Handbalvisie EMM en Olympus versie 1.1

1
HANDBALVISIE
Informatieboekje 2015-2016 versie 1.0

Handbal
spelvisie
Rob de Vos en Eric Dingemanse

Spelvisie
INLEIDING
De spelvisie van handbalvereniging E.M.M. uit Middelburg is opgesteld door Rob de Vos en Eric Dingemanse met
hulp van o.a. Marjolein Luiten en Marcello Tax.
De visie is bedoeld voor de jeugdtrainers en begeleiders en geeft weer wat wij verwachten dat een jeugdlid vanaf
de D-leeftijd moet leren/kunnen om optimaal te functioneren binnen onze vereniging.
Deel 1 behandeld de ALGEMENE VAARDIGHEDEN;
Deel 2 behandeld de PLANNING;
Deel 3 behandeld de VERDEDIGING;
Deel 4: behandeld de AANVAL
Deel 5: behandeld de TEGENAANVAL
Deel 6: behandeld de KEEPER (nog niet gereed)
Deel 7: behandeld de COACHING
Alle op en aanmerkingen ter verbetering zijn van harte welkom,
Eric en Rob
1

Spelvisie. deel 1: Algemeen
h.v. E.M.M. & v.s.v. Olympus
Handbal spelvisie
Deel 1 ALGEMEEN

Spelvisie. deel 1: Algemeen
INHOUD
ONTWIKKELINGEN VAN DE MODERNE HANDBALLER EN IN HET MODERNE HANDBAL ............................................. 2
A T L E T I S C H E V O O R W A A RD E N V O O R D E H A ND B A L L E R .................................................................................... 3
T R AI N EN E N B EG E LE I D E N M E T VI S I E .................................................................................................................... 4
U I T D A G I NG E N ....................................................................................................................................................... 4
C O A C H E N ............................................................................................................................................................... 4
B E G E L E I D I NG ........................................................................................................................................................ 4
T R AI N EN V AN D E BA S I S P RI N CI P E S ( J E U G D ) ........................................................................................................ 5
D E B O U W S T E N E N ( 5 ) V A N H E T T R A I N E N ....................................................................................................... 5
I N D I V I D U E L E S C H O L I N G ( 1 )........................................................................................................................... 5
S A M E N S P E L ( 2 )................................................................................................................................................. 5
T E A M S P E L ( 3 ) ................................................................................................................................................... 5
T E M P O S P EL - S P E L E N I N H O O G T E M P O ( 4 )............................................................................................... 5
M O T O R I EK E N A T L E T I E K ( 5 ) .......................................................................................................................... 5
SAMENVATTING .......................................................................................................................................................... 6
1

Spelvisie. deel 1: Algemeen
ONTWIKKELINGEN VAN DE MODERNE HANDBALLER EN IN HET MODERNE HANDBAL
Het moderne handbal kenmerkt zich als een fysiek belastende sport waarin op hoog tempo gespeeld
wordt. Om optimaal deel te kunnen nemen aan deze sport is het van belang dat de jeugdspeler zich op
een bepaalde wijze ontwikkeld. De belangrijkste ontwikkelingen voor de speler van het moderne
handbal worden hieronder uiteengezet.
Een allround speler inzetbaar in zowel de aanval als de verdediging moet binnen het moderne handbal
beschikken over:
o
o
o
o
o
o
een goede conditie;
de mogelijkheid om in alle spelfases in hoog tempo te spelen;
grote individuele kwaliteiten;
een grote mate van creativiteit en veelzijdigheid;
sterke atletische, fysieke en mentale kwaliteiten;
spelintelligentie en de juiste (top)sportmentaliteit.
In de aanval:
o
o
o
o
o
o
individuele kwaliteiten ontwikkelen en gevarieerd, herkenbaar aanvalsspel;
sterke individuele vaardigheden;
handbal vereist sterke, dynamische spelers met groot atletisch vermogen;
er wordt meer en meer gespeeld met meer risico;
goed tactisch samenspel in kleine groepen (bv met cirkelloper);
de speler moet in staat zijn tot een snelle omschakeling: het spelen in een hoog tempo in elke
spelfase (tempohandbal).
In de verdediging:
o
o
o
o
o
o
o
o
o
variabel en met initiatief;
balgericht verdedigen met als doel het veroveren van de bal;
overtal creëren aan balzijde;
initiatief nemen in de verdediging;
basisprincipe: het veroveren van de bal;
goede communicatie tussen de verdedigers;
onderling verschillende verdedigende systemen kunnen uitvoeren;
kunnen verdedigen op het hele veld: terug verdedigen bij tegenaanval;
elke speler/aanvaller moet ook kunnen verdedigen.
2

Spelvisie. deel 1: Algemeen
A T L E T I S C H E V O O R W A A RD E N V O O R D E H A ND B A L L E R
Goed uitgebalanceerde lichamelijke ontwikkeling bij jongeren dient in evenwicht te zijn. Dit betekent
het volgende voor het opleiden en trainen van onze jonge spelers:
o
o
o
het trainen van atletische vaardigheden staat het hele jaar op het programma;
als dit gedurende voorafgaande fases niet voldoende gebeurd is moet dit worden ingehaald;
het trainen van de atletische vaardigheden vindt plaats vanuit een systematische opbouw.
We gaan uit van de volgende belangrijke principes:
o
o
o
o
Eerst aanleren en dan trainen: elke oefening moet eerst aangeleerd worden, voordat hij
met de benodigde belasting uitgevoerd wordt. Dit geldt ook voor gevorderden!;
Oefeningen, die elkaar versterken, moeten ook in deze volgorde uitgevoerd worden. Er
mogen geen stappen worden overgeslagen;
De keuze van de oefening gaat in eerste instantie uit van een algemeen doel en ontwikkelt zich
in de loop der tijd tot een zwaartepunt met een specifiek doel;
Coördinatietraining komt altijd voor conditietraining. De puberteit is een fase waarin er
rekening moet worden gehouden met de fysieke veranderingen bij de speler. Door
hormonale veranderingen zijn sommige spelers pas na deze periode gevoelig voor het
intensiveren van de trainingen. Door de snelle groei van het lichaam wordt ook de
bewegelijkheid en coördinatie bemoeilijkt. Daardoor is de kans op overbelasting (blessures)
in deze periode groter. Het trainen van bepaalde atletische vaardigheden is daarom
afhankelijk van de ontwikkelingsfase waarin de speler zich bevindt. Daarom moet men de
volgende principes rekening houden;
o De fase voor de puberteit is het meest geschikt om coördinatie te verbeteren en
snelheid te ontwikkelen;
o Duurtraining en verschillende onderdelen van krachttraining ter vergroten van de
spieromvang dienen na de puberteit plaats te vinden.
De start van de puberteitsfase is niet afhankelijk van de leeftijd van de speler. Daarmee moet door
de trainer rekening houden worden en de speler zoveel mogelijk begeleiden met een individueel
trainingsprogramma.
3

Spelvisie. deel 1: Algemeen
T R AI N EN E N B EG E LE I D E N M E T VI S I E
Het opleiden van de individuele jeugdhandbalspeler is gericht op het ontwikkelen van een allround
speler. Een speler die inzetbaar is op meerdere posities en die gaandeweg zijn opleiding (van D-speler
naar A-speler zich meer gaat specialiseren op een bepaalde positie in zowel de aanval als de
verdediging.
U I T D A G I NG E N
De belangrijkste uitdagingen die we dan tegen komen zijn:
o
o
o
o
De speler enthousiast maken en gaandeweg zijn opleiding enthousiast houden voor handbal;
Prestatieverbetering op lange termijn in het teken van de persoonlijke ontwikkeling van de
speler. Dit gaat altijd voor op het korte termijn succes van het team;
In samenspraak met de speler steeds nieuwe leerdoelen vaststellen;
De speler leren zijn eigen presteren objectief te beoordelen.
C O A C H E N
Het coachen van de speler is gericht op opleiden en niet gericht op resultaat.
o
o
o
o
o
De speler wordt ingezet in de aanval en in de verdediging;
De speler wordt gestimuleerd zijn individuele kwaliteiten te gebruiken;
De speler wordt op meerdere posities ingezet;
De speler moet voldoende aan het spel kunnen deelnemen;
De speler gebruikt visuele middelen om zijn eigen spel te kunnen beoordelen (videotraining).
B E G E L E I D I NG
Elke speler is belangrijk en gelijk!
o
o
De begeleiding is zoveel mogelijk individueel en persoonsgericht
Goede, open communicatie met de spelers, maar ook met ouders, school etc.
4

Spelvisie. deel 1: Algemeen
T R AI N EN V AN D E BA S I S P RI N CI P E S ( J E U G D )
o Het volgen/observeren van de tegenstander (met en zonder bal) in breedte en diepte van
het veld;
o Het verbeteren van de waarneming op balhoogte en op niet balhoogte;
o Lopen/bewegen vooral in diepte van speelveld;
o Offensief verdedigen, meer en sneller omschakelen;
o Spelers rouleren systematisch in de verschillende posities;
o Geen specialisering op een bepaalde positie!
D E B O U W S T E N E N ( 5 ) V A N H E T T R A I N E N
De belangrijkste aandachtspunten bij het trainen noemen we de vijf bouwstenen van het trainen. Elke
bouwsteen in de vijf ontwikkelingsfasen is methodisch opgebouwd.
I N D I V I D U E L E S C H O L I N G ( 1 )
Het accent te liggen op individuele scholing van de speler.
S A M E N S P E L ( 2 )
Naast de individuele scholing is het systematisch ontwikkelen van goed samenspel de tweede
belangrijke bouwsteen van ons opleidingsmodel. Deze bouwstenen hebben een grote samenhang
en versterken elkaar.
T E A M S P E L ( 3 )
Teamspel wordt vaak verward met tactisch aanvalsspel. Maar in onze visie betekent teamspel het
werken aan een vaste structuur waarin naar een eigen speelstijl wordt toegewerkt.
T E M P O S P EL - S P E L E N I N H O O G T E M P O ( 4 )
De ontwikkeling van het handbalspel tot een echt tempospel heeft ook gevolgen voor het opleiden
van onze jeugdspelers.
M O T O R I EK E N A T L E T I E K ( 5 )
De motoriek en het atletisch vermogen van de handballer trainen heeft als doel de fysieke
fitness en het bewegingsvermogen van de speler te verbeteren.
5

Spelvisie. deel 1: Algemeen
SAMENVATTING
Nodig
Sterke individuele vaardigheden
Sterke, dynamische speler met groot atletisch
vermogen
Spelen met meer risico
Kortere opbouwfases
Afwisseling in tempo en spetritme
Dynamisch spel op alle posities
Goed tactisch samenspel in kleine groepen
vooral met cirkelloper
Consequenties
Allround opleiden, technisch / tactisch
Technisch veelzijdig geschoold:
Schottechnieken
Pass technieken
Passeertechnieken
Het verbeteren van de cognitieve vaardigheden;
Het stimuleren van het nemen van initiatieven.
Het verhogen van de snelheid van handelen bij de
speler
Het leren toepassen van tempo en ritmewisselingen
gedurende het spelen
Goede samenwerking en afstemming tussen de
verschillende posities
Het optimaliseren van kracht en atletisch vermogen
van de speler
Balgericht verdedigen met als doel het veroveren Voorwaarde: goed benenwerk!
van de bal
Initiatief nemen in de verdediging
Goede communicatie tussen de verdedigers
onderling
Spelers zijn op verschillende posities inzetbaar
en kunnen technisch en tactisch ageren.
Snel kunnen omschakelen in denken en doen
Basisprincipe: ageren in plaats van reageren!
Goede samenwerking en afstemming tussen de
verschillende posities
Bereidheid om risico’s te nemen en tempospel in alle
spelfases
Verder kunnen spelen zonder echte opbouwfase Gericht trainen op waarneming- en
handelingssnelheid
Kunnen verdedigen op het hele veld:
Tactische scholing: duidelijk concept!
Tempospel zonder specialisten wissel.
Goede conditionele voorwaarden
Gericht trainen op collectief/samenspel in diepte en
breedte van het speelveld
Veel trainingsuren maken
6

Spelvisie deel 2: de PLANNING
h.v. E.M.M & v.s.v. Olympus.
Handbal spelvisie
Deel 2 de PLANNING
1

Spelvisie deel 2: de PLANNING
INHOUD
INLEIDING.................................................................................................................................................... 3
DOEL VAN DE TRAINING ...................................................................................................................... 3
INTENSITEIT VAN DE TRAINING ........................................................................................................... 3
IN DE PRAKTIJK .................................................................................................................................... 3
HANDREIKING NAAR DE JEUGDTRAINERS ........................................................................................... 4
TRAININGSVOORBEREIDING ....................................................................................................................... 4
METHODISCHE OPBOUW .................................................................................................................... 4
DIDACTISCHE WERKVORMEN .............................................................................................................. 5
DE OPBOUW VAN EEN TRAINING ............................................................................................................... 5
WARMING-UP ...................................................................................................................................... 5
DE KERN ............................................................................................................................................... 5
AFSLUITING .......................................................................................................................................... 5
SEIZOENSPLANNING ................................................................................................................................... 6
DE VOORBEREIDING ............................................................................................................................ 6
DE START VAN DE COMPETITIE IN. ...................................................................................................... 6
DE 2 E HELFT VAN DE COMPETITIE ....................................................................................................... 6
EEN OVERZICHT ................................................................................................................................... 7
VERVROEGD DOORSCHUIVEN ............................................................................................................. 8
OVERZICHT LEEFTIJDSOPBOUW .......................................................................................................... 8
OVERZICHT VAN DE AAN TE LEREN VAARDIGHEDEN PER GROEP .............................................................. 9
TECHNISH ................................................................................................................................................ 9
TAKTISCH ............................................................................................................................................... 10
2

Spelvisie deel 2: de PLANNING
INLEIDING
Training geven is een ‘vak’. En vooral een jeugdtraining. Ouders brengen hun kinderen naar de zaal en
vertrouwen erop dat hun kind op een leuke en veilige manier leert handballen.
o Voordat je met een training begint zijn er een aantal zaken die je jezelf moet afvragen:
o Wie ga ik trainen? - leeftijd, jongens/meisjes - beginniveau/ervaring (hoe goed zijn ze?) -
grootte van de groep .
o Wat ga ik trainen? - wat wil en kan ik deze training bereiken?
o Hoe ga ik dat trainen?
o Langs welke weg wil ik het aanleren?
DOEL VAN DE TRAINING
De rode draad - bij de voorbereiding van de training bepaal je dus wat je vandaag wilt gaan trainen.
Beperk dit WAT tot één doelstelling, bijv. het aanleren van de passeerbeweging. De doelstelling van je
training zal in alle delen van de training in meerdere of mindere mate als een rode draad moeten
terugkomen.
Door de passeerbeweging (uit ons voorbeeld) telkens terug te laten komen in de verschillende
oefeningen, door ze dus te herhalen, wordt voor de spelers duidelijk waar deze training om gaat. Ze
kunnen zich ‘focussen’ op het goed uitvoeren van deze opdrachten.
INTENSITEIT VAN DE TRAINING
Als je de training gedegen hebt voorbereid komt dat ten goede aan de intensiteit van de training.
Extra aandacht daarbij verdient de overgang tussen de verschillende oefeningen.
Enkele tips:
o Gebruik hulpmiddelen (pylonen), het geeft gemak bij het uitleggen van de oefeningen en
vanwaar ze moeten beginnen;
o Houdt de grootte van een groepje constant;
o Gebruik dezelfde organisatie bij verschillende oefeningen;
o Door wisselen van posities duidelijk het liefst naar de positie waar naar gespeeld wordt;
o Roep de spelers bij elkaar voor uitleggen van een oefening.
Intensiteit van de training betekent ook dat de spelers tijdens de oefening zo min mogelijk moeten
stilstaan.
Enkele tips:
o gebruik bij een oefening op het doel, meerder posities, zodat de oefening sneller doordraait;
o wissel met regelmaat de activiteiten tussen de aanvallers en verdedigers;
o maak eenvoudige oefeningen waarbij iedereen bezig is.
IN DE PRAKTIJK
o geef bij het begin van de training aan wat er gaat gebeuren.
o maak afspraken met de groep. bv als de trainer praat is iedereen stil.
o haal voor de uitleg de kinderen bij elkaar, anders moet je de groep overschreeuwen
o sta niet te lang stil bij de uitleg van de oefening, doe de oefening zelf voor of laat de kinderen
het voordoen, daarna begint de oefening
3

Spelvisie deel 2: de PLANNING
o
o
zorg voor een rode draad in de training
Tot slot: Zorg altijd dat je positief bent in je benadering. Als jij enthousiast bent, zijn de
kinderen dat ook!
HANDREIKING NAAR DE JEUGDTRAINERS
Een goede training geven is dus veel werk. Om de training goed voor te kunnen bereiden staat in
onderstaande beschreven:
o
o
o
o
Hoe een training voor te bereiden
Opbouw van een training
Seizoensplanning
Overzicht van de vaardigheden
Overzicht van de vaardigheden bestaat uit 2 onderdelen. Welke technische vaardigheden kunnen
aangeleerd gaan worden op een bepaalde leeftijd en welke tactische vaardigheden kunnen vervolgens
aangeleerd worden. Dit betreft een handreiking. Het is aan de jeugdtrainer zelf te bepalen welke
vaardigheden zijn groep al aankan. Daarnaast is het ook een handreiking om een bepaald thema /
accent tijdens de training extra te belichten. Oefeningen kunnen precies hetzelfde zijn in de uitvoering
maar door bepaalde opdrachten mee te geven is het mogelijk voorgenomen thema / accent aan te
leren.
TRAININGSVOORBEREIDING
De kinderen komen naar en training met bepaalde verwachtingen.
o Het is fysiek, dus ze komen om te bewegen;
o Ze willen beter worden, ze komen om wat te leren.
o Ze willen mogelijkheden ontdekken, ze vinden nieuwe dingen doen vaak leuk.
Voordat er een training gegeven kan worden is daar de nodige voorbereiding aan vooraf gegaan.
o Het is daarom van evident belang om een training voor te bereiden;
o Een training met een thema is daarbij een steunpunt voor de (jeugd)trainer.
METHODISCHE OPBOUW
o
o
o
van makkelijk naar moeilijk;
van bekend naar onbekend;
van enkelvoudig naar meervoudig.
Voor een goede methodische opbouw van een oefening kan je altijd denken aan TRAD.
Een oefening kan je moeilijker maken (of eenvoudiger) door wijzigingen aan te brengen in:
o Tempo, bv. doe het sneller;
4

Spelvisie deel 2: de PLANNING
o
o
o
Richting, bv. niet alleen recht naar voren maar ook naar links of rechts;
Afstand, bv. afstand tussen twee spelers vergroten;
Druk, bv. door een verdediger aan de oefening toe te voegen.
DIDACTISCHE WERKVORMEN
o oefenvorm, herhalen en inslijpen van een beweging, een techniek;
o opdrachtvorm, bv. alle ballen moeten van A naar B worden gedribbeld;
o spelvorm, bv. “schipper mag ik over varen?” ;
o wedstrijdvorm, bv. zo vaak mogelijk overspelen in één minuut.
DE OPBOUW VAN EEN TRAINING
De training bestaat uit drie delen:
o de warming up;
o de kern, kern 1 en kern 2;
o afsluiting.
WARMING-UP
De warming-up heeft als doel een optimale sfeer te bereiken voor de training. Het heeft bij de jongste
jeugd in mindere mate een fysiologisch doel. Het wordt aanbevolen in deze inleiding zo veel mogelijk
met bal te doen. De inhoud en duur van de warming-up is afhankelijk van:
o
o
de beginsituatie: het niveau van de spelers, de motivatie van de groep en de accommodatie
de kern van de training: de inleiding moet aansluiten bij wat je in het vervolg van de training
gaat doen.
DE KERN
De kern van de training bevat twee delen.
o
o
De kern 1 - een gedeelte waarbij aandacht besteed wordt aan het aanleren en oefenen van
technische en tactische vaardigheden. Er wordt daarna geprobeerd de elementaire technieken
en tactieken en specifieke vaardigheden in te slijpen. Daarnaast is er een toepassend gedeelte,
De kern 2 – een gedeelte waarbij de aangeleerde vaardigheden worden toegepast in
eenvoudige spelvormen en/of kleine partijspelen. Het toepassende gedeelte van de kern
kunnen goed aansluiten of zelfs doorlopen in de afsluiting.
AFSLUITING
De training moet leuk eindigen, dus afsluiten met een “partijtje” is een goed idee.
5

Spelvisie deel 2: de PLANNING
SEIZOENSPLANNING
De training kent drie facetten – techniek, tactiek en fysiek (conditie) – die in de loop van een seizoen
percentagegewijs meer of minder aandacht krijgen.
Het seizoen is globaal te verdelen in 4 perioden.
o De voorbereiding
o 1 e helft competitie
o 2 e helft competitie
o Het naseizoen
Periodisering houdt in dat de intensiteit van de trainingen afgestemd is op het wedstrijdseizoen.
DE VOORBEREIDING
Een gemiddelde seizoen voorbereiding duurt ca. 6 weken. Onderstaande tabel kan duidelijkheid
verschaffen over de periodisering voor de eerste weken.
Het eerste gedeelte ligt de basis voornamelijk op techniek en conditie. Tactiek heeft hier een
ondergeschikte rol. Eerst terug naar de basis van het spel voordat je met tactische lijnen bezig te houd.
Groepsoefeningen zijn in deze weken wel zeer goed trainbaar (2 3, aanval verdediging) als
“inleiding” op de teamvaardigheden.
Conditie- en techniek oefeningen zijn goed met elkaar te combineren, waardoor je tegelijkertijd met de
basistechnieken en conditie kan bezighouden. Je kan de nadruk leggen op één bepaald onderdeel,
maar houdt de technische uitvoering ten alle tijde consequent in zicht.
DE START VAN DE COMPETITIE IN.
In de weken voorafgaand aan je eerste wedstrijd, als iedereen aanwezig is en de basisconditie wordt
opgebouwd, gaat het aandeel “tactiek” omhoog. Je wilt immers dat de spelers de eerste wedstrijd een
bepaald tactisch niveau bereikt hebben, kunnen anticiperen op situaties in wedstrijden. Hoe jonger het
team is dat je training geeft, het aandeel “tactiek” omlaag gaat.
DE 2 E HELFT VAN DE COMPETITIE
Halverwege de competitie is, wanneer de competitie vaak even stilligt is het verstandig om de conditie
weer meer aandacht te geven. Combineren van conditie- en tactiek oefeningen kunnen dan de nadruk
krijgen gedurende een periode van 4 weken. Vervolgens kan de verdeling weer normaliseren gelijk in
de 1 e competitie helft.
HET NASEIZOEN
Tijdens het naseizoen, in voorbereiding op de eventuele toernooien en de veldcompetitie is het zaak
de component conditie niet te verwaarlozen in verband met het voorkomen van blessures. In principe
blijft de verhouding tussen de componenten techniek, tactiek en conditie gelijk aan het
competitieschema. De inhoud van de oefeningen kan echter wel afwijken door nieuwe onderdelen te
kiezen maar zeker ook door leuke [andere] oefeningen te doen.
6

Spelvisie deel 2: de PLANNING
EEN OVERZICHT
Voor een jeugdteam en -trainer zijn onderstaande tabellen een mogelijke standaard waardoor je je
trainingen wat makkelijker in kan delen:
7

Spelvisie deel 2: de PLANNING
VERVROEGD DOORSCHUIVEN
In de gehele jeugdopleiding wordt er gekeken naar de volgende 5 criteria:
- technisch
- tactisch
- fysiek (conditie)
- mentaal
- mening ouders (schoolprestaties, enz.) het zijn kinderen!!!
Wanneer een speler op alle 5 gebieden het niveau van zijn/ haar lichting is ontstegen kan zij
doorschuiven naar een hogere categorie. Dit houdt in dat de speler extra geprikkeld wordt op haar
eigen niveau en geeft ook de ruimte aan andere spelers om op te staan in de categorie waar de speler
uit weggehaald wordt.
OVERZICHT LEEFTIJDSOPBOUW
Binnen NHV wordt gewerkt met de onderstaande leeftijdscategorieën:
o A-Jeugd : 17 – 18 jaar 1998 - 1997
o B-Jeugd : 15 – 16 jaar 2000 - 1999
o C-Jeugd : 13 – 14 jaar 2002 - 2001
o D-Jeugd : 11 – 12 jaar 2003 - 2004
o E-F-Jeugd : 10 jaar en jonger 2005 en later
8

Spelvisie deel 2: de PLANNING
OVERZICHT VAN DE AAN TE LEREN VAARDIGHEDEN PER GROEP
TECHNISCH
Opbouwen technische vaardigheden handbal
Aspecten / Vaardigheden AANVAL
Aspecten / Vaardigheden VERDEDIGING
Individueel
Houding - Techniek
Houding - Techniek
Voortbewegen (lopen, springen, landen)
Voortbewegen (lopen, remmen, richting)
Weerbaarheid (trekken, duwen)
Weerbaarheid (tegenhouden, contact maken)
Balvaardigheden (tippen, li re, grondpass)
Balvaardigheden (wegtikken bal, onderscheppen)
Specifiek voortbewegen (dreiging, in de bal bewegen) Specifiek voortbewegen (uitstappen, aansluiten)
Voetenwerk (aansluitpas, uitstappen terugstappen)
Fysiek
Basis oefeningen
Basis oefeningen
Spel(letjes) vormen
Spel(letjes) vormen
Core stability
Core stability
Kracht (eigen ichaam)
Kracht (eigen lichaam)
Kracht (gewichten)
Kracht (gewichten)
De basis
Beweging (dreiging, in de bal lopen)
Beweging (uitstappen, driehoek)
Passing (vangen)
Onderscheppen
Eén tegen één (zonder contact)
Eén tegen één (zonder contact)
Eén tegen één (met contact)
Eén tegen één (met contact)
Schottechnieken (in de loop, sprong, heup en val) Blokken (hoog en laag)
Balbescherming (controle)
Werparm verdedigen
Binden van tegenspeler
1e pas verdedigen
Aanspeelbaar zijn
Bewegen
Lichaamsschijnbeweging (passeren, loopweg) Blokkeren loopweg
Schijnbeweging in balbezit (afspeel, schot)
Afdwingen loopweg
Sperren (frontaal, zijwaarts, rugwaarts)
Sper neutraliseren
Afronden
Schottechnieken (uit de loop, sprong, heup, val) Anticiperen op schottechnieken
Passeren met afronding
Overnemen - Overgeven
Doorbraak
Rugdekking
Vrijspelen medespeler
Afschermen
Techniek +
Effectballen
Pass onderschepping
Vangen in gevarieerde vormen (éénhandig)
Veroveren bal bij dribbel
Verdekte passing
Verdedigen grondpass
Schijnpass (contra pass)
E-F
jeugd
D-
jeugd
C-
jeugd
B-
jeugd
A-
jeugd
a v a v a v a v a v
a v a v a v a v a v
a v a v a v a v a v
a v a v a v a v a v
a v a v a v a v a v
a v a v a v a v a v
9

Spelvisie deel 2: de PLANNING
TAKTISCH
Aspecten / Vaardigheden AANVAL
Opbouwen tactische vaardigheden handbal
Aspecten / Vaardigheden VERDEDIGING
Toepassing passing (spel) Toepassing van variaties in de dekking (spel) a v a v a v a v a v
Passing op snelheid
Uitdekken (tegenspeler)
Contra passing
Vastzetten (tegenspeler)
Express passing
Uitlokken (tegenspeler)
Verdekte passing
Overnemen gesperde medeverdediger
Passing naar cirkelspeler
Hoek dekt opbouwer uit
Toepassing van de doelpogingen (spel) Toepassing voorkomen doelpogingen (spel) a v a v a v a v a v
E-F
jeugd
D-
jeugd
C-
jeugd
B-
jeugd
A-
jeugd
Doelpogingen uit verschillende posities
Doelpogingen onder weerstand
Doelpogingen voor de verdediging
Doelpogingen na passeren tegenspeler
Doelpogingen tussen de tegenspelers
Balgericht verdedigen
Offensief verdedigen
In positie staan om te ondersteunen
Insluiten van een aanvaller
Toepassen van de basistactieken Anticiperen op basistactieken a v a v a v a v a v
De individuele dreiging
Tegenspeler onder druk zetten
Spelen in golfbeweging
Tactiche overtredingen
Maken van een wissel
Opvangen loopwegen in positie
Maken van een dubbele wissel
Overnemen - overgeven in positie
Positie overname
Positionele aanpassingen (tegenspeler)
Spelen van een overgang
Aanpassing in concept
Toepassen van aanvallende concepten Toepassen van verdedigende concepten a v a v a v a v a v
De buitenwissel
Offensief dekken
De schuffle
3 - 3 dekking
Via de cirkelspeler
3 - 2 - 1 dekking
De wissel contra de bal (loos)
4 - 2 dekking
De wissel (dubbel) buitenopbouw
Mandekking
Toepassen omschakelen verdediging aanval Toepassing omschakelen aanval verdediging a v a v a v a v a v
Het nemen van de middenbal
Loopwegen buitenspeler
Loopwegen uitstapper
Loopwegen middenblok
Positie bepaling ten opzichte balvoering
Positie bepaling snelle (vervolg) aanval
Pressing op tegenstander
Loopwegen terug
Balwegafscherming
Positie t.o.v. snelle aanval
Onderbreken snelle aanval
Naar volledige dekking
10

Spelvisie deel 3: de VERDEDIGING
h.v. E.M.M & v.s.v. Olympus.
Handbal spelvisie
Deel 3 de VERDEDIGING
1

Spelvisie deel 3: de VERDEDIGING
INHOUD
D E 3 – 2 – 1 VERDEDIGING ........................................................................................................................................... 4
WAAROM EEN 3- 2 - 1 DEKKING ................................................................................................................... 4
VOORDELEN ......................................................................................................................................................... 4
POSITIEBEPALING IN DE DEKKING ............................................................................................................................ 5
UITGANGSPUNTEN .................................................................................................................................................. 6
CORRECT VERDEDIGEN ........................................................................................................................................ 6
POSITIONERING T.O.V. DE BAL ............................................................................................................................ 7
CONTACT MAKEN MET DIRECTE TEGENSTANDER ............................................................................................... 7
RUGDEKKING IN DE VERDEDIGING: ..................................................................................................................... 7
DOORGEVEN EN OVERNEMEN ............................................................................................................................ 7
TERUGZAKKEN IN DE VERDEDIGING: ................................................................................................................... 8
SAMENWERKING MET DE KEEPER ....................................................................................................................... 8
DE MEEST VOORKOMENDE FOUTEN ....................................................................................................................... 8
CONCLUSIE ............................................................................................................................................................... 9
DE INDIVIDUELE TAKEN ......................................................................................................................................... 10
DE MIDACHTER (4)............................................................................................................................................. 10
DE MIDVOOR (3)................................................................................................................................................ 11
DE UITSTAP (2 & 5) ............................................................................................................................................ 12
DE HOEKVERDEDIGER (1 & 6) ............................................................................................................................ 12
DE OPSTELLING ...................................................................................................................................................... 13
BAL IS IN BEZIT MIDOPBOUW ............................................................................................................................ 13
BAL IS IN BEZIT BUITENOPBOUW ...................................................................................................................... 13
BAL IS IN BEZIT HOEKAANVALLER ...................................................................................................................... 14
BAL IS IN BEZIT CIRKELSPELER – MID-ACHTER ................................................................................................... 14
BAL IS IN BEZIT CIRKELSPELER – UITSTAP .......................................................................................................... 14
DE 4 – 2 VERDEDIGING .............................................................................................................................................. 15
POSITIEBEPALING IN DE DEKKING .......................................................................................................................... 15
DE OPSTELLING ...................................................................................................................................................... 16
BAL IS IN BEZIT HOEKAANVALLER ...................................................................................................................... 16
BAL IS IN BEZIT OPBOUWER .............................................................................................................................. 16
BAL IS IN BEZIT CIRKELSPELER............................................................................................................................ 17
POSITIONELE AANPASSING VAN DE VERDEDIGING ............................................................................................... 17
DE HOEKAANVALLER GAAT NAAR DE 4 – 2 AANVAL ......................................................................................... 17
2

Spelvisie deel 3: de VERDEDIGING
DE BUITEN OPBOUW GAAT NAAR DE 4 – 2 AANVAL ............................................................ 18
DE MID-OPBOUW GAAT NAAR DE 4 – 2 AANVAL .............................................................................................. 18
3

Spelvisie deel 3: de VERDEDIGING
D E 3 – 2 – 1 VERDEDIGING
WAAROM EEN 3- 2 - 1 DEKKING
Onze visie is dat alleen offensief verdedigen de noodzakelijke BASIS voorwaarden schept voor onze
jeugdspelers! Alleen op deze manier worden belangrijke principes van het spel zowel het aanvallen als
het verdedigen optimaal ontwikkeld.
Voordelen van actief, offensief en balgericht verdedigen:
o spelvaardigheid wordt in breedte en diepte ontwikkeld;
o het spelen van 1-1 wordt gestimuleerd;
o het doel is het veroveren van de bal;
o het veroveren van de bal, balwinst werkt motiverend;
o offensief verdedigen bevordert de creativiteit;
o de speler leert initiatief te nemen in plaats van (passief) te reageren!
VOORDELEN
o Een 3 - 2 - 1 verdediging is tegen alle aanvalsconcepten inzetbaar;
o De varianten in de 3 - 2 - 1 verdediging bieden een gepast antwoord op de in 1 - tegen -
1 situaties steeds sterker wordende opbouwers;
o Dankzij een duidelijke taakomschrijving is deze verdediging tamelijk gemakkelijk aan te leren;
o Doelpunten uit tactisch samenspel zijn uiterst zeldzaam omwille van het storend agressief
karakter van deze verdediging;
o Elke aanvaller in balbezit moet tegen minstens 2 verdedigers optornen;
o Zowel de offensieve opstelling als de invulling van de posities laten overgang naar
aanval snel en vloeiend verlopen;
o Verdedigers gaan met meer vertrouwen spelen omdat ze weten dat ze hulp krijgen wanneer
ze falen.
o Het offensieve karakter van de verdediging zorgt ervoor dat het gevaar voor afstand
schutters minimaal is. De verdedigers moeten de vrijstaande aanvallers zonder bal durven
negeren. Enkel de speler in balbezit kan immers scoren. Je daarop concentreren zal de
verdediging ten goede komen wat het "gesloten zijn" betreft.
4

Spelvisie deel 3: de VERDEDIGING
POSITIEBEPALING IN DE DEKKING
HOEK-verdediger verdedigt de flanken van de cirkel waarbij hij zowel de 1 1
situaties als offensief uitverdedigen beheerst. Hij stelt zo zich op dat instartende
hoekspelers voorlangs moeten.
Mid-Achter is de organisator van de dekking. Hij treed op bij eventuele doorbraken
door vanuit zijn positie die aanvaller over te nemen. Hij verdedigt de cirkelspeler en
stelt zich daarbij zo op dat de bal weg naar de cirkelspeler wordt afgeschermd.
UIT-stapper verdedigt de opbouwers / schutters. Hij gaat bij dreiging van zijn directe
aanvaller de 1 1 confrontatie aan. Daarnaast schermt hij door zijn opstelling de
balwegen naar cirkelspeler af.
Mid-Voor ondersteunt de uitstappers (overname) indien de buiten opbouwers naar
binnen komen. Hij schermt door zijn opstelling de bal weg naar cirkelspeler en
hoekspeler af en zakt terug naar de cirkel bij mogelijke doorbraken. Indien nodig gaat
hij confrontatie met mid opbouw aan (1 1)
5

Spelvisie deel 3: de VERDEDIGING
UITGANGSPUNTEN
Een goed functionerende verdediging betekent dat er voor elke veranderende positie van de bal een
aanpassing van de positie van de verdediging vereist wordt. Een verdediger die een stilstaand (lees:
rust) moment inbouwt in verdediging verzuimt zijn taak en doet dus afbreuk van de degelijkheid van het
verdedigingssysteem.
Een verdediging valt of staat bij het naleven van de afspraken. Dit is enorm belangrijk in het geval van
een (3 - 3) en (3-2-1) verdediging. Indien elke speler zich voor 100% aan de afspraken houdt, kan men
werkelijk alle tegenstanders in verlegenheid brengen. Indien er echter ook maar één speler durft
speculeren of gokken, dan komt iedereen in moeilijkheden.
De trainer heeft als taak zijn verdedigers ervan te overtuigen dat:
• enkel de speler in balbezit kan scoren zodat de angst voor de speler zonder bal ongegrond is.
• tegendoelpunten kunnen door geen enkele verdediging voorkomen worden. Maar een goed
georganiseerde (3 - 3) en (3-2-1) verdediging kan eender welke aanvalspoging grondig
verstoren.
Vooral de uitstappers en midvoor moeten met hart en zien elke doelpoging te verhinderen. Ze
moeten de tegenstander offensief opvangen, agressief aanpakken met als hoofddoel:
• het aanvalsspel onderbreken door vrije worpen uit te lokken.
• het aanvalsspel remmen in snelheid door met initiatief te verdedigen.
Er zijn zeven (7) hoofdtaken in de verdediging:
1. correct verdedigen;
2. positionering t.o.v. de bal;
3. contact maken met de directe tegenspeler;.
4. de rugdekking;
5. doorgeven en overnemen.
6. Terugzakken in de verdediging;
7. samenwerken met de keeper.
CORRECT VERDEDIGEN
De basis van elke verdediging is respect hebben voor de kwaliteiten van de tegenspelers en deze met
faire en binnen de spelregels toegestane mogelijkheden bestrijden.
In de 1 1 situatie wordt de tegenspeler frontaal verdedigd. De positie van een verdediger is tussen
de tegenspeler en de cirkel waarbij de verdediger staat opgesteld op één lijn naar het doel. Het doel
van de verdediger is om zijn tegenspeler tegen te houden.
Een tegenstander afklemmen is een overtreding maar ook een tactisch middel om een gevaarlijk
situatie onder controle te krijgen.
6

Spelvisie deel 3: de VERDEDIGING
POSITIONERING T.O.V. DE BAL
Bij elke verdedigingsvorm is het van belang dat de opstelling van de individuele verdediger zo is dat de
verdediger de mogelijke balweg kan inschatten. De individuele verdediger moet zich zo opstellen dat
hij mogelijke balwegen met zijn lichaam afschermt. Daarnaast moet zijn opstelling ook offensief gericht
zijn om zo mogelijke balwegen te kunnen onderscheppen.
Idealiter stelt de verdediger zich dus op tussen zijn direct te verdedigen tegenspeler en de bal. Hij is
zich steeds bewust van de mogelijke bewegingen welke zijn directe tegenstander kan maken en
anticipeert hierop door zijn opstelling aan te passen. Jouw rol binnen de teamverdediging is om
aanvallers naar buiten te dringen en indien nodig door te geven aan een medeverdediger.
Medeverdedigers ondersteunen deze zo offensief mogelijke opstelling door rugdekking te geven indien
noodzakelijk.
CONTACT MAKEN MET DIRECTE TEGENSTANDER
Een tegenspeler welke zijn dreiging doorzet voor een doelpoging wordt 1 1 verdedigd. De
verdedigende houding is staand op de voorvoeten en de armen gebogen voorwaarts gericht om de
tegenspeler bij een aanvallende beweging te kunnen opvangen. De stand van de voeten is schuin op
de te verwachten looprichting van de tegenspeler en erop gericht de loopbeweging in de 1 e pas van de
tegenstander te onderbreken.
Het doel van deze actie is driedelig:
• een eventuele doelpoging van de directe tegenspeler te hinderen;
• een passeerbeweging van de tegenspeler op te vangen;
• de spelhandelingen van de tegenstander te onderbreken.
Handballen is een contactsport waarbij de verdediger de tegenspeler zodra deze een doelgerichte actie
inzet fysiek (=frontaal) tegen te houden.
RUGDEKKING IN DE VERDEDIGING:
Opgesteld staan om bij eventuele doorbraak actief te worden. Hierbij mag de positie ten opzichte van
de directe tegenspeler niet losgelaten worden. Opstelling is er opgericht om aan te kunnen sluiten
zodra de tegenspeler van jouw medespeler een passeerbeweging doorzet. De bal bezittende
tegenspeler moet vanuit deze defensieve opstelling actief verdedigend worden waarbij de
afspeelmogelijkheid naar jouw directe tegenstander afgeschermd moeten worden. Je mag er op
rekenen dat gepasseerde medeverdediger terugzakt in de dekking om te ondersteunen.
DOORGEVEN EN OVERNEMEN
Goede aanvallende acties van een tegenstander zijn vaak niet door één verdediger binnen het team op
te lossen. Het verdedigen van loopwegen van de tegenstander met daarbij horende wissels is alleen
7

Spelvisie deel 3: de VERDEDIGING
mogelijk als de verdedigers vanuit bepaalde posities ook met elkaar samenwerken.
Uitgangspunten hierbij zijn:
• medeverdedigers tijdig aangeven dat er een positiewisseling gaande is;
• spelers van de tegenstander niet achter een medeverdediger in laten starten;
• spelers in balbezit overgeven aan medeverdedigers;
• positiewisselingen in de verdediging vermijden;
• anticiperen op de nieuwe situatie en daarin initiatief nemen.
TERUGZAKKEN IN DE VERDEDIGING:
Terugzakken in de verdediging is nodig en heeft als doel om de tegenstander met meerdere verdedigers
vast te zetten en te voorkomen dat hij de bal nog kan passen. De opstelling van elke speler moet
dit mogelijk maken.
Hoe dichter een aanvaller bij de cirkel komt, wordt van de medeverdedigers verwacht dat zij deze
speler insluiten, zodanig dat hij de bal niet op doel kan gooien en ook geen pass meer naar een
medespeler kan geven.
SAMENWERKING MET DE KEEPER
De keeper is het sluitstuk van de verdediging. Alleen bij actief en correct verdedigen zal een de keeper
meer mogelijkheden hebben om het schot op doel te pareren. Het is voor een keeper belangrijk dat er
een goede samenwerking met zijn verdediging is.
• de basisafspraak is dat de keeper de “korte hoek” afschermt en de verdediging de
“lange hoek”;
• de keeper anticipeert op de verdedigende acties van zijn verdediging;
• in standaard situatie zijn er afspraken tussen de verdediging en de keeper om ieder een
deel van het doel af te schermen.
DE MEEST VOORKOMENDE FOUTEN
o Door de geringe breedte van het systeem ligt het zwakke punt van deze verdediging op de
hoeken;
o Afwijken van de afspraken uit angst voor de vrijstaande speler zonder bal. Uit angst om
individuele fouten te gaan maken, gaan we meer aandacht besteden aan onze directe
tegenstander maar zullen we precies daarom tekort schieten op het collectieve vlak;
o Omdat we niet zeker zijn voor de 1 1 gaan we minder hoog (ver) uitstappen. Dit is wel de
grootste fout die men kan maken. Hoe hoger men gaat verdedigen, hoe meer tijd de midachter
zal krijgen om te corrigeren.
o Nutteloos energieverbruik door te acteren in de verdediging zonder overleg. Door het spel van de
aanvallers te leren lezen en correct te beoordelen, kan men dit voorkomen.
o Dat uitstappers zich laten sperren. De verdediger moet hier de reflex hebben om een stap
voorwaarts te zetten en de mid-achter moet met zijn uitstappers communiceren. Daardoor
komt de cirkel terug achter hem te staan en kan hij zijn 1 1 opdracht blijven uitvoeren.
8

Spelvisie deel 3: de VERDEDIGING
CONCLUSIE
Een goed functionerende verdediging (3 - 3) en (3 – 2 - 1) betekent dat er voor elke veranderende
positie van de bal een aanpassing van de positie van de verdediging vereist wordt. Een verdediger die
een stilstaand (lees: rust) moment inbouwt in verdediging verzuimt zijn taak en doet dus afbreuk van de
degelijkheid van de verdediging.
Verdedigen is een activiteit welke veel inzet en een goede samenwerking vraagt. Een hechte
verdediging kan een tegenstander ontmoedigen waardoor een mentaal overwicht kan ontstaan.
Goed verdedigen betekent ook respectvol verdedigen.
Respectvol verdedigen betekent ook blessures voorkomen bij tegenspelers. Er dient dan ook geen
verdedigende actie meer plaats te vinden bij doorbraak van een tegenspeler (zijwaarts en/of backwaarts).
9

Spelvisie deel 3: de VERDEDIGING
DE INDIVIDUELE TAKEN
DE MIDACHTER (4)
In de 3 - 2 - 1 verdediging met mid-achter (4) verdedigt hij steeds balgebonden.
Hij vormt samen met de midvoor de centrale as van de verdediging.
De mid-achter is verantwoordelijk voor de
cirkel aan de balzijde in de aanval. In principe
schermt hij de cirkel af door tussen de bal en
de cirkel te staan.
De mid-achter geeft dekking aan de cirkel in
zijn respectievelijke zone.
De mid-achter geeft rugdekking aan de
midvoor in het geval van een doorbraak
zonder een sper van de cirkel.
De mid-achter geeft rugdekking aan de
uitstappers bij een doorbraak door zo’n positie
in te nemen dat hij de aanvaller kan opvangen
door een stap voorwaarts te zetten.
De mid-achter steunt hoekverdediger bij een
doorbraak naar binnen.
In relatie met de doelman wordt bij voorkeur
de 2 de paal verdedigd. De doelman oriënteert
zich uiteraard op de bewegingsvrijheid die de
mid-achter krijgt van de cirkel. Een goede
relatie zal er toe bijdragen dat de keeper kan
inschatten wanneer de verdediger fout zal
zitten.
10

Spelvisie deel 3: de VERDEDIGING
DE MIDVOOR (3)
De midvoor is verantwoordelijk voor de 1 1 tegen
de spelverdeler (MO).
De midvoor geeft rugdekking aan 2 en 5 in het geval
van doorbraak naar binnen wordt de aanvaller
overgenomen.
De midvoor beheerst het principe van doorgeven en
voert dit uit door een stap voorwaarts te zetten.
De midvoor schermt pass af naar de diagonale
cirkel.
De midvoor neemt de cirkel over bij doorbraak van de
linker - of rechteropbouwer langs buiten.
De midvoor de cirkel over wanneer de mid-achter een
doorbraak op de hoek naar binnen helpt op te
vangen.
In principe wordt een sper van een cirkel
geneutraliseerd door een stap voorwaarts te
zetten. Wordt hij toch verrast, dan zal hij de
cirkel overnemen. De mid-achter neemt op dat
ogenblik de verantwoordelijkheid voor de
opbouwer over.
11

Spelvisie deel 3: de VERDEDIGING
DE UITSTAP (2 & 5)
De uitstap is verantwoordelijk voor de 1 1 tegen
de zijn opbouwer.
De uitstap dwingt zijn directe tegenspeler naar buiten.
De uitstapper geeft rugdekking aan de midvoor in het
geval van een doorbraak.
De uitstap neemt dekking cirkel in zijn zone over.
Een sper (binnen of buiten) wordt geneutraliseerd
door een stap voorwaarts te zetten.
DE HOEKVERDEDIGER (1 & 6)
De hoekverdediger is verantwoordelijk voor de 1 1
tegen de hoekaanvaller. Blijf op 6 meter verdedigen.
De hoekverdediger dwingt zijn directe tegenspeler
naar buiten.
De hoekverdediger laat zijn directe tegenspeler nooit
zonder contact tussen hem en de uitstap instarten.
De hoekverdediger is alert op mogelijke
aanspeelmomenten naar zijn directe
tegenspeler.
[mogelijke contrabal, breedte pass, …]
12

Spelvisie deel 3: de VERDEDIGING
DE OPSTELLING
Voor elke verdediger op elke positie gelden de volgende basisregels
1. Jouw opstelling is altijd balgericht;
2. Je hebt/houdt oogcontact met de bal en jouw directe tegenspeler;
3. Je weet wie, wanneer, waar en hoe je rugdekking moet geven.
BAL IS IN BEZIT MIDOPBOUW
De midvoor 1 1 de mid-opbouw
De mid-achter in lijn achter midvoor en
verantwoordelijk cirkel.
De uitstap staat bij 9 meter alert op
overname.
De hoekverdediger staat op 6 meter naar
binnen geknepen.
BAL IS IN BEZIT BUITENOPBOUW
De uitstap 1 1 op de buiten opbouw
De mid-achter in lijn achter de uitstap en
verantwoordelijk cirkel aan balzijde
De midvoor staat op 9 meter alert op overname en
balweg diagonale cirkel
De uitstap niet balzijde staat op 7 meter naar
binnen geknepen en is verantwoordelijk cirkel aan
niet balzijde
De hoekverdediger staat op 6 meter naar binnen
geknepen, afhankelijk van balzijde.
13

Spelvisie deel 3: de VERDEDIGING
BAL IS IN BEZIT HOEKAANVALLER
De hoekverdediger 1 1 de hoek-aanvaller.
De mid-achter staat aan de balzijde.
De uitstap-balzijde staat op 9 meter.
De midvoor staat net binnen 9 meter.
De uitstap – niet balzijde staat op 7 meter op de
2e cirkelpositie
De hoekverdediger staat op 6 meter t.o.v. de
uitstappositie
BAL IS IN BEZIT CIRKELSPELER – MID-ACHTER
De mid-achter 1 1 met de cirkel
De midvoor schermt binnenkant cirkel af en
schermt daarbij balweg af.
De uitstap balzijde schermt buitenkant cirkel af en
De uitstap niet balzijde staat op 8 meter en
anticipeert op aanval niet balzijde kant
De hoekverdediger balzijde staat op 6 meter en
schermt balweg hoekaanvaller
De hoekverdediger niet balzijde staat op 8 meter
en anticipeert op buitenopbouw en
hoekaanvaller.
BAL IS IN BEZIT CIRKELSPELER – UITSTAP
De uitstap 1 1 met de cirkel
De mid-achter schermt binnenkant cirkel af
De hoekaanvaller schermt buitenkant cirkel af en
de balweg naar zijn hoekaanvaller
De midvoor staat op 8 meter en anticipeert op
buitenopbouw balzijde
De uitstap niet balzijde staat 8 meter en
anticipeert op mid- en buitenopbouw
De hoekverdediger niet balzijde staat op 8 meter
en anticipeert op buitenopbouw en hoekaanvaller.
14

Spelvisie deel 3: de VERDEDIGING
DE 4 – 2 VERDEDIGING
Naast de 3 -3 aanval wordt in het handbalspel regelmatig ook met een 4 – 2 aanval gespeeld.
Dit gebeurt vaak in een lopende aanval. Middels positieverandering wil de aanvallende partij
de verdediging van de tegenstander ontregelen waardoor mogelijkheden ontstaan om kansen
te creëren. Een goed uit gevoerde 3 – 2 – 1 verdediging moet deze positie veranderingen
kunnen opvangen. Een aanpassing van de verdediging naar een 4 – 2 opstelling is ook een
mogelijkheid.
POSITIEBEPALING IN DE DEKKING
HOEK-verdediger verdedigt de flanken van de cirkel waarbij hij zowel de 1 1
situaties als offensief uitverdedigen beheerst. Hij stelt zo zich op dat instartende
hoekspelers voorlangs moeten.
Mid-verdedigers (L en R) zijn de organisator van de dekking. Zij treden op bij eventuele
doorbraken door vanuit zijn positie die aanvaller over te nemen. Hij verdedigt de
cirkelspeler en stelt zich daarbij zo op dat de bal weg naar de cirkelspeler wordt
afgeschermd.
UIT-stapper verdedigt de opbouwers / schutters. Hij gaat bij dreiging van zijn directe
aanvaller de 1 1 confrontatie aan. Daarnaast schermt hij door zijn opstelling de
balwegen naar cirkelspeler af.
15

Spelvisie deel 3: de VERDEDIGING
DE OPSTELLING
BAL IS IN BEZIT HOEKAANVALLER
De hoekverdediger staat frontaal tussen de
hoekaanvaller.
De mid verdedigers staan aan de balzijde voor
de cirkel spelers en schermen de balweg af.
De uitstappers zetten de opbouwers onder druk
zo dat de balweg afgeschermd wordt en de
loopweg opgevangen kan worden.
De verre hoekverdediger schermt de balweg
naar zijn tegenspeler af en vangt de loopweg op.
BAL IS IN BEZIT OPBOUWER
De hoekverdedigers staan opgesteld richting
bal en schermen de balweg af en voorkomen de
loopweg hoekaanvaller achter hun langs.
De mid verdedigers staan aan de balzijde voor
de cirkel spelers en schermen de balweg af.
De uitstappers zetten de opbouwers onder
druk zo dat de balweg afgeschermd wordt en
de loopweg opgevangen kan worden
16

Spelvisie deel 3: de VERDEDIGING
BAL IS IN BEZIT CIRKELSPELER
Cirkelspeler kan de bal alleen op de 9 meter ontvangen!
De hoekverdedigers en 2 e mid verdediger staan
opgesteld om rugdekking te kunnen geven en
schermt richting bal naar hoekaanvaller af.
De 1 e mid verdedigers schermt doel af en maakt
contact met de cirkelspeler.
De uitstappers zetten de opbouwers onder druk
zo dat de balweg afgeschermd wordt en de
loopweg opgevangen kan worden. Loopweg naar
binnen wordt opgevangen.
POSITIONELE AANPASSING VAN DE VERDEDIGING
DE HOEKAANVALLER GAAT NAAR DE 4 – 2 AANVAL
De hoekverdediger dwingt de aanvaller voor
de uitstapper langs.
De hoekverdediger maakt contact met mid
achter om 4 – 2 door te geven.
De hoekverdediger neemt dekking opbouw
aan zijn zijde op zich.
De uitstap en mid achter worden mid
verdedigers
De mid voor wordt uitstap in 4 – 2
Afhankelijk van opstelling tegenstander worden posities in genomen.
o indien de buitenopbouw naar hoek gaat, gaat (hoek)verdediger gaat mee
o indien de mid opbouw buiten opbouw wordt, gaat de mid voor verdediger mee
o de uitstap nemen initiatief naar hun tegenspeler
17

Spelvisie deel 3: de VERDEDIGING
DE BUITEN OPBOUW GAAT NAAR DE 4 – 2 AANVAL
De uitstap dwingt de aanvaller voor de midachter
langs
De uitstap maakt contact met mid-achter
om 4 – 2 door te geven
De uitstapper neemt (vaak) cirkel speler
over.
De uitstap en mid-achter worden de mid
verdedigers
De midvoor wordt uitstap in 4 – 2
De hoekverdedigers blijven in positie.
Afhankelijk van opstelling tegenstander
worden posities in genomen.
- indien de hoekaanvaller naar opbouw gaat. Gaat de hoekverdediger gaat mee
- indien de mid opbouw buiten opbouw wordt, gaat de mid voor verdediger mee
- de uitstap nemen initiatief naar hun tegenspeler
DE MID-OPBOUW GAAT NAAR DE 4 – 2 AANVAL
De midvoor volgt de dreiging van de mid
opbouw naar de cirkel
De mid achter maakt contact met de midvoor
om 4 – 2 door te geven
De midvoor en de mid-achter worden de mid
verdedigers
Afhankelijk van positie bepalen mid
verdedigers hoe op te stellen
De uitstap en hoekverdediger blijven in
positie
Afhankelijk van opstelling tegenstander worden posities in genomen.
o indien de mid voor de mid opbouw opvangt blijft mij bij deze
tegenspeler
o indien de mid achter de mid opbouw opvangt, wordt mid voor 2 e mid
verdediger
o de uitstappers nemen initiatief naar hun tegenspelers.
18

Spelvisie deel 4: de AANVAL
h.v. E.M.M. & v.s.v. Olympus
Handbal spelvisie
Deel 4 de AANVAL
1

Spelvisie deel 4: de AANVAL
INHOUD
DE 3 – 3 AANVAL MET POSITIEWISSELINGEN EN OVERGANG NAAR 4 – 2 AANVAL .................................................... 3
POSITIES ................................................................................................................................................................... 3
ZONES IN HANDBALSPEL. ........................................................................................................................................ 4
UITGANGSPUNTEN .................................................................................................................................................. 4
AANVALLEN MET DREIGING ................................................................................................................................ 5
POSITIONERING T.O.V. DE BAL ............................................................................................................................ 5
INITIATIEF NEMEN ............................................................................................................................................... 5
DREIGING/INITIATIEF NEMEN EN BALVOERING .................................................................................................. 6
AANSPEELBAAR ZIJN – AANVALLEND EN VERDEDIGEND .................................................................................... 6
[VANG/WERP]TECHNIEKEN EN PREVENTIE BLESSURES ...................................................................................... 6
CONCLUSIE ............................................................................................................................................................... 7
TAKEN VAN DE AANVALLERS ....................................................................................................................................... 8
DE HOEKSPELER ................................................................................................................................................ 8
DE CIRKELSPELER ................................................................................................................................................... 11
DE BUITEN OPBOUWER ......................................................................................................................................... 13
DE MIDDEN OPBOUWER ....................................................................................................................................... 15
2

Spelvisie deel 4: de AANVAL
DE 3 – 3 AANVAL MET POSITIEWISSELINGEN EN OVERGANG NAAR 4 – 2 AANVAL
Onze visie is dat elke speler op elke positie dreiging moet kunnen geven. Daarnaast is het middels
vaste looplijnen variëren in de opstelling een vaardigheid die elke speler moet kunnen uitvoeren
maar zeker ook herkennen. Alleen op deze manier worden belangrijke principes van het spel zowel
het aanvallen als het verdedigen optimaal ontwikkeld.
Het handbalspel kent naast de 3 – 3 positionele aanval, de 4 – 2 variant. Deze aanvallende posities
kunnen vanaf begin van de aanval ingenomen worden maar vaak wordt tijdens het positiespel
aangepast om de verdediging tot aanpassingen te dwingen. Daarom willen we in onze visie ook
aandacht besteden aan de aanpassingen welke de aanval kan maken om deze variatie van positie te
kunnen uitvoeren en de mogelijkheden daarvan te benutten. Een goed uitgevoerde aanval bestaat uit
sterke individuele dreiging en positiewisselingen en positieovernames.
Voordelen van actief, dreigend en doelgericht aanvallen:
o spelvaardigheid wordt vanuit breedte en diepte ontwikkeld;
o het spelen van 1-1 wordt gestimuleerd;
o het doel is het creëren van ruimtes van doelpogingen;
o het uiteen spelen van de verdediging met meerdere mogelijkheden ter afronding;
o Individuele acties uitbreiden naar kansen - bevordert de creativiteit;
o de speler leert initiatief te nemen in plaats van (passief) te reageren!
POSITIES
De hoekspeler bestrijkt de zijkanten van aanval van diep in de hoek tot buiten de 9 meter.
Ontvangt de bal in deze zone om acties te kunnen maken.
De cirkelspeler bestrijkt het centrum van de aanval. Zoekt daarin posities om
voortdurende aangespeeld te kunnen worden. Ontvangt de bal in deze zone om deel te
nemen aan het spel en/of acties te kunnen maken.
3

Spelvisie deel 4: de AANVAL
De buiten-opbouw bestrijkt de flanken van de aanval. Geeft druk op de dekking op de rand
van de 9 meter als doel de verdediging (uitstap) breed en/of offensief te krijgen. Ontvangt
de bal in deze zone om acties te kunnen maken.
De midden-opbouw bestrijkt met middenveld van de aanval. Geeft druk op de dekking met
de bal mee en verdeelt het spel. Ontvangt de bal in deze zone om de snelheid van de aanval
te controleren.
ZONES IN HANDBALSPEL.
afronding / kansen benutten
max. dreiging / kansen zoeken
opbouw aanval met balcontrole
Binnen aanvalsspel zijn drie zones aan te geven.
Hoe dichter bij de cirkel, des te minder
mogelijkheden tot keuzes maken.
UITGANGSPUNTEN
De basis van elk team is respect hebben voor de kwaliteiten van de tegenspelers en deze met faire en
binnen de spelregels toegestane mogelijkheden te bestrijden.
Een goed functionerende aanval betekent dat er voor elke veranderende positie van de bal een
aanpassing van de positie van de aanvaller vereist wordt. De aanvaller moet er zich bewust van zijn dat
acties van medespelers mogelijkheden zullen opleveren. Een aanvaller die niet actief is doet dus afbreuk
aan het aanvallen.
Er zijn zes (6) hoofdtaken in de aanval:
1. Aanvallen met dreiging;
2. Positionering ten opzichte van de bal;
3. Initiatief nemen;
4. Dreiging/initiatief nemen en balvoering;
5. Aanspeelbaar zijn –aanvallend en verdedigend;
6. [Vang/werp] technieken en preventie van blessures
4

Spelvisie deel 4: de AANVAL
AANVALLEN MET DREIGING
In de aanval heeft elke individuele speler de taak om ‘dreigend’ te zijn. Dreigend zijn bepaal je door
vanuit de juiste positie in het veld de directe tegenspeler te binden. Een goede dreiging heeft impact op
de gehele verdediging van de tegenpartij. De dreiging is niet naar de tegenstander gericht maar op een
mogelijke doelkans. Het doel van de dreiging is dus dat in de 1 1 situatie de tegenspeler gedwongen
wordt zijn positie aan te passen.
Doet zich geen doelkans voor dan is binden van de tegenstander afdoende en balvoering heeft dan 1 e
prioriteit.
POSITIONERING T.O.V. DE BAL
Positiespel is de basis tot het creëren van kansen voor elkaar. Goed positiespel dwingt de verdediging
tot maximale bewegelijkheid in hun dekking. Positiespel is derhalve gebaseerd op de formatie van de
verdediging van de tegenpartij.
Basis uitgangspunt is het speeloppervlakte zo breed en diep als mogelijk te houden. Positie bepalen
gebeurt veelal zonder de bal in bezit te hebben.
Positie bepaling is afhankelijk van:
Technische vaardigheden spelers:
• Opstelling verdediging tegenstander;
• Tactische vaardigheden spelers.
Door in de juiste positie te staan bij ontvangst van de bal (de speler reageert actief op de verdediging
tegenstander) , dreiging te houden, is het vrijspelen van een medespeler het meest kansrijk.
INITIATIEF NEMEN
Door goed samenspel worden er kansen gecreëerd.
Kansen kunnen zich voor doen doordat de verdediging van de tegenstander niet meer tijdig kan
uitstappen/aansluiten en/of dat er een 1 1 situatie ontstaat waarbij onvoldoende rugdekking
gegeven kan worden. Vanuit de verschillende aanvalsposities in het veld is het aan de individuele speler
dan initiatief te nemen.
Deze initiatieven kunnen bestaan uit:
• Afstandsschoten;
• Doorbraken;
• 1 1 situatie
De speler die het initiatief neemt ziet deze mogelijkheden en kent zijn eigen vaardigheden in dezen om
de ontstane mogelijkheid tot een goed kans om te zetten [= bal op het doel kunnen gooien].
5

Spelvisie deel 4: de AANVAL
DREIGING/INITIATIEF NEMEN EN BALVOERING
Goede dreiging en initiatief nemen vraagt veel keuze momenten van de individuele speler. Keuzes
kunnen verkeerd uitvallen waardoor er een andere keuze gemaakt dient te worden.
Bij alle keuzes die gemaakt worden dienen 2 punten centraal te staan:
1. Geen balverlies veroorzaken;
2. De ingezette aanval een goed vervolg geven.
Voor beide opties zijn technische zowel als tactische vaardigheden op niveau noodzakelijk.
Oplossingen dienen gevonden te worden door te beseffen dat er een plan B is, welk enkel op visuele
waarneming is gebaseerd.
• de medespeler aanspelen in de vrije ruimte;
• ‘allerlaatste moment’ medespeler aanspelen die vrij komt;
• overtredingen van de tegenstander uitbuitten;
• balbescherming opteren;
• besef van de spelregels dat balcontact langer mogelijk is;
• kansen.
AANSPEELBAAR ZIJN – AANVALLEND EN VERDEDIGEND
Balvoering en aanspeelbaar zijn is onlosmakelijk met elkaar verbonden. De basis van goede balvoering is
contact met de medespeler naar wie de pass gegeven wordt. Om dreigend te kunnen zijn dient de
ontvangende speler in beweging te zijn, de bal te ontvangen en zijn beweging voort te zetten. Hierbij is
onderscheidt te maken tussen ‘aanvallend’ en ‘verdedigend’ aanspeelbaar zijn.
Belangrijk in deze is altijd het contact met de aanspelende medespeler.
Indien door goed samenspel een mogelijkheid gecreëerd wordt, dient dit kansen op te leveren. De
speler die hiervoor in positie komt werkt immers doelgericht en in relatie tot de mogelijkheden die de
verdediging van de tegenpartij geeft.
Toch bestaat de mogelijkheid dat een kans teniet wordt gedaan door een zich herstellende verdediging
of vertraging in de balvoering. Jouw medespelers dienen dan de mogelijkheid tot een vervolg geven. Dit
kan door:
• te reageren op deze situatie;
• afspeelmogelijkheden creëren;
• wissel in de ruimte maken;
• spel verdiepen en/of verbreden.
[VANG/WERP]TECHNIEKEN EN PREVENTIE BLESSURES
Technische vaardigheden staan altijd centraal bij de uitvoering van te ondernemen acties.
Coaching van de juiste technieken hoort centraal te staan in elke training. Hierbij een aantal criteria
waaraan vaardigheden moeten voldoen.
• ergonomische verantwoordelijke uitvoering van [werp, loop en val]techniek;
6

Spelvisie deel 4: de AANVAL
• handbal specifieke eisen aan uitvoering technieken (bv. worp uit de schouder,
balbescherming);
• vergroten van de snelheid van handelen;
• core stability.
CONCLUSIE
Goed aanvalsspel is gebaseerd op een tweetal principes:
- technische vaardigheden individuele speler
- tactische vaardigheden individuele speler
Het doel van de jeugdtrainingen kan en mag echter nooit zijn dat het plezier van de spelers vermindert
door eisen aan de individuele speler te vragen waar hij/zij nog niet aan toe is. Opereren vanuit een visie
op het handbalspel is een hulpmiddel bij de trainingen dient er allen maar toe om onze jeugdopleiding
een richting te geven met het uiteindelijk doel dat elke individuele speler uitzicht krijgt op het spelen in
een senioren team welke bij zijn vaardigheden past.
7

Spelvisie deel 4: de AANVAL
TAKEN VAN DE AANVALLERS
Binnen het moderne handbal onderscheiden we een aantal aanvalsposities:
Eerste lijn spelers
o
o
Hoekspeler links/rechts
Cirkelspeler (ook wel pivot)
Tweede lijn spelers
o
o
Buiten opbouwer (links/rechts)
Midden opbouwer
Hierna wordt voor elke positie uitgelegd wat er van de speler spelend op die positie verwacht wordt.
DE HOEKSPELER
De hoekspeler moet het aanvalsspel van zijn eigen team goed kunnen lezen. Om dit te bewerkstelligen
moet de hoekspeler:
o
o
o
bewegen in zijn zone en anticipeert om de aanval door zijn positie te bepalen;
het speelveld zo breed mogelijk;
drukgeven op zijn directe verdediger.
De hoekspeler moet het vermogen hebben om goed samen te spelen met de spelers op de andere
posities (opbouw en cirkel) Hieronder een viertal voorbeelden.
1 met de (buiten opbouwer)
Hij speelt directe opbouwer aan in
beweging:
Passing vanuit druk op de verdediging;
Passing uit de schouder;
Passing naar opbouwer in zijn dreiging;
Passing naar cirkelspeler blijvend
beoordelen;
Positie bepaling aan zijkant speelveld
(contrapass).
8

Spelvisie deel 4: de AANVAL
2 met (buiten) opbouwer bij dreiging tusen 2 en 1 Hij reageert als buiten opbouw binnen 9
meter dreiging legt.
Beoordeelt mogelijkheden bij balvoering
naar zijn hoek (+ positie directe
tegenstander);
Maakt keuze voor doelpoging / balbezit;
Gaat naar diep breed in de hoek (kans);
Maakt wissel met BO voor spelvervolg
(balbezit);
Maakt keuze voor overgang 4-2 /
positiespel.
3 met Midden Opbouwer Hij kent samenspel bij dreiging middenopbouw
1. Speelt omkomende mid-opbouw
aan.
2. Reageert op mid-opbouw en maakt
wissel.
Maakt keuze voor doelpoging / contrapass /
balbezit.
Maakt keuze voor overgang 4-2 / positiespel.
4 met Cirkelspeler
Hij kent samenspel vanwege overgang naar 4
-2 aanval vanuit de hoek.
Beoordeelt of verdediging tegenpartij
offensief is.
Gaat naar 4-2 positie bij passing mid-opbouw
Passeert cirkel om 2 e positie in te nemen
Positie cirkel (kans) / 9 meter give and go
(balbezit)
Kiest voor positie bepaling aan zijkant
speelveld.
9

Spelvisie deel 4: de AANVAL
Sterke, dynamische individuele actie (passeertechnieken):
o hij onderneemt doelpogingen 1 1
o hij forceert rugdekking van uitstapper
o hij reageert op contrapass van naar binnen in startende opbouwer
Veelvoud van werp - en afrondtechnieken.
Vaardigheden:
o hij onderneemt doelpogingen buitenom gebruikmakend van hoekvergroting
o hij passeert directe tegenstander en kan alsnog kans creëren door stabiel te blijven.
10

Spelvisie deel 4: de AANVAL
DE CIRKELSPELER
De cirkelspeler (pivot) moet het aanvalsspel van het eigen team goed kunnen lezen. Om dit te
bewerkstelligen moet de cirkelspeler:
o
o
o
bewegen in zijn zone en anticiperen op de aanval door zijn positie te bepalen;
zich bewegen tussen de verdedigers van de tegenpartij binnen de 9 meter;
de actie van zijn medespelers ondersteunen door te sperren of te bewegen.
De cirkelspeler (pivot) moet het vermogen hebben om goed samen te spelen met de spelers op de
andere posities (opbouw en hoek). Hieronder een viertal voorbeelden.
1 Samenspel met buiten opbouwers
Hij speelt dubbel passes met directe
opbouwer aan in beweging.
Passing vanuit druk op de verdediging
Passing uit de schouder
Passing naar opbouwer in zijn dreiging
Passing naar hoekspeler blijvend
beoordelen
Positie bepaling in het centrum van de
verdediging
2 Positie bepalen i.s.m. opbouwers
Positie bepalen afhankelijk van opbouwer
speler
3 Samenspel met de Mid-opbouwer
1. Bij mogelijke doorbraak van
medespeler bindt hij mid-achter
door uit die zone te lopen.
2. Bij dreiging rond 9 meter van de
opbouwers kiest hij vanuit die zone
positie: contra op de loop weg of weg
van zijn verdediger naar buiten of bij
keuze voor doelpoging komt hij naar
de bal toe.
3. Hij spert uitstappers om tot afrollende
sper te komen beoordeelt positie
uitstap om te sperren.
11

Spelvisie deel 4: de AANVAL
Hij kent samenspel bij dreiging midopbouwer
en overgang naar 4-2.
Maakt contact met mid-opbouwer voor
passing
Komt om van de cirkel voor give-and-go
met mid-opbouw.
Komt in 4-2 opstelling bij overgang midopbouw.
Kiest in zijn zone voor dreiging (kans) of
passing (balbezit)
Kan met tweede cirkel van positie
wisselen.
4 Samen spel met hoekspeler (naar 4-2)
Hij kent het samenspel met de hoekspeler
bij overgang van deze speler naar een 4-2
aanval.
Maakt contact met de hoekspeler.
Hoek gaat naar 4-2 positie bij passing midopbouwer.
Cirkel neemt zone in van 4-2 positie
contra aan de hoekspeler.
Maakt keuze kans (positie aan cirkel) /
balbezit (give-and-go).
Spel medebepalend als ‘eerste lijn-speler’ (spel ondersteunende acties)
o
o
o
o
o
hij beweegt zich tegengesteld aan de bal
hij beweegt zich op laatste moment met de bal mee
hij kan medespelers laat in beweging aanspelen.
hij vraagt rugdekking van de verre uitstapper
hij onderneemt doelpogingen vanuit korte draaimomenten links en rechts
Veelvoud van werp - en afrondtechnieken
o hij onderneemt doelpogingen door snelle sprong met de bal kort bij.
o hij kan na een sper, positie kiezen voor een doelpoging.
o hij passeert directe tegenstander na lichamelijk contact met kracht.
12

Spelvisie deel 4: de AANVAL
DE BUITEN OPBOUWER
De buiten opbouwer moet het aanvalsspel van het eigen team goed kunnen lezen. Om dit te
bewerkstelligen moet de buitenopbouwer:
o
o
o
o
o
bewegen in zijn zone en anticiperen op de aanval door zijn positie te bepalen;
het speelveld zo breed mogelijk houden;
acties pas maken nadat de mede aanvaller zijn taak heeft uitgevoerd;
spelhandelingen/inzicht op basis van waarneming maken;
initiatief op zijn directe verdediger nemen vanuit spelopbouw (waaier)
De buiten opbouwer moet het vermogen hebben om goed samen te spelen met de spelers op de
andere posities (cirkel, mid-opbouw en hoek). Hieronder een viertal voorbeelden.
1 Algemeen
Hij weet dat druk geven op de
verdediging het begin is van het creëren
van een kans.
Uit rondspelen druk geven vanuit pass
mid-opbouw.
Passing uit de schouder.
Passing naar medespelers in hun dreiging.
Passing naar cirkelspeler blijvend
beoordelen.
Positie bepalen in de ruimte uit de
dekking van de verdediging.
2 Met de mid-opbouw voor langs in starten
Hij kent positie wisseling bij voorlangs in
starten.
BO geeft druk naar binnen, passt en kiest
voor doorzetten van de loop.
MO anticipeert en maakt keuze pass
(inlopende BO of andere BO) en neemt
positie over.
Andere BO maakt dreiging en neemt
positie MO over.
13

Spelvisie deel 4: de AANVAL
3 Met de mid-opbouw positie wissel (Shuffle)
Hij kent positiewissel: MO neemt BO
positie in.
Maakt contact met mid-opbouw voor
inzet.
BO passt naar hoek speler en loopt contra
aan de bal naar positie MO.
BO (was MO) past naar MO (was BO) en
maakt keuze:
- balbezit: pass naar andere BO
- kans: gaat voor doelpoging (denk aan
cirkel).
4 Met de mid-opbouw positie wissel (Loos)
Positie wissel met mid-opbouw zonder
bal.
MO passt naar BO en maakt plaats wissel
met andere BO,
Hoek en BO geven dreiging.
BO speelt in startende BO aan in zijn
beweging.
BO > MO maakt keuze
- balbezit: pass naar ander BO;
- kans: gaat voor doelpoging (denk aan
cirkel).
Sterke, dynamische individuele actie (passeertechnieken):
o hij onderneemt doelpogingen 1 1
o hij forceert rugdekking van uitstapper
o hij houdt positie om te kunnen reageren op passes van mede - spelers
o hij speelt cirkelspeler aan op momenten dat deze niet in dekking staat
Veelvoud van werp - en afrondtechnieken:
o hij onderneemt doelpogingen vooral gericht op het afronden van afstand.
o hij passeert directe tegenstander en kan alsnog kans creëren door stabiel te blijven.
o hij kan medespelers laat in beweging aanspelen.
14

Spelvisie deel 4: de AANVAL
DE MIDDEN OPBOUWER
De mid-opbouw moet het aanvalsspel van het eigen team goed kunnen lezen. Om dit te bewerkstelligen
moet de mid-opbouwer:
o
o
o
o
o
o
o
bewegen in zijn zone en anticiperen op de aanval door zijn positie te bepalen;
weten dat zijn primaire taak aanspeelpunt te zijn na druk van medespelers;
initiatief nemen in de aanvalsloopbewegingen;
acties pas maken nadat mede aanvaller zijn taak heeft uitgevoerd;
ondernemen van spelhandelingen/inzicht op basis van waarneming;
initiatief nemen op zijn directe verdediger om medespelers vrij te spelen;
zijn acties pas maken nadat hij positie van mede aanvaller heeft overgenomen (waaier).
De mid-opbouw moet het vermogen hebben om goed samen te spelen met de spelers op de andere
posities (cirkel, buien opbouw en hoek). Hieronder een viertal voorbeelden.
1 Vermogen om goed samen te spelen
Hij is verantwoordelijk voor de snelheid
van en voor het verdelen van het
aanvalsspel.
Aanspeelpunt voor medespelers die druk
geven op de verdediging;
Neemt positie BO over indien nodig;
Passing uit de schouder;
Passing naar cirkelspeler blijvend
beoordelen
Positie bepaling vanuit de ruimte uit de
dekking van de verdediging
2 Positiewisseling bij voorlangs instarten BO
MO maakt keuze:
- Passt naar instartende BO
(bubbele wissel);
- PAsst breed en neemt daarna
plaast instartende BO over
Tweede BO maakt dreiging naar binnen en
neemt positie MO over.
Opbouwers hebben elkaars positie
overgenomen
15

Spelvisie deel 4: de AANVAL
3 Positie wissel met buiten opbouw (shuffle)
Hij kent de positiewissel: neemt met druk
de BO positie over (shuffle).
Maakt contact met BO voor inzet.
MO neemt BO positie over bal is bij
hoekspeler.
BO neemt (voorlangs) de MO positie en
maakt keuze:
-balbezit: naar verre BO
-kans: zelf door breken/sprongschot
(denk aan cirkel)
4 Wissel van MO en BO zonder bal (loos)
Hij kent de positie wissel MO – BO contra
aan bal zijde.
MO passt naast naar BO en maakt wissel
weg van de bal.
BO komt over MO heen naar MO positie.
BO (balzijde) speelt in startende BO bal in
zijn beweging.
BO > MO maak BO > MO maakt keuze
-balbezit: naar verre BO
-kans: zelf door breken/sprongschot
(denk aan cirkel)
.
Sterke, dynamische individuele actie (pass-technieken)
o
o
o
hij forceert rugdekking voor medespelers
hij speelt cirkelspeler aan op momenten dat deze niet in dekking staat
hij kent zijn mogelijkheden om tot een kans te komen.
Veelvoud van werp - en afrondtechnieken
o
o
o
hij onderneemt doelpogingen vooral gericht op het afronden van afstand.
hij passeert directe tegenstander en kan alsnog kans creëren door stabiel te blijven.
hij kan medespelers laat in beweging aanspelen.
16

Spelvisie deel 5: de TEGENAANVAL
h.v. E.M.M & v.s.v. Olympus.
Handbal spelvisie
Deel 5 de TEGENAANVAL
1

Spelvisie deel 5: de TEGENAANVAL
INHOUD
DE TEGENAANVAL ....................................................................................................................................... 3
UITGANGSPUNTEN .................................................................................................................................. 4
DE BASIS VOOR DE TEGENAANVAL ..................................................................................................... 4
HET VERTREKMOMENT ....................................................................................................................... 4
DE LOOPWEGEN .................................................................................................................................. 5
POSITIEBEPALING ................................................................................................................................ 5
DE PASSING .......................................................................................................................................... 5
VEEL VOORKOMENDE FOUTEN ........................................................................................................... 5
CONCLUSIE........................................................................................................................................... 6
MOGELIJKHEDEN PER POSITIE IN DE VERDEDIGING ............................................................................... 7
HOEKVERDEDIGER NIET BALZIJDE ....................................................................................................... 7
HOEKVERDEDIGER BALZIJDE ............................................................................................................... 7
UITSTAPPER NIET BALZIJDE ................................................................................................................. 8
UITSTAPPER BALZIJDE .......................................................................................................................... 8
MIDVOOR ............................................................................................................................................ 9
MID-ACHTER ........................................................................................................................................ 9
DE TEGENAANVAL OPVANGEN ................................................................................................................. 10
UITGANGSPUNTEN ................................................................................................................................ 10
VERDELING VAN DE TAKEN ............................................................................................................... 10
PASSING VERSTOREN......................................................................................................................... 10
VASTZETTEN VAN DE BALBEZITTER ................................................................................................... 10
DOELPOGINGEN NAAR BUITEN ......................................................................................................... 11
CONCLUSIE......................................................................................................................................... 11
MOGELIJKHEDEN OM DE TEGENAANVAL OP TE VANGEN .................................................................... 12
ACTIES OP DE HELFT TEGENSTANDER ............................................................................................... 12
ACTIES OP EIGEN HELFT ..................................................................................................................... 12
NAAR EEN GEORGANISEERDE VERDEDIGING .................................................................................... 13
2

Spelvisie deel 5: de TEGENAANVAL
DE TEGENAANVAL
De tegenaanval is een aanvalsactie waarbij de aanvallers het doel van de tegenpartij trachten te bereiken
voordat deze hun verdedigende posities hebben ingenomen. Elke verdediger speelt in eerste instantie
speelt samen met zijn ploeggenoten om een tegendoelpunt te voorkomen, daarbij moet hij steeds bereid
zijn om zo snel mogelijk te kunnen omschakelen van verdediging naar aanval.
In de tegenaanval zijn verschillende fases te onderscheiden.
1 e fase – de break-out
Een speler krijg voorbij de verdediging van tegenstander de bal aangespeeld en krijgt een mogelijkheid tot
een doelkans.
2 e fase – de snelle tegenaanval
Aantal spelers creëren door samenspel een mogelijkheid tot een snelle afronding (kans).
3 e fase – de tegenaanval
Aantal spelers creëren door samenspel een overtal situatie met de mogelijkheid tot een afronding (kans).
3

Spelvisie deel 5: de TEGENAANVAL
UITGANGSPUNTEN
De basis voor de tegenaanval;
Het vertrekmoment;
De loopwegen;
De positiebepaling;
De passing;
Veel voorkomende fouten.
DE BASIS VOOR DE TEGENAANVAL
o Omschakelen van verdedigende taken naar aanvallende taken
o Uitgangspunt moet zijn de balvoering richting doel van de tegenstander;
o Gedoseerd vertrekken van de aanvallers (hoek of uitstapper vertrekt de andere komt er achter
aan);
o Taakovername. Is een speler die op het moment van aanvang tegenaanval niet in de juiste
positie dan wordt zijn taak door mede speler overgenomen (hoek - uitstap, midvoor - midachter);
o Indien de Break-out en/of snelle tegenaanval geen resultaat op levert start de tegenaanval
waarbij creëren van een overtal situatie belangrijk is;
o De “normale” aanval start nadat de tegenaanval niet tot resultaat leid. Dit kan na een moment
van rust waarbij iedere aanvallen zijn positie inneemt;
o Bij aanvang van de snelle tegenaanval moeten vertrekken spelers rekening houden dat ze terug
zouden moeten b.v. bij balverlies;
o Voor een correcte uitvoering van de passing is oogcontact belangrijk.
o Bij doelpunt tegen zijn de regels betreffende middenbal nemen essentieel.
HET VERTREKMOMENT
Op het moment dat je minder actief hoeft te zijn in de verdediging omdat de bal zich aan de andere
kant van het speelveld bevindt is ‘het scherp’ staan om een tegenaanval op te bouwen aan de orde.
Het vertrekmoment is hierbij zeer belangrijk. Een aanvallende actie inzetten betekent verdedigende
taken loslaten.
Het vertrekmoment niet balzijde wordt bepaald door:
o De aanvaller van de partij legt voor 99% zeker aan voor een doelpoging;
o De terugkomende bal komt niet in jouw zone.;
Het vertrekmoment balzijde wordt bepaald door:
o
Nadat de verdedigende actie volledig is uitgevoerd.
4

Spelvisie deel 5: de TEGENAANVAL
DE LOOPWEGEN
In principe kent de tegenaanval een aantal vaste loopwegen. Het principe bij de loopwegen is dat er
breedte en diepte in de aanval ontstaat en dat de balvoering diagonaal is. Bij het aansluiten bij de
vooruit gelopen medespelers dient een zekere diepte gehanteerd te worden. Vanuit de diepte in de bal
lopen geeft de meeste mogelijkheden.
Loopwegen zijn daarnaast ook afhankelijk van het resultaat van de doelpoging van de tegenspeler.
POSITIEBEPALING
De tegenaanval heeft te maken met een niet georganiseerde verdediging van de tegenstander. De
spelers van de tegenpartij zullen in 1 e instantie naar het centrum van hun verdediging lopen om daar zo
snel mogelijk hun verdedigende opstelling in te nemen (om frontaal te kunnen verdedigen).
Dit geeft verschillende mogelijkheden om keuzes te maken welke positie de aanvallers zonder bal gaan
innemen. De tegenaanval bestaat uit 4 tot maximaal 5 spelers.
o
o
o
o
De hoekaanvallers kiezen tussen breed houden (om van buiten de 9 meter een actie te
kunnen maken) of naar de cirkel positie gaan (centraal of naar een 4 – 2 positie);
De opstelling t.o.v medespelers is niet op één lijn;
De opbouwers blijven in positie op 12 meter met mogelijkheden tot inzetten van wissels;
De verdedigende midvoor kan naar de cirkel doorlopen (hoeken breed).
Vanuit zijn positie moet de balbezitter de keuze maken of hij een mogelijkheid tot een kans heeft of dat
balvoering na dreiging meer effect heeft. Een snelle balvoering heeft hier prioriteit boven het
individueel passeren.
DE PASSING
Bij de tegenaanval is passing van essentieel belang. Deze passing dient diagonaal te gebeuren. Het
aanspelen van een speler in zijn rug is altijd verkeerd. De passing bij de tegenaanval begint met 2
kenmerkende passes.
o De lange diagonale bal over de verdediging naar de medeaanvaller die voorbij de verdediging
van de tegenstander is gelopen (Break-out);
o De bal naar een speler in de middencirkel van het speelveld (ook noodzakelijk bij een
tegendoelpunt). Deze speler maakt de keuze om naar links of rechts de tegenaanval op te
bouwen (Snelle tegenaanval).
De bal dribbelend opbrengen is niet (nooit) de bedoeling. Een actie maken met 1 stuit kan wel effectief
zijn. Na het passeren van de middellijn kan middels bepaalde vaste principes gespeeld worden.
VEEL VOORKOMENDE FOUTEN
o Loopsnelheid wordt niet aangepast aan de te verwachten situatie;
o Naar voren gaan van de spelers zonder te weten, waar ze naar toe gaan;
o Gelijk op naar voren lopen zonder in diagonale lijnen te denken;
o Passing in de lengterichting in de rug van de ontvangende speler;
o Aanspelen van de voorste (verste) medespeler over verdedigers heen.
5

Spelvisie deel 5: de TEGENAANVAL
CONCLUSIE
Verantwoord op de break-out / snelle tegenaanval spelen is naar het lijkt een makkelijke opgave. De
omschakeling van de verdediging naar de aanval is echter behoorlijk complex omdat vanuit alle posities
één of meerdere keuze momenten het verloop van de break-out / snelle tegenaanval bepalen.
Elke keuze heeft direct gevolg op de volgende te nemen keuzes.
Het aanleren van de snelle aanval bij de jeugdteams betekent dus dat elke speler zich bewust moet
worden van:
o
o
o
o
o
De looplijnen gekoppeld aan de verdedigende positie;
Het vertrekmoment zonder onnodig kansen aan de tegenstander te bieden;
Het aanspelen van elkaar dat gebaseerd is op diagonalen in het speelveld;
Het gedoseerd naar “voren rennen” om zodoende verschillende fases in de snelle aanval te
kunnen uitvoeren.
Bereid zijn elkaars taak over te nemen.
Dit alles om het plezier in het spel te vergroten en zeker de efficiëntie van de snelle aanval te bewaken.
6

Spelvisie deel 5: de TEGENAANVAL
MOGELIJKHEDEN PER POSITIE IN DE VERDEDIGING
HOEKVERDEDIGER NIET BALZIJDE
Hoekverdediger (7 meter) vertrekt op moment dat er
een doelpoging is aan andere kant van het speelveld.
Loopweg is breed naar de middenlijn en dan met
oogcontact iets naar binnen komen.
Keuze 1
om vol door te gaan;
om terug te gaan naar verdedigende positie;
om de middenbal te nemen bij een doelpunt.
Keuze 2
om doelkans te ondernemen bij balbezit;
om positie te houden buiten 9 meter in afwachting;
om positie naar aanleiding spelverloop aan te passen.
Taakovername. Uitstap Hoek mogelijk
HOEKVERDEDIGER BALZIJDE
Hoekverdediger (6 meter) vertrekt op moment van een
zekere doelpoging en er geen terugkomende bal te
verwachten is. Loopweg is breed naar middenlijn en dan
met oogcontact medespelers iets naar binnen komen.
Bij doelpoging uit hoek zal uitstapper de loopweg breed
overnemen. Buitenspeler neemt loopweg uitstap over.
Keuze 1
om welke loopweg te nemen.
Keuze 2
om doelkans te ondernemen bij balbezit;
om positie te houden buiten 9 meter in afwachting;
om positie naar aanleiding spelverloop aan te passen;
om op loopweg opbouw balzijde te reageren.
7

Spelvisie deel 5: de TEGENAANVAL
UITSTAPPER NIET BALZIJDE
Startmoment zodra zeker is dat de bal niet naar zijn kant
komt.
Keuze 1
Loopweg is iets naar buiten naar de middellijn en na de
middellijn diagonaal achter de balbezitter .
Loopweg bij doelpunt neemt uitstap de loopweg
buitenspeler over (alleen als hoekspeler de middenbal
neemt).
Bij balaanname op 12 meter volgt
Keuze 2
om bij balbezit (9 meter) voor doelpoging te gaan;
om druk op te bouwen en overtal te creëren;
om diagonaal druk te zetten naar andere kant van het
speelveld.
Taakovername. Uitstap Hoek mogelijk
UITSTAPPER BALZIJDE
Startmoment uitstap (8/9 meter) vertrekt op moment
van een zekere doelpoging en er geen terugkomende bal
te verwachten is. Bij doelpoging uit de hoek neemt hij
loopweg hoekspeler over.
Loopweg is iets naar buiten naar de middellijn en na
middellijn diagonaal achter de balbezitter
Keuze 1
om bij balaanname uit breedte veld (10 meter) voor
doelpoging
om druk op te bouwen en overtal te creëren
Keuze 2
om op loopweg opbouw balzijde te reageren
om diagonaal druk te zetten naar andere kant speelveld
om snelle aanval te neutraliseren
8

Spelvisie deel 5: de TEGENAANVAL
MIDVOOR
Taakovername. Is een speler die op het moment van aanvang tegenaanval niet in de juiste positie dan wordt zijn
taak door mede speler overgenomen.
Startmoment van de midvoor (8/9 meter) vertrekt op
moment van een zekere doelpoging.
Loopweg is naar de middencirkel voor balaanname snelle
aanval
Keuze 1
om in de opbouw te blijven om aanspeelpunt te zijn
om naar cirkel te gaan indien daar nog veel ruimte is
Keuze 2
om bij balaanname (14 meter) voor doelpoging
om druk op te bouwen en overtal te creëren
(balsnelheid)
om op loopweg opbouw balzijde te reageren
om snelle aanval te neutraliseren
Keuze 3
om bij balaanname (7 meter) voor doelpoging
diagonale pass naar buiten.
Taakovername. Midvoor Mid-achter mogelijk
MID-ACHTER
Startmoment van de mid-achter (6 meter) is eigenlijk niet aan de orde. Van de mid-achter wordt
verwacht dat hij de aanval volgt en zijn positie bepaald zodanig dat hij kan optreden bij [onnodig]
balverlies. Hij bewaakt de zone achter de snelle aanval ter hoogte van de middenlijn.
Op moment dat de keuze genomen wordt de snelle aanval te neutraliseren neemt hij zijn aanvallende
positie in. De bal wordt rond gespeeld en ‘normale’ aanval krijgt zijn vervolg.
9

Spelvisie deel 5: de TEGENAANVAL
DE TEGENAANVAL OPVANGEN
UITGANGSPUNTEN
Vooraleer de uitgangspunten te formuleren moeten we eerst vaststellen dat eerder vernoemde
uitgangspunten uit andere hoofdstukken essentieel zijn ter voorkoming van een tegenaanval.
o
o
o
Hanteren van de juiste technieken om balonderschepping moeilijker maakt;
Elkaar ondersteunen en aanspeelpunten aanbieden kan balverlies voorkomen;
Er bij een doelpoging voor zorgen dat het schot ten alle tijden op doel is.
Opvangen van de break-out of snelle tegenaanval bij balverlies wordt niet besproken.
Een tegenaanval opvangen:
o
Verdeling van de taken.
Op helft van de tegenspeler
o
o
o
Op eigen helft
o
o
o
Passing verstoren;
Vastzetten van de balbezitter;
Positie kiezen ter vertraging / onderschepping passing.
Doelpogingen naar buiten;
Anticiperen op de inkomende tegenspelers;
Blokkering doelpogingen in afspraak met de keeper.
Naar een georganiseerde verdediging
o
Verdedigende taken overnemen.
VERDELING VAN DE TAKEN
Bij een doelpoging is de opstelling van ploeg even ontregeld. Doelpogingen zullen vaker aan buitenzijde
plaats vinden dan door het midden. De tegenaanval opvangen dient aan beide zijden van het veld
plaats te vinden.
In 1e instantie moeten 3 spelers de snelle aanval verdedigen door terug te lopen.
PASSING VERSTOREN
Pressing. Verhinderen dat de bal uitgenomen wordt. De schutter verplaatst zijn actie naar een zone
rond de cirkel om de door de keeper te nemen uitbal te verstoren. Twee spelers gaan direct naar een
zone waar de korte uitbal van de keeper gespeeld kan worden.
De terug lopende spelers verstoren een lange diagonale bal naar de break-out spelers door hun
loopweg naar binnen te verhinderen daarbij gericht op onderschepping. De derde speler past zijn
loopweg zo aan dat passing naar 2e of 3e aanvaller verstoord kan worden.
Zodra de tegenstander zich onder de pressing uitspeelt, terug gaan naar de verdediging.
VASTZETTEN VAN DE BALBEZITTER
Voorkomen van een snelle tegenaanval door het vastzetten van de balbezitter is het meest effectief.
Het vastzetten dient zodanig te gebeuren dat het risico op een 2 minuten tijdstraf minimaal is:
10

Spelvisie deel 5: de TEGENAANVAL
o
o
o
o
frontaal dus altijd in lijn naar het doel van de keeper;
correct, dus balgericht;
tegenhoudend, dus niet afklemmend;
gericht op het fluitsignaal van de scheidsrechter.
DOELPOGINGEN NAAR BUITEN
Door naar het midden van het speelveld te lopen op de eigen helft ontstaat ook de mogelijkheid om de
aanvallers van de tegenpartij te dwingen hun loopweg naar het doel ‘naar buiten’ te dwingen.
Door een goede (diagonale) positie op de meest natuurlijk loopweg in te nemen zal de aanvaller zich
moeten aanpassen. Afschermen van de bal naar de inkomende spelers is daarbij een extra
aandachtpunt.
CONCLUSIE
Er is veel te winnen met het ontregelen van de tegenaanval van de tegenstander. De training op dit
aspect van het spel geeft de jeugdspelers ook vaak veel plezier. Het is vaak een conditionele oefening
waarbij het spel/wedstrijdelement zodanig is dat de spelers er veel energie in kwijt kunnen.
Het pressing spelen op de tegenaanval kan echter niet elke keer gehanteerd worden. Middels coaching
en besef hoe de tegenstander zijn snelle aanval opbouwt is inzetten van deze pressing aan te raden.
11

Spelvisie deel 5: de TEGENAANVAL
MOGELIJKHEDEN OM DE TEGENAANVAL OP TE VANGEN
ACTIES OP DE HELFT TEGENSTANDER
Na een doelpoging ‘pressing’ spelen houdt in dat drie van de zes
spelers een bepaalde zone verdedigen. De andere drie spelers
verdedigen de lange bal naar de eigen helft.
Een extra mogelijkheid is om de mid-achter eerst een zone rond
de middenlijn te laten afschermen
Keuze
De mid-achter maakt de keuze om aan de balzijde van de
tegenaanval terug te lopen.
Afhankelijk van de doelpoging zijn dat de volgende posities:
o hoek: schutter, cirkel en buitenopb. niet balzijde;
o opbouw: schutter, cirkel en andere buitenopbouw;
o midopb: schutter, cirkel en passende buitenopbouw;
o cirkel: schutter, buitenopbouwers.
ACTIES OP EIGEN HELFT
De tegenstander speelt zich onder de ‘pressing’ uit door:
o in de bal lopen
o het speelveld breed maken
De vooruitgesnelde spelers zullen zich als aanspeelpunt
aanbieden.
De ‘pressing’ gevende verdedigers gaan terug naar eigen helft.
Zij lopen naar binnen om hun posities in de verdediging in te
gaan nemen
De eerder terug gelopen verdedigers hebben zich frontaal
opgesteld.
De mid-achter verdedigd de zone tussen 6 en 9 meter
De uitstappers verdedigen een zone van 8-11 meter met als
speerpunt de opbouwpositie van de tegenstander offensief aan
te pakken en eventueel naar buiten te dwingen.
12

Spelvisie deel 5: de TEGENAANVAL
NAAR EEN GEORGANISEERDE VERDEDIGING
De drie eerst terugkomende verdedigers:
1. spelers nemen de midachter en uitstappositie in.
2. de uitstappers nemen ook de zone hoek
3. de mid-achter blijft in positie
De drie later terugkomende verdedigers:
4. nemen eerst de uitstapposities over
5. de hoekpositie wordt volledig bezet
6. de laatst terugkomende verdediger wordt midvoor
Positie aanpassing naar basisafspraken alleen op moment dat de
tegenstander geen druk geeft.
13

Spelvisie. deel 7: Coaching
h.v. E.M.M. & v.s.v. Olympus
Handbal spelvisie
Deel 7 COACHING

Spelvisie. deel 7: Coaching
INHOUD
INLEIDING .................................................................................................................................................................... 2
HET BELANG VAN GOEDE COACHES ............................................................................................................................ 3
POSITIEF COACHEN ...................................................................................................................................................... 3
WINNEN ....................................................................................................................................................................... 3
POSITIEVE AANPAK ...................................................................................................................................................... 4
De negatieve aanpak ............................................................................................................................................... 4
De positieve aanpak ................................................................................................................................................ 4
Waarom de positieve aanpak? ................................................................................................................................ 5
WAARDEER NIET SUCCESVOLLE POGINGEN ................................................................................................................ 5
Fouten maken mag. ................................................................................................................................................. 5
Inzet en enthousiasme/blijdschap. .......................................................................................................................... 5
REËLE DOELEN STELLEN ............................................................................................................................................... 6
Een inspanningsdoel (inzet) is voor een speler bereikbaar. .................................................................................... 6
De link tussen inspanningsdoelen en resultaatdoelen. ........................................................................................... 6
Hoe moet je inspanningsdoelen formuleren? ......................................................................................................... 6
Stretchdoelen .......................................................................................................................................................... 6
POSITIEVE ONTWIKKELINGEN STIMULEREN EN EEN GOED LEERKLI-MAAT CREËREN ................................................ 7
DOEN: Geef aanwijzingen. ................................................................................................................................ 7
DOEN: Geef ondersteuning. ............................................................................................................................. 7
DOEN: Concentreer je op de wedstrijd. ........................................................................................................... 7
NIET DOEN: Instructies of aanmoediging geven op een sarcastische of denigrerende manier. ...................... 7
RESPECT VOOR HET HANDBALSPELLETJE .................................................................................................................... 8
TIPS VOOR JEUGDTRAINERS EN –COACHES ................................................................................................................ 9
TOT SLOT...................................................................................................................................................................... 9
1

Spelvisie. deel 7: Coaching
INLEIDING
‘Wel winnen hè!’. Het is een van de meest gehoorde uitspraken langs het sportveld. Logisch, want het
draait in de sport natuurlijk om winnen. Bij handbal kan er maar één partij winnen. Het is het doel van
het spelletje: meer doelpunten maken dan je tegenstander. We maken ons binnen het handbal echter
wel af en toe zorgen over het belang dat trainers, leiders en ook ouders soms toedichten aan winnen
en verliezen. Trainers, coaches en teamleiders zijn in de communicatie met hun spelers vaak
resultaatgericht en praten vooral over het verbeteren wat er niet goed gaat, want ze willen winnen. De
vraag is of dat werkt. Het belangrijkste aspect van jeugdhandbal is ontwikkeling. Daarbij hoort het
maken van fouten. Door iets niet goed te doen, kan iemand leren hoe het wel moet. Dit kan er in
sommige situaties zelfs toe leiden, dat een keer een wedstrijd wordt verloren. Ook dit is alleen maar
goed voor de ontwikkeling van jeugdspelers. Je kunt immers pas genieten van een overwinning als je
weet hoe het is om te verliezen.
Doordat we kinderen onder druk zetten, door het belang van het winnen van wedstrijden centraal te
stellen, worden kinderen onzeker en bang om fouten te maken. Dit is erg jammer, want dit gaat ten
koste van het plezier dat ze beleven aan handbal. Wat ons betreft zijn handbalplezier en
zelfvertrouwen cruciaal in het leerproces van jongens en meisjes om een betere handballer te worden.
Door ze op een positieve manier aan te moedigen en de nadruk te leggen op de dingen die goed zijn
kunnen we deze situatie met zijn allen creëren. Het zal ook de sfeer op de tribune ten goede komen.
Dat lijkt vanzelfsprekend, maar er is iets opmerkelijks aan de hand. In de praktijk gedragen mensen zich
namelijk vaak op een manier die daar volkomen haaks op staat. Het blijkt dat coaches en ouders
geneigd zijn om de nadruk te leggen op wat niet goed gaat.
Aanmoedigingen, hoe fanatiek soms ook, komen allemaal vanuit goede bedoelingen voort. We moeten
echter nooit vergeten dat het uiteindelijk draait om de handbalbeoefening van de kinderen en dat het
enthousiasme van de betrokkenen hier geen negatief effect op mag hebben. Geef daarom zelf het
goede voorbeeld en help andere ouders maar ook de trainers en leiders om de kinderen op een
positieve manier te begeleiden.
In Nederland worden op jonge leeftijd miljoenen kinderen lid van sportverengingen. Maar in de
puberteit haakt bijna driekwart (!) af. Dat is een groot maatschappelijk probleem (bijvoorbeeld voor
gezondheid en schoolprestaties). Hoe zorgen we ervoor dat sporten voor de jeugd leuk blijft? Het
antwoord is 'Positief Coachen'. Door trainers, coaches en leiders te leren hoe zij op een positieve en
taakgerichte manier de jeugd kunnen begeleiden, haken aantoonbaar minder jeugdige sporters af. En
worden de sportieve prestaties beter. Bovendien vinden de vrijwilligers hun taak leuker.
2

Spelvisie. deel 7: Coaching
HET BELANG VAN GOEDE COACHES
Als coach vervul je een belangrijke rol in het leven van jonge sporters. Je bent in de positie dat je ze -
naast het sporten - waardevolle levenservaring kunt bieden. Coaches onderschatten vaak hun invloed,
want:
• het gedrag van de coach beïnvloedt wel degelijk het zelfbeeld van de jonge sporter,
• voor sommige kinderen kan de coach – in een periode van hun leven – belangrijker zijn dan
hun ouders,
• soms zien kinderen hun coach als vervanger van hun ouder.
POSITIEF COACHEN
Door aandacht te hebben voor positief coachen schep je een omgeving waar jeugdige sporters plezier
hebben in sporten en zin hebben om beter te worden. Wetenschappelijk onderzoek en
praktijkervaringen van topcoaches hebben dat uitgewezen. Kinderen die plezier hebben in sport:
• trainen harder;
• presteren beter en
• blijven langer sporten.
Positief coachen zorgt ervoor dat jij en je spelers er – los van de hoeveelheid overwinningen – altijd
beter van worden.
Een positieve en taakgerichte benadering van sporters heeft als gevolg dat veel meer kinderen blijven
sporten en dat zij (op termijn) betere prestaties neerzetten. Je bereikt meer als spelers uitzien naar
trainingen omdat ze plezier hebben. Het vergroten van plezier en zelfvertrouwen kan er dus voor
zorgen dat meer jeugd blijft sporten en de prestaties verbeteren. Als coaches, team(bege)leiders en
trainers (en in het verlengde daarvan ook ouders van jeugd-sporters) de spelers positief coachen en
effectief begeleiden maken we sport een stuk leuker voor kinderen.
Positief coachen helpt aantoonbaar om het aantal 'drop-outs' in de sport drastisch terug te brengen.
Door positief te coachen kunnen trainer en coaches, en ook ouders, zorgen dat kinderen ook op
langere termijn het plezier in het sporten behouden en met zelfvertrouwen blijven sporten. Daardoor
ontwikkelen de spelers zich bovendien beter, waardoor zij (op termijn) betere prestaties neerzetten.
Het verhoogt dus het niveau van de sport in Nederland. Tot slot (maar zeker belangrijk) krijgen coaches
en trainers meer plezier in hun taak en dus zijn ze sneller bereid om actief te blijven (of te worden).
WINNEN
Jeugdspelers zijn geen professionals. Zij hebben dus andere doelen. Bij de jeugdsport gaat het om
ontwikkeling. Het belangrijkste is niet winnen of geld, maar de kwaliteit van sportervaring. In die zin is
deelname aan sport een vormingsproces waarbij jongeren leren om te gaan met allerlei aspecten waar
ze later in hun leven mee te maken zullen krijgen. Sporters hebben meer baat bij een trainer/coach die
3

Spelvisie. deel 7: Coaching
op langere termijn vooruitgang gericht is dan bij een trainer/coach die vooral het resultaat van de
komende wedstrijd voor ogen heeft. Sporters geven aan meer gericht te zijn op de eigen individuele
vooruitgang (verbetering, progressie) dan op korte termijn succes (wedstrijden winnen).Hoewel er
gestreefd wordt naar winst, is het in geen geval het hoofddoel.
Een positieve coach denkt genuanceerd over ‘winnen’. Niet alles staat alleen maar in het teken van het
winnen van wedstrijden en het halen van medailles. Helaas raken sommige coaches verstrikt in de
winnen-is-alles-sfeer, waarin een ‘scorebord-mentaliteit’ centraal staat. Als gevolg hiervan verliezen ze
uit het oog waar het werkelijk om gaat. Winnen komt vanzelf, binnen de grenzen van de talenten van
de sporters. Een positieve coach beschouwt winnen als een ‘bijproduct van het streven naar excellent
presteren’. Hij legt de nadruk op inspanning in plaats van op het resultaat, en op leren (of: beter
worden) in plaats van op het jezelf vergelijken met anderen. Een positieve coach probeert ook positief
te motiveren en weigert te motiveren vanuit angst, intimidatie of schaamte. Veel effectiever zijn het
geven van complimenten, het prijzen van iemands inspanning en het waarderen van iemand om diens
sterke punten.
Jonge sporters kunnen zowel van winnen als van verliezen leren. Maar om dat te laten gebeuren moet
het begrip winnen breder ingevuld worden. Jonge sporters kunnen onmogelijk leren van winnen en
verliezen als ze denken dat het enige doel is de tegenstander te verslaan. Als bij vertrek van jonge
spelers blijkt dat ze er plezier in hebben gehad om met jou als coach en hun teamgenoten om te gaan,
zich beter te voelen over zichzelf, hun vaardigheden verbeterd hebben en ernaar uitzien in de
toekomst weer aan sport te doen, dan heb je iets veel beters bereikt dan alleen maar gewonnen
partijen en kampioenschappen.
N.B.: Winnen heb je trouwens ook niet helemaal in de hand. Het is afhankelijk van de tegenstander, de
oplettendheid van de scheidsrechter, geluk/pech, blessures, etc.
POSITIEVE AANPAK
Er zijn twee benaderingen voor de beïnvloeding van sporters:
DE NEGATIEVE AANPAK
Fouten die sporters maken bekritiseren en bestraffen. Het gevolg van deze commandeerstijl is angst.
Bestraffing creëert faalangst, afkeer en vijandigheid.
DE POSITIEVE AANPAK
De gewenste inzet, beweging, pass, actie versterken door sporters aan te sporen en ze te belonen. De
focus is gericht op het afnemen van angst en het toenemen van zelfvertrouwen. Als sporters minder
angst hebben, ervaren ze meer plezier in sport.
En als het zelfvertrouwen toeneemt, gebeuren er hele mooie dingen.
4

Spelvisie. deel 7: Coaching
Winnen vindt dus vanzelf plaats als:
• het niveau van de sporters voldoende is en
• de uitdaging om nooit tevreden te zijn en om zichzelf te verbeteren aanwezig blijft.
WAAROM DE POSITIEVE AANPAK?
Hoewel beide stijlen worden gebruikt bij het coachen, is het duidelijk dat de positieve aanpak bij de
voorkeur krijgt.
• Het werkt beter!
• Het schept een aangename sportomgeving.
Coachen is de vaardigheid in het positief beïnvloeden van anderen. Er is eigenlijk niets mysterieus aan.
Het is gewoonweg gebruik maken van je gezonde verstand.
Maar belangrijker nog: onderzoek heeft aangetoond dat positief coachen een effectieve manier is om
de motivatie, het moreel, het plezier in sport en de prestatie te bevorderen.
WAARDEER NIET SUCCESVOLLE POGINGEN
FOUTEN MAKEN MAG.
Natuurlijk heb je de neiging je negatief te voelen, wanneer je spits in de laatste minuut mis schiet
waardoor je verliest. Maar je schiet er niets mee op. Eerder nog creëer je een negatieve spiraal.
Maximale inzet die niet succesvol is kan een unieke kans zijn de speler iets te leren. Je moet als coach
klaar zijn om de fouten te gebruiken! “Fouten maken mag. Gebruik ze om ervan te leren”.
INZET EN ENTHOUSIASME/BLIJDSCHAP.
Wanneer je grote inzet hebt geleverd kan dat zeer veel voldoening, enthousiasme en blijdschap
opleveren. Voorbeeld: Je team komt terug van een enorm grote achterstand. Aan het eind van de
wedstrijd wordt toch nipt verloren. Je spelers maken na de wedstrijd een energieke indruk. Ze zijn
enthousiast. Als je ze de volgende keer hoort over die wedstrijd vonden ze het een fantastische
wedstrijd. “Ondanks verlies kan een grote inzet veel plezier opleveren”.
5

Spelvisie. deel 7: Coaching
REËLE DOELEN STELLEN
Resultaatdoelen zijn teveel afhankelijk van je tegenstander. Tegen een veel beter team kun je 100%
geven en toch verliezen.
EEN INSPANNINGSDOEL (INZET) IS VOOR EEN SPELER BEREIKBAAR.
Een algemene regel is dat mensen hun best willen doen voor de dingen waarvoor ze beloond zullen
worden. Als wij de inzet/inspanning van de spelers waarderen en belonen, zullen ze zich de volgende
keer weer inzetten. “Inzet wordt gewaardeerd”.
DE LINK TUSSEN INSPANNINGSDOELEN EN RESULTAATDOELEN.
Resultaatdoelen kunnen ervoor zorgen dat de inzet afneemt. Men raakt ontmoedigd. Het-lukt-tochniet-gevoel.
De coach mag resultaatdoelen wel in het vizier houden, maar moet het team laten
focussen op inspanningsdoelen (proces). Als de inspanningsdoelen verbeteren komen de
resultaatdoelen vanzelf.
HOE MOET JE INSPANNINGSDOELEN FORMULEREN?
Je moet rekening houden met twee criteria:• het moet gaan over hoeveel inzet iemand moet plegen,•
het moet onder controle van de speler staan. Een doel zoals: Je moet meer scoren, voldoet niet aan
beide criteria. Formuleer het bijvoorbeeld zo: Zorg dat je als spits de verdedigers bezighoudt. Bind ze
aan je. Beweeg veel en zoek de kaats. Maak je breed/sterk.
STRETCHDOELEN
Formuleer doelen die niet te dichtbij liggen. Voor een doel moeten de spelers hun uiterste best doen.
De doelen liggen eigenlijk net iets verder dan dat wat de spelers denken te kunnen bereiken. Stel de
doelen bij als ze echt té ver blijken te liggen. Ambitieuze doelen moeten voor verandering zorgen. Je
kunt de doelen namelijk niet bereiken als je op de oude voet verder gaat.
6

Spelvisie. deel 7: Coaching
POSITIEVE ONTWIKKELINGEN STIMULEREN EN EEN GOED LEERKLIMAAT CREËREN
Onderzoek toont aan dat coaches vaak niet weten wat ze 'achterlaten' bij de sporter. Het wordt tijd het
resultaatgerichte denken in een meer genuanceerd perspectief te plaatsen. Een goede coach heeft
geleerd wat het coach-zijn eigenlijk betekent. Sommige coaches hebben dat 'van nature'. Je gedragen
als een winnaar houdt in:
• Zet je altijd voor de volle 100% in.
• Blijf leren en verbeteren.
• Laat je niet afstoppen door gemaakte fouten.
DOEN:
GEEF AANWIJZINGEN.
Maak je rol als coach waar. Probeer deelname zo te structureren dat het een leerzame ervaring wordt
waarin jij de sporters helpt zo goed mogelijk te worden. Geef altijd aanwijzingen op een positieve
manier. Vervul de wens van de sporters om hun vaardigheden te verbeteren. Geef aanwijzingen op een
duidelijke, beknopte manier en laat de vaardigheden op de correcte manier zien.
DOEN:
GEEF ONDERSTEUNING.
Moedig inzet aan, vraag niet om resultaten. Gebruik aanmoedigingen selectief zodat ze betekenis
houden. Geef steun zonder je als een 'cheerleader' te gedragen.
DOEN:
CONCENTREER JE OP DE WEDSTRIJD.
Zorg dat je met de sporters 'in de wedstrijd' bent. Geef zelf het goede voorbeeld voor de eenheid van het team.
NIET DOEN: INSTRUCTIES OF AANMOEDIGING GEVEN OP EEN SARCASTISCHE OF
DENIGRERENDE MANIER.
Maak je punt en laat het daarbij. Laat zogenaamde aanmoediging niet irritant worden voor de sporters.
Stimuleer de begeleiders om de (jeugd-)spelers positief te benaderen. Het coachen moet er op gericht
zijn het plezier dat handbal kan brengen zo groot mogelijk te maken en de ontwikkeling van de speler,
zowel individueel als in teamverband te ondersteunen. We gaan er vanuit dat begeleiders spelers met
respect behandelen, zoals dat van de spelers naar de begeleiders ook wordt verwacht. Respect van
jonge sporters voor hun coach hangt veel meer af van hoe ze worden begeleid dan van winnen of
verliezen. Realiseer je dat je een voorbeeldfunctie hebt.
Techniek 1. Prijzen - oprecht en specifiek. Specifiek, zodat ze weten wat ze steeds moeten blijven
doen. Vb. Je gaf een goede voorzet.
7

Spelvisie. deel 7: Coaching
Techniek 2. Waardering - Er is geen mens of team dat last heeft van teveel waardering! Vb. Bedankt
…, fijn dat je. Wat ging dat goed, zeg.
Techniek 3. Zien - Zorg dat jouw spelers door jou gezien worden. Ook de minder opvallende! Vb.
Mooi dat je er weer bent. En…, heb je er zin in?
Techniek 4. Luisteren – Gesprekken in de teambespreking zijn soms beter dan alleen maar
eenrichtingsverkeer van de coach. Coaches die tijd nemen om te luisteren naar hun spelers vullen de E-
tank! Dit kan heel goed bij de warming-up of het stretchen. Vraag gewoon maar eens hoe ze zich
voelen.
Techniek 5. Non-verbale communicatie – Lachen, ja knikken. Ga als coach eens bij jezelf na. Wanneer
je iets aan het uitleggen bent, vind je het prettig – ook al is het er maar één –wanneer iemand je
toeknikt en toelacht. Het vult je E-tank.
RESPECT VOOR HET HANDBALSPELLETJE
Het handbalspel is het spel waar je van houdt. Het spel waar je zoveel plezier aan beleeft. Respecteer
dan ook het spel. Dit respecteren – zo zal in het vervolg duidelijk worden – gaat verder dan alleen het
respecteren van de regels. Het gaat ook verder dan het begrip sportiviteit. Sportiviteit en respecteren
van regels zijn - zeg maar - een… minimum! Jouw geliefde handbalspel kan alleen bestaan wanneer de
regels, maar óók de waarden, worden gerespecteerd. Het gaat verder dan alleen maar het nalaten van
verkeerde of slechte dingen. Wij moeten - net als iemand die graag zijn goede reputatie hoog wil
houden – de reputatie van ons spelletje handbal hooghouden.
Voorbeeld: Het is bijna het einde van de wedstrijd. De stand is 12-12. In de laatste minuut zou de
scheidsrechter voor een overtreding moeten fluiten. Hij doet dit niet en de tegenstanders scoren en…
winnen. Geschreeuw van de kant. Ouders bemoeien zich ermee. Jouw spelers kijken vooral naar jou!
Ze zijn ook boos. Ze schelden de scheidrechter uit.
Wat doe jij als coach? Je moet elke keer beseffen dat je vijf pijlers nodig hebt om het handbalspelletje
te kunnen spelen:
• Regels
• Tegenstanders
Een goede tegenstander is een cadeautje. Een uitdaging.
• Scheidsrechters
In de betaalde sport probeert men scheidrechters te intimideren. Soms levert dat iets op (een penalty).
Het is niet wat in de jeugdsport thuishoort, want …we leren hen levenslessen.
• Teamgenoten
Zorg dat je ook buiten het veld je teamgenoten niet afvalt. Dit beschadigt het team.
• Jezelf
Als ik mezelf respecteer, doe ik geen dingen die de andere vier beschadigen.
8

Spelvisie. deel 7: Coaching
De coach is de leider van het team. Het HELE team, inclusief ouders! Als de ouders er ook werkelijk bij
zijn, zal hij ze aan zijn kant moeten krijgen. Dit is nodig om datgene te bereiken wat je als coach wil
bereiken. Voor elk van de vijf pijlers onder het handbalspelletje moeten we respect hebben. We
moeten ze ook waarderen. Hier kun je actief aandacht aan geven. Dus hou het handbalspelletje hoog.
Voor alles wat we graag op handbalgebied willen leren, moeten we trainen. Dus ook dit onderdeel.
Niet stil blijven staan bij een foute beslissing van de scheidsrechter, maar verder met de volgende actie.
TIPS VOOR JEUGDTRAINERS EN –COACHES
• Wees positief en taakgericht (in plaats van negatief en resultaatgericht)
• Vertel je spelers dat ze altijd winnaars zijn als ze hun uiterste best doen
• Praat met een speler vooral over zijn of haar eigen vooruitgang
• Schep een klimaat waarin jouw spelers fouten durven te maken
• Vul de “emotionele tank” van je spelers, bijvoorbeeld door complimenten te geven.
• Luister naar je spelers door open vragen te stellen.
TOT SLOT
• coaches kunnen een sporter maken en breken
• coaches zouden zich vooral bezig moeten houden met het beter maken van een sporter
• coaches zouden zich moeten afvragen waarom de meeste sporters helemaal niet zo gericht zijn
op winnen
• coaches zouden zich meer moeten verdiepen in de effectiviteit van hun werk
• Een positieve relatie tussen de sporter en de coach is van groot belang.
9