt dit ten zeerste. OUT wordt deels
gesteund en gesubsidieerd door de Zuid‐
Afrikaanse regering. Vanuit Pretoria en
Kaapstad zetten medewerkers zich in voor
de Zuid-Afrikaanse LGBTI’s. Ondanks de
vooruitgang die OUT weet te boeken,
beaamt Meyer Dlamini’s constatering dat
de regering verdeeld blijft in pro‐ en anti‐
LGBTI. Dit bepaalt volgens hem in grote
mate de hulp die zij kunnen bieden in
situaties als die van Dlamini.
De oorzaak voor de vijandige houding
jegens LGBTI’s is volgens Meyer complex
en niet aan één specifieke bron te wijten.
Als hij dan toch een conclusie zou moeten
trekken, komt de haat grotendeels voort
uit de opvatting dat homoseksualiteit
‘on‐Afrikaans’ is. Dit heeft te maken met
tradities, cultuur en religie. ‘Als twee
mannen een koppel vormen, resulteert dit in
te veel kracht, wat andere mannen angstig
maakt. En daar staat tegenover dat twee
vrouwen in een relatie als feministische
bedreiging worden beschouwd. Een koppel
bestaande uit een man en een vrouw is de
enige juiste optie.’
‘Het gaat met
name mis met de
mythe rondom de
vooruitstrevende
grondwet’
Als uitlaatklep wordt activisme verleidelijk.
Dlamini’s houding en taalgebruik wijzen op
haar activistische neiging om voor zichzelf
op te komen. Een radicalere activiste is
de uit Port Elizabeth afkomstige Christina
Engela. Zij maakt deel uit van SA GLAAD
(South African Gay and Lesbian Alliance
Against Defamation), een organisatie die
strijdt tegen zwartmaking van LGBTI’s.
Door middel van haar blogs, boeken en
lezingen probeert zij aan te tonen hoe
krom de situatie in Zuid‐Afrika is. Waar het
volgens haar met name misgaat, is de mythe
rondom de vooruitstrevende grondwet.
Zuid‐Afrika heeft als jonge democratie een
grondwet waarin veel aandacht bestaat
voor tolerantie en respect. Met de op papier
vastgelegde bescherming voor elk individu
zou de naleving daarvan logischerwijs
volgen.
Het hameren op gelijkheid, tolerantie en
bescherming van de grondwet in Zuid‐Afrika
is volgens Engela tegen de verwachting
in veelal afkomstig van de evangelische
kerk. Het probleem is echter dat deze
evangelisten vaak nauwe banden hebben
met christelijke fundamentalisten die een
intolerante kijk hebben op onderwerpen
als homorechten, maar bijvoorbeeld ook
abortus.
‘Homoseksualiteit
wordt weggezet als
een virus’
Een van die christelijke fundamentalisten is
de inmiddels 54‐jarige Peter Hammond.
Wanneer hij niet op kruistocht is naar
Soedan, staat hij aan het hoofd van
een aantal christelijke genootschappen
die zich mengen in de culturele strijd
in Afrika. Vanuit Kaapstad heeft hij de
leiding over de Zuid-Afrikaanse tak van het
internationale genootschap Christian Action
Network (CAN) en het Zuid‐Afrikaanse
Frontline Fellowship. Daarnaast heeft
Hammond in 2001 meegeschreven aan
het boek The Pink Agenda. Hierin valt hij
de homogemeenschap aan door deze te
beschuldigen van het ruïneren van families
en scholen. Homoseksualiteit wordt in het
boek weggezet als een virus waartegen
men zich moet beschermen. In Oeganda
heeft president Museveni dezelfde
beschuldigingen gebruikt. The Pink Agenda
is volgens Engela helaas niet uniek in zijn
soort: in de Verenigde Staten zijn vlak voor
de uitgave van Hammonds boek een aantal
inhoudelijk vergelijkbare titels verschenen.
Net als in Oeganda hebben deze Zuid‐
Afrikaanse christelijke organisaties
banden met Amerikaanse christelijke
actiegroeperingen. Eén voorbeeld hiervan
is het International Church Council
Project (ICCP), waarin Hammond ook
een leidinggevende rol vervult. ICCP
is direct gelieerd aan de Amerikaanse
organisatie Religious Rights. Deze laatste
is een ultraconservatieve groepering die
zich verzet tegen een seksuele revolutie.
Acceptatie van homoseksualiteit is een van
de bijhorende speerpunten waar zij tegen
vechten. Het ICCP heeft een lijst van tachtig
landen opgesteld, waaronder Zuid‐Afrika,
waar zij hun overtuigingen hopen te
verspreiden.
‘Homofobie staat
letterlijk in hun
partijprogramma’
Johan Meyer (OUT) kent Hammond niet en
zijn boek evenmin. Hij besteedt hier ook
liever geen aandacht aan. ‘Dat soort
mensen heeft in Oeganda voeten in de
aarde gekregen en iedereen weet waar dat
toe geleid heeft.’ De invloed van mensen
als Hammond en de kringen waarin hij
zich beweegt, is volgens Meyer lastig in te
schatten. Activiste Engela meent dat deze
organisaties wel degelijk een bedreiging
vormen. Hammond en zijn medestanders
hebben namelijk directe connecties met
de politieke partij ACDP (African Christian
Democratic Party). ‘Nieuwsbrieven en
partijprogramma’s van ACDP tonen de
banden met de organisaties van Peter
Hammond aan. Daarnaast staat homofobie
letterlijk in hun partijprogramma.’ De
macht van de partij is momenteel in ieder
geval nog relatief klein. Na de afgelopen
verkiezingen hebben zij slechts drie zetels
behaald in het kabinet. Ter vergelijking, het
Afrikaans Nationaal Congres (ANC) behaalde
tijdens de laatste verkiezingen maar liefst
264 zetels.
Het probleem is niet alleen dat de
meerderheid van de Zuid‐Afrikanen er
homofobe gedachten op nahoudt, maar dat
de regering ontzettend verdeeld is tussen
kamp pro- en kamp anti-homo. Op deze
manier krijgen mensen als Hammond de
kans om hun gedachtegoed te verspreiden.
De macht om deze radicale personen en
groeperingen te remmen in het winnen van
terrein, ligt bij de overheid. Dit is nu juist
hetgene waar Dlamini en Engela zich druk
om maken. Een gevecht tegen bestuurlijke
macht is geen makkelijke strijd. Zolang de
regering niet alle neuzen dezelfde kant op
heeft staan, zullen Zuid‐Afrikanen niet op
korte termijn gewend raken aan hun eigen
grondwet.
24
Tekst Neeltje de Quaij / Fotografie Christi Sa