Pro 0 theorie

Autospuiter
Autoschadehersteller
Niveau 2
Introductie
Algemene oriëntatie op de
beroepsomgeving
Thema/PRO 00.T
Theorie
BR.AS2/SH2.00.T

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën,
opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j° het Besluit van 20 juni
1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor
wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 882, 1180 AW Amstelveen). Voor het
overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient
men zich tot de uitgever te wenden.
All rights reserved. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without
written permission from the publisher.

BODY-REPAIR
3- luik-denken.
Body-Repair is de verzamelnaam van studie- en trainingsmateriaal voor opleidingen in
de carrosseriebranche.
Het studiemateriaal wordt gekenmerkt doordat er consequent uit 3 luiken wordt gewerkt
en geschreven.
De thema’s of praktijkrelevante opdrachten (PRO’s) zijn uitgewerkt in:
theorie-, studieopdrachten en oefenopdrachten.
De samenwerkende actoren: het bedrijfsleven met de leermeester, het
onderwijs met de docent en de leerling/student met zijn eigen leefwereld, dagen
uit tot een actieve leerhouding.
De leerresultaten: aanleren van vakvaardigheid, attitudeopbouw (inzicht) en het
verwerven van kennis.
De leerstofvarianten: paperbased ( boeken), digitaal en hybride ( boeken én
digitaal).
De doelgroepen: VMBO & MBO leerlingen in de BBL – en BOL variant en
cursisten uit bedrijfsopleidingen.
Colofoon:
Eindredactie:T. Dekkers voor het Studie-/Trainingsmateriaal van de opleidingen
Autoschadehersteller 2/3 en Autotechnicus 3
R. Adams voor het Studie-/Trainingsmateriaal van de opleiding
Autospuiter 2/3
Eerste druk: 2012
ISBN: 987-94-91860-01-0
Code:
BR.AS2/SH2.00.T
Body-Repair
www. body-repair.nl
E-mail:info@body-repair.nl
BTW: NL851555536B01
KvK: 55073506
Productie:
MK Publishing, Veenendaal

Opbouw van de opleiding
De niveau 2 opleiding van autospuiter en autoschadehersteller bestaat uit:
Leerfase 1.
Thema titel code
00 Introductie BR.AS2/SH2.00. T&O
01 Schoonmaken BR.AS2/SH2.01. T&O
02 De- en monteren AS2/SH2 BR.AS2/SH2.02. T&O
03 Werkplaats AS2/SH2 BR.AS2/SH2.03 T&O.
04 Voorbewerken BR.AS2/SH2.04. T&O
bestelnummer voor deze serie: BR.AS2/SH2.Lf1
Leerfase 2.
Autospuiter (AS2)
Autoschadehersteller (SH2)
Thema titel code titel code
05 Afplakken BR.AS2.05.T&O Herstellen BR.SH2.05.T&O
06 Grondmaterialen BR.AS2.06.T&O Vernieuwen BR.SH2.06.T&O
07 Reinigen BR.AS2.07.T&O De en monteren BR.SH2.07.T&O
08 Afleveren BR.AS2.08.T&O Inregelen BR.SH2.08.T&O
bestelnummer voor deze serie: BR.AS2.Lf2
bestelnummer voor deze serie:BR.SH2.Lf2
BPV boek
Voor AS2 en SH2 is een BPV boek beschikbaar.
Autospuiter bestelnummer: BR.AS2.BPV
Autoschadehersteller bestelnummer: BR.SH2.BPV
Afkortingen:
1) AS2 : AutoSpuiter, niveau 2.
2) SH2 : AutoSchadeHersteller, niveau 2,
3) PRO : Praktijk Relevante Opdracht.
4) BR : Body-Repair.
5) T&O : Theorieboek en Opdrachtenboek

Inhoud
1. SCHADE HERSTELLEN EN SPUITEN 7
1.1 Het schadebedrijf 8
2. HOE WERKT HET NU EIGENLIJK? 9
2.1 De aanrijding 9
2.2 Schade melding en Voorcalculatie 10
2.3 Voorbereidingen 11
2.4 Demontage 12
2.5 Herstellen 14
3. VOORBEWERKING VOORBEWERKING EN SPUITEN 17
3.1 Schoonmaken en ontvetten 17
3.2 Plamuren 18
3.3 Schuren en strakzetten 20
3.4 Schuurmachines 20
3.5 Schuurpapier of schuurmiddelen 21
3.6 Primer, filler, sealer en grondverf 22
4. PERSOONLIJKE BESCHERMING 25
4.1 PBM 25
4.2 Bedrijfskleding 28
4.3 Handen wassen 29
5. HET EINDRESULTAAT 31

1. Schade herstellen en spuiten
Schade herstellen en spuiten zijn beroepen die uitgeoefend worden in een
schadeherstelbedrijf. Auto’s die beschadigd zijn tijdens een aanrijding worden hier
gerepareerd.
Dit eerste boekje in de serie is als introductie bedoeld. In dit boekje wordt het vak van
autoschadehersteller en autospuiter toegelicht.
De auto wordt gevolgd in het bedrijf.
Body-Repair 7

1.1 Het schadebedrijf
Auto’s die na een botsing beschadigd zijn worden in een schadeherstel bedrijf
gerepareerd.
Een schade kan dus verschillen van een kras op een bumper tot een grote schade
waarbij veel onderdelen kapot zijn.
Kleine bumperschade,
flinke achterschade,
of total-loss.
8 Body-Repair

2. Hoe werkt het nu eigenlijk?
2.1 De aanrijding
Allereerst is er een aanrijding natuurlijk.
Als de auto niet meer kan rijden zal een bergingsbedrijf de auto opladen en afleveren bij
een schadebedrijf. De hulpdiensten schieten dus te hulp nadat de mensen of de politie
gebeld heeft naar een meldpunt.
Als een auto nog wel kan rijden kan de klant zelf naar een schadebedrijf gaan.
Het bergingsbedrijf heeft een vergunning van de overheid en weet via de
verzekeringsmaatschappij van de klant waar hij de auto naar toe moet brengen.
Body-Repair 9

2.2 Schade melding en Voorcalculatie
Het schadebedrijf gaat na aankomst meteen aan de slag om de schade te melden bij de
verzekering. Het bedrijf heeft de gegevens van de eigenaar en de auto nodig.
Ook wordt er een ‘voorcalculatie' gemaakt van de schade. Dit wordt gedaan door het
gebruik van een ‘audatex normcalculatie' systeem. Met dit systeem kunnen
schadebedrijven exact uitrekenen wat de schade aan de auto bedraagt. Dit programma
werkt met de computer.
De verzekeringsmaatschappij controleert of het schadebedrag eerlijk is en de auto kan
worden gerepareerd.
Gemiddeld is het schadebedrag in Nederland ongeveer € 1200,-
Hiervan gebruikt de werkplaats:
1/3 deel voor herstellen,
1/3 deel voor onderdelen,
en 1/3 deel voor spuiten.
10 Body-Repair

2.3 Voorbereidingen
Voordat aan de auto kan worden begonnen om deze te repareren, moet deze in veel
gevallen eerst gewassen worden en afgedekt.
Het wassen of schoonmaken dient ervoor om de schade beter te kunnen beoordelen en
om netjes te kunnen werken. Bovendien kun je zien of er nog meer beschadigingen op
zitten.
Het afdekken dient ervoor om die delen van de auto te beschermen die niet behandelt
hoeven worden. Denk hierbij aan stoelen en ruiten.
Het schoonmaken vooraf en het bedekken van onderdelen levert veel tijdwinst op en het
werkt lekker.
Tijdens de reparatie kun je veel meer zien en na de reparatie hoeft er veel minder
schoongemaakt te worden.
Andere voorbereidingen:
De onderdelen worden besteld en in veel
gevallen al behandeld. Een nieuw scherm of
motorkap kan bijvoorbeeld al aan de
binnenkant gespoten worden.
De planning kan worden gemaakt. De chef
deelt de werkzaamheden uit aan de
verschillende werknemers.
Technische gegevens kunnen worden
opgezocht of opgevraagd.
In de theorie en Thema/ Pro 1 komen we hier uitgebreid op terug.
Body-Repair 11

2.4 Demontage
Om een aantal onderdelen aan de auto te kunnen herstellen of te vervangen,
demonteren monteurs vakkundig de auto. Démontage is nodig om ‘ruimte' te maken voor
het herstelwerk en spuiten zonder daarbij andere delen van de auto te beschadigen.
Deze onderdelen worden dan opgeslagen om later weer gemonteerd te worden. Ook
wordt er een hoes om de stoelen getrokken zodat er geen vlekken op de bekleding
komen tijdens de reparatie.
Mocht bij demontage blijken dat er meer beschadigd is dan wat in de voorcalculatie is
opgenomen, dan wordt dit alsnog opgenomen en besproken met de expert van de
verzekeringsmaatschappij.
De monteurs maken gebruik van werkplaatshandboeken als ze niet precies weten hoe
onderdelen gemonteerd zijn.
Omdat er veel elektrische onderdelen in een auto zijn aangebracht moet een
schadehersteller ook verstand hebben van elektrotechniek en elektronica.
12 Body-Repair

Enkele voorbeelden hoe dit in een werkplaatshandboek aangegeven staat.
Demontage van een dorpellijst.
Demontage van een skirt.
De grille zit vast met 8 clips.
De schadebedrijven maken ook wel gebruik van FOCWA reparatietips. Deze kun je
downloaden op de site www.focwa.nl
Normaal moet je een abonnement hebben, maar er staan enkele tips open om te zien
hoe het werkt.
In Thema 2/Pro 2 komen we hier uitgebreid op terug.
Body-Repair 13

2.5 Herstellen
Plaatwerken
De plaatwerkers brengen de gedeukte gedeeltes aan de auto weer in de originele vorm.
Dit doen zij door het uitdeuken van beschadigde delen of door het vervangen van
bepaalde gelaste onderdelen.
Ook kan het zijn dat de auto ‘gericht' wordt zodat de maatvoering weer precies aan de
fabrieksvoorschriften voldoet.
De plaatwerker maakt gebruik van diverse gereedschappen en technieken.
Uitdeuken met hamer en tas.
Controleren op strakheid.
Eenzijdig uitdeuken met een spotter.
14 Body-Repair

Een voorbeeld.
Een Mercedes VITO is van achteren aangereden. De achterklep is kapot en de vloer is
opgereden.
Vloerdeel uit- trekken of richten.
Achterplaat uitboren of frezen.
Denk aan veiligheid.
Body-Repair 15

Uitgeboorde buitenplaat.
Nieuwe plaat inlassen met een
puntlasmachine.
Achterklep inpassen en monteren.
Na het plaatwerk kan de auto naar de voorbewerking en vervolgens naar de spuiter.
In Thema 5 en 6/ Pro 5 en 6 (2de leerjaar schade) meer over dit onderwerp.
16 Body-Repair

3. Voorbewerking Voorbewerking en spuiten
Voorbewerken is het gereedmaken van de auto voor het lakspuiten.
Voorbewerken bestaat uit:
- schoonmaken en ontvetten,
- schuren,
- plamuren,
- strakschuren van plamuur,
- grondverf spuiten,
- afplakken,
- fijnschuren van een oppervlak voordat er gespoten kan worden,
- stofvrij maken.
De spuiterij krijgt een carrosseriedeel of een gehele auto aangeleverd van de
plaatwerkerij.
Het deel kan al in de plamuur staan, maar dit hangt af van het bedrijf.
In de spuiterij krijgt de auto of het carrosseriedeel een lakopbouw die voldoet aan de
eisen van de reparateur, het automerk en van de klant.
3.1 Schoonmaken en ontvetten
Het uitgedeukte oppervlak wordt eerst ontvet met een ontvetter. De ontvetter lost het vuil
en vet op. Je kunt het daarna gemakkelijk afnemen met een doek.
Een voorbeeld is de M850 solfree ontvetter van Sikkens.
Je kunt de ontvetter met een plantenspuitje opbrengen en daarna met een schone doek
afnemen.
Body-Repair 17

3.2 Plamuren
De voorbewerker gebruikt hiervoor speciale gereedschappen
en materialen.
Polyesterplamuur met verharder
Er moet ongeveer 2% verharder bij de plamuur gedaan
worden. Daarna goed mengen zodat de kleur mooi egaal is.
De verharder is rood van kleur dit om het mengen
gemakkelijk te maken.
De plamuur is bij 20 o Celsius na ongeveer 10 minuten hard.
Je hebt dus weinig tijd om de plamuur te verwerken.
+ 2%
De plamuur zit in veel gevallen in een pot zoals hierboven is afgebeeld.
Een zogenaamde dispenser is gemakkelijk, dit apparaat
geeft de juiste verhouding tussen plamuur en verharder.
Plamuur met 2% verharder op een plamuurmes
18 Body-Repair

Goed doormengen met de messen.
Let op: Niet roeren
Opbrengen.
Na gebruik de messen goed schoonmaken met thinner of nog
liever met citroenzuur.
Thinner is gevaarlijk voor de gezondheid en citroenzuur is
milieu- en mensvriendelijker.
Body-Repair 19

3.3 Schuren en strakzetten
Als de plamuur hard is kan er geschuurd worden. Het beste begin je met schuren zodra
de plamuur net hard geworden is. Dit kan al na ongeveer 15 minuten. Te lang wachten,
bijvoorbeeld 3 uur, is niet zo goed omdat de plamuur dan veel harder is geworden.
3.4 Schuurmachines
In de voorbewerking gebruiken de autoschadeherstellers en spuiters bij voorkeur
machines. Deze worden aangedreven door perslucht.
Op de machines zit een goede stofafzuiging die het schuurstof direct vanaf de
schuurplaats afzuigt.
De voorbewerker draagt daarbij ook een stofmasker
om inademing van de schuurstof te voorkomen.
20 Body-Repair

Hieronder zie je een excentrisch roterende schuurmachine.
Schuurblok om met de hand te schuren.
Aan de machine en aan het blok zit een aansluiting voor een stofzuiger.
3.5 Schuurpapier of schuurmiddelen
Schuurpapier heb je in verschillende groften en soorten. De grofte aanduiding gaat
meestal vooraf door de letter P. Bijvoorbeeld schuurpapier P80. De korrelgrofte is dan
80.
Hoe fijn of hoe grof dit is moet je ontdekken door ermee te schuren in een
praktijkopdracht.
Schuurstappen
Een voorbewerker schuurt een onderdeel in verschillende stappen. De voorbewerker
weet dus welke grofte hij als eerste moet gebruiken en welke grofte als laatste.
We schuren niet alleen met schuurpapier maar ook met andere schuurmiddelen. Het
papier is dan vervangen door iets anders.
Bijvoorbeeld: Abranet
Een soort gaasje. Het stof kan veel beter
worden afgezogen.
Abranet machine
schijven. Het stof
kan zeer goed
worden afgezogen
Body-Repair 21

Scotch:
Een nylon web met daarin schuurkorrels.
Scotch machineschijf.
Zeer gemakkelijk om
gebogen en geprofileerde
onderdelen te schuren
Vellen
handschuurpapier
Schuurschijf voor een
machine. De gaten dienen
voor de stofafzuiging
In de opdracht Pro 4 komen we hier uitgebreid op terug
3.6 Primer, filler, sealer en grondverf
Primer betekent: “eerste laag”.
Omdat verf goed moet hechten aan de ondergrond moet er eerst een laagje primer
aangebracht worden. Dit laagje is heel dun maar hecht zeer goed.
De dikte is ongeveer 0,01 mm. Ofwel 10 micron.
Filler betekent: opvuller.
Om kleine oneffenheden te vullen heeft de lakfabrikant een filler bedacht. Dit is een soort
spuitbare plamuur. De oneffenheden kunnen krassen en putjes zijn. Filler is wel gevoelig
voor vocht uit de buitenlucht en moet dus nog bedekt worden met een sealer.
Sealer: betekent afsluiter.
Sealer is een product wat de ondergrond afsluit van de buitenlucht.
Grondverf: is een verzamelnaam van een mengsel van primer, filler en sealer. De
spuiterij wil snel en goed werk afleveren. De spuiterij heeft dus geen tijd om 3
verschillende lagen te spuiten. De grondverf vervangt dus meerdere producten.
De spuiterijen gebruiken de producten ook apart als dit beter resultaat oplevert.
22 Body-Repair

Op de foto links is de auto voorbewerkt met korrel P280 en op de foto rechts is een auto
in de filler gespoten. Dit is gedaan omdat de auto na voorbewerking nog veel krassen en
oneffenheden had.
De auto is verder met korrel P 240 tot P 320 geblokt zoals dit heet. Blokken is met de
hand en een schuurblok de ondergrond strak schuren. Alle kleine oneffenheden worden
dan gladgeschuurd.
De auto wordt nog een keer in de grondverf gespoten. Op filler mag namelijk geen lak
gespoten worden.
Na het schuren van de grondverf kan de auto in de lak worden gespoten.
Dit gebeurt in een speciale spuicabine die de verfdampen goed afzuigt en die geen stof
toelaat.
In de spuitcabine is de verlichting aangepast en is de temperatuur regelbaar.
Body-Repair 23

In Thema 5 t/m 7/Pro 5 t/m 7 (2de jaar spuiten) komen we hier uitgebreid op terug.
24 Body-Repair

4. Persoonlijke bescherming
Autoschade herstellen en autospuiten kunnen gevaarlijk zijn voor de gezondheid. Je
hoeft niet bang te zijn, maar je moet er wel voor zorgen dat je veilig werkt.
Doe je dit niet dan staat je gezondheid op het spel.
4.1 PBM
De middelen die we gebruiken noemen we PBM’s of Persoonlijke Beschermings
Middelen.
Hier volgt een overzicht.
Ademhalingsbescherming
Stofmasker. Dit moet je dragen als je gaat
schuren. Ook als er een afzuiging op de
machine aanwezig is.
Om te spuiten heb je een ander masker nodig. Dit filtert niet alleen stof maar ook
verfdamp.
Body-Repair 25

Handschoenen
Als je met gevaarlijke stoffen gaat werken moet je handschoenen dragen. Vooral als het
gaat om stoffen die erg kleven. De handschoenen zijn sterk en dun en van een materiaal
gemaakt dat tegen stoffen kan zoals verf, kit en verdunners. De handschoentjes zijn voor
eenmalig gebruik.
Werkhandschoenen voor plaatwerkers.
Gehoorbescherming
Als er geluiden boven 80 dB in de omgeving zijn moet je gehoorbescherming dragen. Dit
geluidsniveau ontstaat het meest vaak bij de plaatwerkers.
Er zijn oordoppen en oorproppen.
26 Body-Repair

Veiligheidsbril en gelaatsbescherming
In de plaatwerkerij wordt ook veel gebruik gemaakt van een veiligheidsbril of in veel
gevallen van een gelaatsbescherming.
Veiligheidsschoenen
Veiligheidsschoenen zijn verplicht in ieder bedrijf waar gevaarlijke situaties kunnen
ontstaan ten gevolge van vallende dingen. In een schadebedrijf is het dus verplicht
veiligheidsschoenen te dragen.
Een veiligheidsschoen biedt veel steun aan de voeten en heeft een harde
ondoordringbare neus.
Ze zijn in alle maten en uitvoeringen te koop.
Body-Repair 27

4.2 Bedrijfskleding
Bedrijfskleding heeft 2 functies:
1. het beschermt je tegen vuil,
2. het verhoogt het bedrijfsimago.
Op veel bedrijfskleding staat dan ook de bedrijfsnaam en in veel gevallen jouw eigen
naam. Dit is gemakkelijk voor een eventuele klant die iets aan jou wil vragen.
De kleding kan ook de uitstraling van het
bedrijf versterken.
Spuitoverall
De autospuiter draagt een lichte meestal witte overall om zich te
beschermen tegen autolak. De overall is wit en geheel sluitend
om stof uit kleding op te vangen. De overall is dus glad en
absorbeert geen vloeistoffen.
In de Thema 3 en 4/ Pro 3 en 4 komen we hier uitgebreid op terug.
28 Body-Repair

4.3 Handen wassen
Handen wassen en persoonlijke verzorging hoort er ook bij. Als je zelf schoon bent zal je
werk ook sneller gaan en zal de kans op fouten in de spuiterij afnemen.
Gebruik de juiste handzeep en gebruik de handschoentjes. Teveel handen wassen met
citroenzuur houdende zeep is ook niet goed. Je wast dan je eigen natuurlijke
bescherming uit je handen. De kans op eczeem neemt dan toe.
Het is aan te raden om je handen voor het werk in te smeren met een zuurvrije en
siliconenvrije handcrème. Dit voorkomt dat stoffen te diep in de poriën gaan zitten. Je
kunt je handen dan beter wassen.
In de werkplaats horen gebodsborden te hangen op die plaatsen waar je een
bescherming moet dragen.
Body-Repair 29

30 Body-Repair

5. Het eindresultaat
Als een auto gerepareerd is moet de auto worden afgeleverd aan de klant. De auto wordt
gewassen en gepoetst waar dit nodig is. Eventuele foutjes moeten worden hersteld. Dit is
een zeer belangrijk werkje.
Zakkertjes en stofjes in de lak kunnen worden uitgepoetst.
Het bedrijf gebruikt hiervoor meestal een checklist zodat er niets vergeten kan worden.
Het is de bedoeling dat de klant tevreden is over onze reparatie en afhandeling van de
schade aan het voertuig.
Kwaliteit is dan ook “Leveren wat de klant verwacht”.
Body-Repair 31