viWTA Is er plaats voor hernieuwbare energie in Vlaanderen?

“Is er plaats voor hernieuwbare energie in Vlaanderen?” viWTA- studie 2004 – PE03 -1
2.3 Participatie
2.3.1 Definitie
De woordenboekdefinitie (Van Dale) omschrijft participatie als het deel hebben in
iets, deelneming.
De term ‘participatie” dekt een hele reeks niveaus van betrokkenheid in processen
van bestuur, van symbolische formele deelname tot een werkelijke controle over
besluitvorming en besteding van middelen. [DEM 04]
Ladder van participatie
Een van de meest geciteerde benaderingen van publieksparticipatie komt van
Sherry Arnstein [Arn 69]. In haar ‘participatieladder” worden acht verschillende
niveaus van betrokkenheid onderscheiden, van manipulatie tot partnership en
empowerment.
Ladder van participatie (Arnstein, 1969)
Een uitgebreide analyse van deze participatieladder en een vertaling naar het
domein duurzame ontwikkeling vinden we in [FRDO 03]:
1. Manipulatie : via diverse kanalen wordt gepoogd burgers “op te voeden” en
hun steun te verwerven;
2. Therapie : burgers worden samengebracht met het doel hun “pathologie” te
genezen, zoals bvb. het NIMBY-syndroom, zonder de oorzaken van deze
“pathologie” aan te pakken.
Deze eerste twee niveaus kunnen geen participatie genoemd worden. Arnstein
wijst erop dat deze niveaus participatie uithollen tot een formele procedure waarbij
het echte doel niet de deelname van de burger aan het planningsproces is, maar
wel het “opvoeden” of “manipuleren” van de deelnemers door de beslissingnemers
die de touwtjes in handen houden.
3. Informatie: burgers worden geïnformeerd over hun rechten en plichten en de
alternatieve keuzemogelijkheden. De informatiestroom gaat in één richting
(van beleid naar burger)
4. Consultatie: men vraagt advies aan de bevolking zonder enige garantie dat
ermee rekening gehouden wordt.
5. Pacificatie: men houdt rekening met het advies van de bevolking in een
strategie om de spanningen af te zwakken. De eindbeslissing gebeurt door de
overheid eventueel na cosmetische aanpassingen.
Deze drie niveaus van participatie noemt Arnstein “degrees of tokenism”, m.a.w.
symbolische deelname aan een proces waarbij geen garanties zijn dat met de
mening van de burger rekening gehouden wordt.
6. Partnerschap: de beslissingsmacht wordt gedeeld tussen de overheid en de
burger over heel het besluitvormingsproces (inclusief het bepalen van de
agenda)
Deelrapport: belemmeringen, draagvlak en aanbevelingen 52/208